Permiyen-Triyas Yok Oluşu Sanılandan Daha Hızlı Gerçekleşti!

Tüm türlerin yüzde 83'ü yaklaşık 250 milyon yıl önceki Permiyan Triyasik Yokoluşu'nda dünyadan silindi. Bu o zamana kadar gezegende meydana gelmiş en büyük yokoluştu. Bugüne dek ilk defa araştırmacıları bu yok oluşun tam olarak nasıl meydana geldiği konusunda aydınlatacak bir zaman çizelgesi hazırlandı.
Çalışma MIT'den Samuel Bowring'e ait ve Proceedings in the National Academy of Science dergisinde yayımlandı.
Kitlesel yok oluşlar makroorganizmaların biyolojik çeşitliliği kısa bir zaman içinde birden düştüğünde gerçekleşir. Tür çeşitleri atıllaştıkça bu olaylar büyük evrimsel değişime sebep olurlar. Tarih boyunca bu tür olaylar beş kez gerçekleşmiştir, ancak Permiyan dönemin sonunda yaşanan yokoluş eşi görülmemiş bir kayba neden olmuştur: Deniz yaşamının yüzde 96'sı ve kara yaşamının yüzde 70'i dünya üzerinden silinmiştir.
Aynı laboratuarın 2011 tarihli bir çalışmasında Permiyan-Triyasik döneme ait olduğu bilinen jeolojik örnekler incelendi ve olayın sadece 200.000 yıl içinde meydana geldiği ancak başlama sebebi konusunda kesin sonuçlara varmanın mümkün olmadığı belirtildi. Bunun yanında çalışma, araştırmayı geliştirmek için güzel bir başlangıç noktası sağlıyordu.
Devam eden çalışma için, ekip beş tarihi volkanik kül yatağından örnekler topladı, ve uranyum izotoplarını mukayese etti. Bu; olayın 60.000 yıl, ya da aşağı yukarı 48.000 yıl sürdüğünü tespit etmelerini sağladı. Aradaki fark çok büyük bir esneklik payı gibi görünebilir, ama sınırları belirsiz bir kitlesel yokoluştan bahsetmek için aslında gayet kesin bir ifadedir.

Göz açıp kapayıncaya kadar diye ifade edilebilecek bir sürede o kadar çok organizmanın yok olması çok şaşırtıcıydı ve bunun sebebinin bulunması gerekliydi. Permiyan Yokoluşu'nun sebebi konusunda başta gelen teori, Sibirya Dağları'ndaki yüksek volkanik püskürmenin atmosferdeki karbondioksit oranını çok yükseltmesi, bu karbondioksitin okyanusa karışarak okyanusu yavaş yavaş asitleştirmesi ve sıcaklığı 10 derece kadar yükseltmesi olduğunu öngörür. Bu kadar aşırı şartlar okyanus hayatı için zorludur, zira deniz yaşamına ait canlıların büyük kısmı en ufak bir değişikliğe karşı bile çok hassastır. Bowrings'in ekibi bu teoriyi destekleyen kanıtlar elde etti. Yokoluşun 10.000 yıl evvelinde, okyanusların karbon içeriğinde havadaki artan karbondan ötürü olabilecek bir ani yükselme olduğunu keşfettiler.
Sibirya Dağları, 250-251 milyon önceki tarihin en büyük püskürmesinin izini taşıyan geniş bir alandır. Bu kadar net bir takvime sahipken, jeologlar artık Sibirya Dağları'ndan daha çok örnek alarak karbondioksit gibi belli kimyasal maddelerin o zaman dilimi ile uyuşup uyuşmadığını ve o kadar kısa bir zamanda o kadar büyük bir değişikliğe sebep olacak miktarda olup olmadıklarını bulabilir. Eğer dağların volkanik faaliyeti karbon artışına sebep olmuşsa, biliminsanlarının bu faaliyetin doğal sebeplerle mi yoksa bir çarpma darbesi gibi dış bir kuvvet dolayısıyla mı meydana geldiğini bulmaları gerekecek.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git- 5
- 4
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: IFLS | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 13:54:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1977
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in IFLS. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.