Otizmde Yüksek Ateş Etkisi: Ateş, Otizmlilerin Davranışlarını Neden Değiştiriyor?

Vücut sıcaklığının yükselmesi sonucu oluşan yüksek ateş hepimizin korkulu rüyasıdır. Yüksek ateş genellikle bağışıklık sisteminin bir enfeksiyonla savaşmaya çalıştığını gösterir ve ateş yüksekliği çoğu insanda halsizlik, keyifsizlik, iştah kaybı ve eklemlerde ağrı gibi etkiler yaratır. Özellikle çocuklardaki etkileri çok daha ağır olabilir. Fakat bazı çocuklardaki etkisi ise tamamen farklı! Evet yanlış duymadınız; bazı otistik çocuklarda (genellikle bilişsel becerileri az olan ve tekrarlayan davranışları gösteren otistik çocuklarda) ateş yükselmesi onların bir süreliğine de olsa normal kabul edilen davranışları sergilemesini sağlıyor ('Çocuklar' diyoruz çünkü şimdiye kadar yapılan çalışmalardaki gözlemler çocuklar üzerinden yapılmıştır).

1980'de viral bir enfeksiyon New York'taki Bellevue Psikiyatri Hastanesi’nde otizmli çocukların tedavi gördüğü bölümde baş gösterip de çocuklardaki yüksek ateş kaynaklı değişimler hastane personeli tarafından fark edildiğinden beri araştırmacılar yüksek ateş etkisine (İngilizce’de fever effect) kafa yormaktalar. Yüksek ateş esnasında bazı çocukların daha sosyal ve konuşkan oldukları; ateşleri düştüğünde ise eski davranışlarını sergilemeye başladıkları görülmüştür. İşte bu etki 1980’den beri bilim insanlarının ilgi alanında çünkü bu durumun otizmi anlamaya ve olası bir tedavi geliştirmeye yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

iStock by Getty Images

Simons Simplex Collection araştırma projesinde çalışan Dr. Catherine Lord ve yüksek lisans öğrencisi Rebecca Grzadzinski, 2152 çocuğun verilerini 2017’de incelediler. 362 (%17) çocuğun ailesi yüksek ateşin çocuklarında etkili olduğunu bildirdi. Etkilenen çocukların daha çok bilişsel becerileri az olan ve tekrar eden davranışları gösteren otistik çocuklar olduğu ortaya çıktı. Araştırmacılar yüksek ateş etkisinin neden bu çocuklarda daha etkili olduğunu henüz bilmiyor ama araştırmalara devam ediyorlar.

Baltimore’da daha önce yapılan (2007) başka bir araştırmada ise çok daha fazla oranda çocuğun (%80) etkilendiği gözlenmiştir: Araştırmaya katılan 103 çocuğun 30 tanesi araştırma sürecinde ateşlenmiş (en az 38 derece) ve ailelerin gözlemlerine göre bu çocuklardan 25 tanesinde otizmden kaynaklanan anormal davranışlar azalmıştır. Araştırmacılardan biri olan nörolog Andrew W. Zimmerman şunları söylüyor:

Otistik çocukların büyük çoğunluğunun ateşlenme sırasında davranışsal iyileşmeler yaşadığı bu bulgular, yüksek ateş etkisinin kimsenin tahmin edemeyeceği kadar yaygın olabileceğini düşündürmektedir. Belki de ebeveynler, otizm belirtilerinde belirli bir eşiğin altında olan iyileşmeleri tespit edememektedir. Bunun nedeni, hastalığın bu etkileri gizleme eğiliminde olmasıdır.

Araştırmada gözlemlenen çocuklardan birinin annesi kızının normal zamanlarda öfke nöbetleri geçirdiğini ama ateşlendiğinde sakin ve sevecen bir çocuk olduğunu söylüyor. New Jersey'li anne şunları söylüyor:

Neredeyse birileri ona yatıştırıcı vermiş gibiydi. Çok sevecen ve şefkatliydi. 'En sevdiğim TV şovunu benimle izler misin?' diye sordu, 'Seni seviyorum' ve 'Teşekkür ederim anne' dedi. Ateş düşene kadar bu devam etti.

Otizm Ağı danışma kurulu üyesi olan anne kızının şimdi genç bir yetişkin olduğunu ve ateşlendiğinde hala daha kabul edilebilir davranışlar sergilediğini söylüyor.

Araştırmacılardan biri olan Rebecca Grzadzinski’ye yüksek ateşin neden otizm üzerinde etkili olduğu sorulduğunda "Bunun net cevabını henüz bilmiyoruz" diyor. Ancak sorunun uzun cevabı, ateşin merkezi sinir sistemini etkileyen geçici hücresel veya metabolik değişikliklere neden olabileceği yönündedir. Bu değişiklikler sırayla davranışı da etkiliyor. Muhtemel açıklamalar, beynin hipotalamusundaki hücrelerin etkisindeki değişiklikleri veya glutamin veya taurin salınımını içeriyor. Başka bir teoride ise, ateş sırasında hücrelerin hasar görmesini önlemek için insanların ürettiği "ısı şoku" proteinleri yer alıyor.

Sonuç olarak yüksek ateşin otizm üzerinde etkili olduğu yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkmış durumda fakat bilim insanları bunun neden ve nasıl gerçekleştiğini tam olarak anlamaya çalışıyorlar. Ayrıca herhangi bir sonuca ulaşmadan önce bütün olasılıkları görmek istiyorlar ve daha çok çocuk üzerinde gözlem yapılması gerektiği konusunda hemfikirler. Bildiğiniz üzere, otizmin neden kaynaklandığı şu ana kadar tespit edilememiştir. Ayrıca şu ana kadar kesin bir tedaviye de ulaşılamamıştır.