Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Öldüren Sis: 1952 Yılında Yaşanan "Büyük Londra Sisi", 12.000 Kişinin Ölümüne Neden Oldu!

3 dakika
21,525
Öldüren Sis: 1952 Yılında Yaşanan "Büyük Londra Sisi", 12.000 Kişinin Ölümüne Neden Oldu!
Tüm Reklamları Kapat

Yoğun ve sarı görüntüsü nedeniyle bezelye çorbasına (İng: "pea-soup") benzetilen sisler, 19. yüzyıl Londrası'nın karakteristik bir özelliği haline gelmişti. Fakat 1952 yılının aralık ayında, beş gün boyunca şehri kaplayan duman ve sis karışımı perde (İng: "smog"), alışılagelmiş sislerden oldukça farklıydı. Oluşan sis, görüş mesafesini o kadar düşürmüştü ki, araç trafiği neredeyse durmuş ve insanlar evlerini bulmak için çitler boyunca el yordamıyla yürümek zorunda kalmıştı. Ve bu, beraberinde beklenmedik bir felaketi getirecekti.

Öldüren Sisi Oluşturan Neydi?

"Öldüren Sis" olarak bilinen bu dumanlı sise neden olan faktörlerden biri, o sene şehirde hakim olan ve normalin altında seyreden sıcaklıklardı. Günlük ortalama sıcaklık 80 yıllık ortalamanın altında olunca, şehir halkı soğukla mücadele etmek için, fabrikalar ve elektrik santralleri ise üretime devam edebilmek için, çok daha fazla miktarda kömür yaktı. Fakat o dönemde İngiltere'nin kömür politikası, kömürden elde edilen kârı maksimize etmeye odaklıydı: En iyi kalitedeki kömür ihraç edilir, şehir halkı ise "nutty slack" olarak bilinen, kötü kalite kömürü kullanırdı.

1952 Londra Sisi'nde trafiği kontrol eden bir polis memuru
1952 Londra Sisi'nde trafiği kontrol eden bir polis memuru
Flickr

Düşük kalite kömürlerin yakılması sonucu açığa çıkan kükürt dioksit (SO₂) ve bunların kimyasal olarak dönüştüğü sülfürik asit (H₂SO₄), yoğun miktarda hava kirliliğine sebep oluyordu. Bu duruma, o günlerde şans eseri neredeyse hiç rüzgârın olmayışı ve coğrafi faktörlerin etkisi de eklenince, kirli hava atmosfere yükselip dağılmak yerine, yere yakın seviyede hapsoldu. Hava kirliliğini daha kötü hale getiren bir diğer faktör ise, aşamalı olarak kaldırılan elektrikli tramvayların yerine, binlerce dizel motorlu otobüsün kullanılmaya başlanmasıydı. Tüm bunlar birleşince, şehri ölümcül bir sis kapladı.

Tüm Reklamları Kapat

Öldüren Sis'in Sebep Olduğu Sağlık Sorunları Nelerdi?

Hayatı durma noktasına getiren zehirli sis, 5 günün sonunda rüzgârın etkisiyle Londra’dan Kuzey Denizi’ne süpürüldü. Sis dağıldıktan sonra, İngiliz Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan ölüm ve hastaneye başvuru sayıları, aslında bu 5 karanlık günde çok ciddi bir felaketin yaşandığını gösteriyor: Bakanlığa göre solunum yolu hastalıkları için hastaneye yapılan başvurular, bu dönemde %163 artmıştı. Ayrıca bronşit ve solunum yolu enfeksiyonları gibi çeşitli akciğer hastalıklarının sebep olduğu yaklaşık 6.000 ölüm yaşandı; daha sonradan yapılan araştırmalar, bu sayıyı 12.000'e çıkardı. Sis, özellikle yaşlılar, çocuklar, solunum sorunu yaşayanlar ve sigara tiryakileri için ölümcül olmuştu.

1952 Londra Sisi'nde maske takan bir çift
1952 Londra Sisi'nde maske takan bir çift
Daily Mail

2003’te Environmental Health Perspectives’te yayınlanan bir çalışmada, 1952-1953 yıllarında yapılan otopsilerden günümüze kalan akciğer dokuları yeniden incelendi. Araştırmada, tüm vakaların akciğer bölmelerinde bulunan partiküler maddenin içeriğinin ve akciğerde sebep olduğu hasarın anlaşılması açısından önemli bulgular elde edildi. Doku analizi sonucunda, akciğerlerde biriken partiküler maddenin, çok küçük karbonlu materyal (birim boyutu ≤ 0,1 μm) ile çeşitli inorganik parçacıkların (çoğu Pb, Zn, Sn, Fe ve Sb gibi ağır metallerin) kümelenmesi sonucu oluştuğu belirlendi. Bu sonuçlar, ultra ince karbonlu ve metal partiküler maddenin, akciğerde toksik rolü olduğunu da destekliyor.

Londra Öldüren Sisi'nde görüş mesafesi bir hayli düşmüştü
Londra Öldüren Sisi'nde görüş mesafesi bir hayli düşmüştü
Flickr

Öldüren Sis, Hava Kirliliğiyle Mücadele Konusunda Neleri Değiştirdi?

Öldüren Sis, 1956'da hazırlanan ve hava kirliliğinin azaltılması için tanımlanan tedbirleri içeren Temiz Hava Yasası’na zemin oluşturdu. 1968'de yenilenen Temiz Hava Yasası, yangınlardan kaynaklanan duman, kum ve tozun yanı sıra ticari ve endüstriyel kaynaklı hava kirliliğini sınırlayan birincil mevzuatı oluşturmuş oldu.

Bu yasalara rağmen, her sene yaklaşık 4.300 Londralının hava kirliliği kaynaklı nedenlerle hayatını kaybettiği düşünülüyor. Günümüzde esas hava kirletici ise, trafikteki araçların egzozlarından çıkan nitrojen dioksit (NO2) gazıdır. Çevreci bir örgüt olan ClientEarth'ten avukat Alan Andrews, şehirle ilgili çarpıcı bir bulguya dikkat çekiyor:

Londra'nın, Avrupa Birliği içindeki başkentler arasında en yüksek nitrojen dioksit seviyesine sahip olduğu düşünülüyor.

Ölümcül Sis, hava kirliliğinin ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceğini göstermesi açısından önemli bir hadiseydi. Dolayısıyla, şehirlerde çevreci politikaların benimsenmesi konusunda ibret verici bir ders niteliği taşıyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
79
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Korkutucu! 50
  • İnanılmaz 28
  • Üzücü! 16
  • Tebrikler! 12
  • Grrr... *@$# 7
  • Umut Verici! 6
  • Bilim Budur! 5
  • İğrenç! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/12/2024 23:13:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10192

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Algı
Hominid
Evrim Tarihi
Malzeme
Ay Görevleri
İklim Değişikliği
Ornitoloji
Uygulama
Stephen Hawking
Periyodik Cetvel
Sinir Sistemi
Diş
Eşeyli Üreme
Küresel
Hidrotermal Baca
Büyük
Renk
Grip
Zehir
Asteroid
İnfografik
Sağlık Bilimleri
Aminoasit
Yemek
Doğa Yasası
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Dilek, et al. Öldüren Sis: 1952 Yılında Yaşanan "Büyük Londra Sisi", 12.000 Kişinin Ölümüne Neden Oldu!. (1 Mart 2021). Alındığı Tarih: 7 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10192
Dilek, E., Bakırcı, Ç. M. (2021, March 01). Öldüren Sis: 1952 Yılında Yaşanan "Büyük Londra Sisi", 12.000 Kişinin Ölümüne Neden Oldu!. Evrim Ağacı. Retrieved December 07, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10192
E. Dilek, et al. “Öldüren Sis: 1952 Yılında Yaşanan "Büyük Londra Sisi", 12.000 Kişinin Ölümüne Neden Oldu!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 01 Mar. 2021, https://evrimagaci.org/s/10192.
Dilek, Elif. Bakırcı, Çağrı Mert. “Öldüren Sis: 1952 Yılında Yaşanan "Büyük Londra Sisi", 12.000 Kişinin Ölümüne Neden Oldu!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 01, 2021. https://evrimagaci.org/s/10192.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close