Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Nöronlarda Sinyal (İmpuls) İletimi: Sinaps Nedir? Nöronlar Ne Kadar Hızlı?

Nöronlarda Elekrokimyasal Sinyaller Ne Hızda İletiyorlar?

4 dakika
178,567
Nöronlarda Sinyal (İmpuls) İletimi: Sinaps Nedir? Nöronlar Ne Kadar Hızlı? The Great Courses Daily
Podcast
5:20
Yunus Sahin
Seslendiren
20
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Nöronların her biri aynı değildir. Her birinin yapısı, çalışacağı yere göre özelleşmiştir. Ancak bağlantılarına ve yapılarına göre bu nöronları kategorize etmek mümkündür. Örneğin kimi nöronlar birbirlerine fiziksel olarak bağlıdır ve bu bölgelerden iletim son derece hızlı olabilir; birçok diğer yerdeyse sinirler arasında bir boşluk vardır (sinaps) ve bu boşluk kimyasallarla doldurulur, sinyal iletimi burada yavaşlar. Kimi nöronlar arası bağlantı ise bunların bir karışımı şeklinde olabilir. Ayrıca nöronları miyelin isimli yağlı bir kimyasalla sarılı olmasına ve olmamasına göre de 2 gruba ayırabiliriz. Miyelin, iletim hızını arttıran bir yalıtıcı görevi görür. Bu yüzden miyelinli nöronlarda iletim hızı son derece yüksek olabilir.

Sinaps Nedir?

Sinaps, sinir sistemindeki nöronlar arasındaki boşluklardır. Esasında bir "boşluk" olarak dursa da, oldukça aktif bir şekilde kullanılır ve elektrik sinyaller (nörobilimde "impuls" olarak bilinirler) iletilirken bolca kimyasalın ve reseptörün farklı tepkimelerine mekan olur. Tipik olarak nöronlar, bir sinyal hücrenin sonuna ulaştığında (post-sinaptik reseptörlere ulaştığında) barındırdığı kimyasalları bir dizi tepkime sonrası sinapsa (boşluğa) döker. Bu kimyasallar aracılığıyla elektrik sinyali, yani beyinde veya hedef bölgede iş yaptıracak olan sinyaller, bir sinirden bir diğerine aktarılabilir.

Görseldeki fotoğraf bir elektron mikroskobuyla çekilmiştir. Bu fotoğrafta, bir nörononun son ucu görülmekte ve nörotransmiter adı verilen sinirsel iletimi sağlayan kimyasalları, sinapsa dökecek olan bir keseciğin nöron dışına çıkış anı görülmektedir. Keseciğin içeriğindeki kimyasalları sinir boşluğuna bırakmasıyla nöron eski halini alır ve görevine devam eder. Boşaltılan kimyasallar ise boşlukta hareket ederek karşı sinire ulaştığında orada değişimlere neden olur ve elektrik sinyali oluşumunu tetikler. Böylece bir elektrik sinyali, bir nörondan bir diğerine iletilmiş olur.
Görseldeki fotoğraf bir elektron mikroskobuyla çekilmiştir. Bu fotoğrafta, bir nörononun son ucu görülmekte ve nörotransmiter adı verilen sinirsel iletimi sağlayan kimyasalları, sinapsa dökecek olan bir keseciğin nöron dışına çıkış anı görülmektedir. Keseciğin içeriğindeki kimyasalları sinir boşluğuna bırakmasıyla nöron eski halini alır ve görevine devam eder. Boşaltılan kimyasallar ise boşlukta hareket ederek karşı sinire ulaştığında orada değişimlere neden olur ve elektrik sinyali oluşumunu tetikler. Böylece bir elektrik sinyali, bir nörondan bir diğerine iletilmiş olur.

Nöronlarda İletim Ne Kadar Hızlı?

Nöronlardaki iletim hızı, o nöronlarla taşınan bilginin beyinde ne kadar hızlı algılanacağını da belirler. Bu yüzden ağrıyı yavaş hissederiz, ancak bir iğnenin batmasına birkaç milisaniye içerisinde tepki verebiliriz. Çünkü miyelinsiz nöronlar üzerinde sinyal iletimi saniyede 50 santimetre kadarken, miyelinli nöronlarda bu hız saniyede 120 metre kadardır. Yani miyelin kılıf, sinir iletimini 240 kat arttırmaktadır. İnsan vücudunun ortalama 1.7 metre olduğu düşünülürse, ayak parmaklarınızdan beyninize ulaşacak bir sinyal birkaç milisaniyede iletilebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Sinir İletim Hızı
Sinir İletim Hızı
Wikipedia

Dolayısıyla, aslında acı geldiği anda tepki vermeyiz; her ne kadar tepkilerimiz anlıkmış gibi gelse de. Ağır çekim kameralarda bunu görmek mümkündür. Birinin vücuduna iğne batıracak olursanız, birey birkaç milisaniyeliğine hiçbir şey olmamış gibi hayatına devam edecektir. Bu süre zarfında sinyal iletilir, beyin işler ve tepkiyi oluşturur, bu tepki kaslara iletilir. Bunların hepsi, çok yüksek hızlı kimyasal tepkimeler ve bu tepkimelerin enzimleri sayesinde olur. O birkaç milisaniyelik işlem süresinden sonra ise, beyinden gelen sinyallere göre kaslar kasılır ve birey acıya karşı verdiği tepkileri gösterir.

Sinyal İletim Hızları

Sinir liflerindeki sinyal iletim hızlarına bir bakış atacak olursak, sinirleri birkaç kategoriye ayırabildiğimizi görmekteyiz. Örneğin motor sinirleri iki ayrı kategoride incelemekteyiz:

  • α Tipi Sinirler: Miyelinlidir. 13-20 µm çapa sahiptirler. Saniyede 80-120 metre hızla iletim yaparlar ve genellikle kas dışlarında bulunurlar.
  • γ Tipi Sinirler: Miyelinlidir. 5-8 µm çapa sahiptirler. Saniyede 4-24 metre hızla iletim yaparlar ve genellikle kas içlerinde bulunurlar.

Ancak vücudumuzda sadece motor sinirler bulunmaz. Farklı duyu organlarına ait sinir hücrelerini farklı tipler altında incelemek mümkündür:

  • Tip-Ia Sinirler: Miyelinlidir ve Erlanger-Gasser Kategorizasyon Sistemi'ne göre α tipi sinirdir. Dolayısıyla 13-20 µm çapa sahiptirler. Saniyede 80-120 metre hızla iletim yaparlar ve vücudun hareketlerine yönelik bilgileri iletirler. Bu tarz sinirlere proprioseptör denmektedir.
  • Tip-Ib Sinirler: Miyelinlidir ve Erlanger-Gasser Kategorizasyon Sistemi'ne göre α tipi sinirdir. Dolayısıyla 13-20 µm çapa sahiptirler. Saniyede 80-120 metre hızla iletim yaparlar ve kasların kasılma miktarına yönelik bilgileri iletirler. Bu tarz sinirler, golgi tendon organıyla birlikte çalışmaktadır.
  • Tip-II Sinirler: Miyelinlidir ve Erlanger-Gasser Kategorizasyon Sistemi'ne göre Aβ tipi sinirdir. Bu sinirler 6-12 µm çapa sahiptirler. Saniyede 33-75 metre hızla iletim yaparlar ve kasların eksenlerine yönelik bilgileri iletirler. Aynı zamanda derimizdeki tüm mekanoreseptörler bu kategoridendir.
  • Tip-III Sinirler: İnce bir miyelin tabakasına sahiptirler ve Erlanger-Gasser Kategorizasyon Sistemi'ne göre Aδ tipi sinirdir. Bu sinirler 1-5 µm çapa sahiptirler. Saniyede 3-30 metre hızla iletim yaparlar. Dokunma ve basıncın hissedildiği bölgelerdeki açık sinir uçlarında bulunurlar. Ayrıca acı ve soğuğa duyarlı reseptörler de bu tiptedir.
  • Tip-IV Sinirler: Miyelinsizdirler ve Erlanger-Gasser Kategorizasyon Sistemi'ne göre C tipi sinirdir. Bu sinirler 0.2-1.5 µm çapa sahiptirler. Saniyede 0.5-2 metre hızla iletim yaparlar. Sıcaklık ve bazı acı reseptörleri bu tiptedir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
56
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 51
  • Bilim Budur! 31
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 24
  • Umut Verici! 15
  • Merak Uyandırıcı! 15
  • Muhteşem! 14
  • İnanılmaz 7
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 22:40:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1021

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Nöronlarda Sinyal (İmpuls) İletimi: Sinaps Nedir? Nöronlar Ne Kadar Hızlı?. (24 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1021
Bakırcı, Ç. M. (2013, February 24). Nöronlarda Sinyal (İmpuls) İletimi: Sinaps Nedir? Nöronlar Ne Kadar Hızlı?. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1021
Ç. M. Bakırcı. “Nöronlarda Sinyal (İmpuls) İletimi: Sinaps Nedir? Nöronlar Ne Kadar Hızlı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 24 Feb. 2013, https://evrimagaci.org/s/1021.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Nöronlarda Sinyal (İmpuls) İletimi: Sinaps Nedir? Nöronlar Ne Kadar Hızlı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 24, 2013. https://evrimagaci.org/s/1021.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close