Müslüman Astronomlar Tarafından Keşfedilen Arapça İsimli Yıldızlar

Çıplak gözle görülebilen parlak yıldızlara verilen isimlerinin birçoğu, köken olarak Arapçadan gelmektedir. Hatta öyle ki, Samanyolu isminin İngilizce karşılığı olan "Sütlü Yol", aslen Darb ut-Tabānah (درب التبانة) kavramından gelmektedir ve Arapçadır. Benzer şekilde, meşhur Andromeda Galaksisi'nin ismi, 10. yüzyılda El-Sufi tarafından as-Saḥābat uş-Şaghirah (السَحَابَة الصَغِيرَة) olarak belirlenmiştir; yani "Küçük Bulut"; ancak sonradan Etiyopyalı bir prensesi anlatan bir Yunan mitine ithafen Andromeda olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Sanılanın ve öyle gösterilmeye çalışılanın aksine, bir zamanlar Anadolu ve Orta Doğu coğrafyası da bilime hak ettiği değeri veriyordu ve bilim tarihine etki edecek, çok kıymetli çalışmalar yaptılar (bilime olan bu ilgileri sadece birkaç yüzyıl sürmüş ve sonradan sönmüş olsa da). Özellikle astronomi ve fiziğe odaklanan İslam alimleri ve araştırmacıları birçok saygın eser yazdılar, araştırma yaptılar, gözlemlerini o dönemin henüz yeşermekte olan bilim camiasına aktardılar.

Ne yazık ki sonradan bilimsel gerçeklerden uzaklaşan (ve uzaklaştırılan) Doğu, bilimi ikinci sınıf uğraş olarak gördükçe karanlığa gömülmeye başladı ve bir daha asla çıkamadı (en azından günümüzde halen bu süreç içerisinde). Buna mukabil her geçen gün bilime ve aydınlanmaya daha merkezi bir yer ayıran Batı dünyası hızla gelişmeye başladı. Elbette bu gelişimi siyasi güç takip etti ve sadece birkaç yüzyılda tüm Dünya'nın hakimi haline geldiler. Bu yükselişlerinde bilime ve gerçeklerin keşfine verilen önemin birçok diğer faktörle birlikte tartışmasız önemi vardır.

EPOD

Ancak birikerek ilerleyen, kendisini geliştiren, hatalarını düzelten, alabildiğine nesnel olan (ve olmaya çalışan), şahsi istek, inanç ve düşüncelerden arınmış tek bilgi türü olarak bilim, tarihine iz bırakmış isimleri ve çalışmalarını asla unutmadı. Onların ortaya koyduğu bulgular üzerinde yükseldi, dallanıp budaklandı ve güçlendi.

Özellikle 9-12. yüzyıl arasında bilimsel anlamda adeta "altın çağını" yaşayan İslam dünyası, bilimsel açıdan hızla gerileme ve çöküş dönemine girmeden önce bilim tarihine önemli keşifler, isimler, tespitler, icatlar bırakmayı başardı. Avrupalı Orta Çağ astronomları, Arap öncüllerinin çalışmalarından bolca faydalanmış ve yıldız isimlerini aynen alıp kullanmıştır. 

Burada, özellikle astronomi dalında yapılan öncül keşifler sayesinde isim verme hakkının Doğu medeniyetleri tarafından kullanıldığı bazı yıldız örneklerini göreceğiz.

Arapça İsimlendirilmiş Yıldızlar

Aşağıda yıldızların öncelikle İngilizcesi (veya yaygın olarak bilinen adı), sonrasında Arapçası, en sonda ise Türkçe anlamı verilmektedir:

• Acamar - Ākhiru-n-Nahr (آخِرُ ٱلْنََهْر) - Nehrin Sonu
• Acrab - ʽAqrab (عقرب) - Akrep
• Açubens - ʼaz-Zubānā (الزّبانى) - Pençe
• Adhafera - aḍ-Ḍafiyrah (الضفيرة) - Örgü
• Adhara - al-ʽAdhārā (العذارى) - Bakire
• Adhil - adh-Dhayl (الذيل) - Kuyruk
• Adib - adh-Dhiʼb (الذئب) - Kurt
• Ain - ʽAyn (عين) - (Öküz) gözü
• Aladfar - al-ʼUẓfūr (الأظفر) - Kartal Pençesi
• Albali - al-Bāliʽ (البالع) -Yutucu
• Alcor - al-Khawwār (الخوار) - Sönük
• Aldebaran - Ad-Dabaran (الدبران) - Takipçi
• Alderamin - adh-Dhirāʽu l-Yamīn (الذراع اليمين) - Sağ Kol
• Aldhibah - ʼaḍ-Ḍibaāʽ (الضّباع) - Sırtlan
• Algebar - (Rijl) ul-Jabbār (رجل الجبار) - Devin Ayağı
• Algedi - al-Jady (الجدي) - Keçi
• Algieba - al-Jab'hah (الجبهة) - Aslanın Alnı
• Algol - Ra's Al-Ghul (رأس الغول) - Canavar Kafası (Şeytan Yıldızı)
• Algorab - al-Ghurāb (الغراب) - Karga
• Alnilam - An-Nizam (النظام) - İnci Şeridi
• Altair - An-nasr At-tair (النسر الطائر) - Uçan Kartal
• Beid - Bayḍ (بيض) - Yumurtalar
• Betelgeuse - Yad el-Cauza (يد الجوزاء) - Cauza'nın Eli
• Celbalrai - Kalb ur-Rāʿī (كلب الراعي) - Çoban Köpeği
• Deneb - Dhanab ad-Dajaja (ذنب الدجاجة) - Tavuk Kuyruğu
• Enif - al-Anf (الأنف) - Burun
• Formalhaut - Fam al-Hut (فُمْ اَلْحَوْتْ) - Güneyli Balığın Ağzı
• Gienah - al-Janāḥ (الجناح) - Kanat
• Heka - al-Haqʿah (الهقعة) - Beyaz Nokta
• Izar - Al-Izar (الإزار) - Kuşak
• Jabbah - al-Jab'hah (الجبهة) - Akrebin Alnı
• Kochab - al-Kawkab (كوكب) - Yıldız
• Luh-Denebola - Dhanab al-Layth (ذنب الليث) - Aslan Kuyruğu
• Menkar - Al-Minkhar (منخر) - Burun Deliği
• Mizar - Mizar (مئزر) - Kemer (Kuşak)
• Nushaba - Zujji n-Nashshāba (زُجِّ النشابة / النصل) - Okbaşı
• Okda - al-ʿUqdah (العقدة) - Düğüm
• Pherkad - (al-)Farqad (فرقد) - Buzağı
• Rigel - Riğl el-Gabbar (رجل الجبار) - Devin Ayağı
• Scheat - as-Sāʿid (الساعد) - Omuz
• Thuban - ath-Thuʽabān (الثعبان) - Yılan
• Unukalhai - ʿUnuq ul-Ḥayyah (عنق الحية) - Yılan Boynu
• Vega - Vakî - Düşen
• Wasat - Wasṭ us-Samā' (وسط السماء) - Göğün Ortası
• Yed Posterior - Mu'akhkhir Yad ul-Ḥawwā' (مؤخّر يد الحوّاء) - Yılan Adamın Elinin Tersi
• Zaurac - az-Zawraq (الزورق) - Gemi

Tam liste buradan görülebilir.