Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Mürekkep Balıkları, Işık Üretmek İçin Bakterileri Kullanıyor!

Mürekkep Balıkları, Işık Üretmek İçin Bakterileri Kullanıyor! Wikimedia Commons
4 dakika
7,044
Tüm Reklamları Kapat

Simbiyont: Vibrio fischeri

V. fischeri bakterisi; ışıldama, Gram-negatif, deniz heterotrofu özellikleri gösteren bir bakteridir. V. fischeri, konaklarla hem iş birliği yapan hem de patojenik etkileşime giren Vibrionaceae ailesine dahildir. Ilıman ve astropikal iklim bölgelerinde görülür. V. fischeri doğada 3 şekilde bulunur. Tek başına bir saprofit* olabilir, deniz memelilerinin bağırsak florasındaki topluluğun bir üyesi olabilir ya da bazı balık ve mürekkep balıklarında ışık organı simbiyontu olarak görev alabilir. (*Saprofit: Enerjisini ölü veya çürümüş organizmalardan elde eden canlıdır.)

Vibrio fischeri bakterisinin görseli
Vibrio fischeri bakterisinin görseli
Microbewiki

Konak: Euprymna scolopes

Euprymna scolopes, gecelerini sığ sularda avlanarak geçiren küçük gececil bir deniz omurgasızıdır. Çoğu kafadan bacaklı gibi, ürkütülen bir E. scolopes kendi boyutlarında bir mürekkep bloğu salar. Salgıladığı bu mürekkep bloğu, etraftaki avcılara karşı bir aldatmaca taktiğidir ve E. scolopes'e kaçması için gerekli süreyi yaratır. Ayrıca, kendini kuma gömebilir, veyahut derisindeki pigment içeren kromatoforlarını daraltarak ya da genişleterek rengini değiştirebilir.

Tüm Reklamları Kapat

E. scolopes' in avcılara karşı sahip olduğu kozlardan biri de ışıldayan V. fischeri bakteri topluluğudur. Bu topluluk, mürekkep balığının manto boşluğundaki özelleşmiş ışık organında bulunur. Erişkin bir mürekkep balığının ışık organı birkaç konak dokudan oluşur. Bu dokular bakteri simbiyontlarının bulunduğu merkezi epitel doku ile kaplı kript boşlukları, bakterilerin yaptığı ışımayı yönlendiren bir yansıtıcı ve mürekkep kesesi, bakterinin yaptığı ışımanın yoğunluğunu değiştiren kalın bir lens ile sarı filtrelerden meydana gelir. Ay ışığı ve diğer yıldızların ışıkları suda aşağıya doğru yönlendiği için mürekkep balığı da kamuflaj için ürettiği ışığı aşağı doğru yönlendirir. Işığın yoğunluğunu dışarıdan gelen ışığa uygun bir şekilde ayarlar ve bu şekilde silüetini görünmez hale getirir.

Euprymna Scolopes'in görseli
Euprymna Scolopes'in görseli
National Geographic

Simbiyontun Özgüllüğü

Mürekkep balığı-bakteri simbiyozunda hem mürekkep balığı hem de onun bakteri partneri, ışık organının verimliliğini arttırmak için ortak mekanizmalar geliştirmiştir. Yavru mürekkep balığı, her tarafı mikroorganizmalarla dolu (1 mililitre başına 1 milyon bakteri hücresi) deniz suyunun içine doğar. V. fischeri hücreleri doğal bakteri topluluğunun %0.1'inden daha azını oluşturmasına rağmen, mürekkep balığı yumurtladıktan sonraki birkaç saat içinde ışık organını kolonize eder.

Tüm Reklamları Kapat

Eğer suda V. fischeri hücresi yoksa kolonizasyon gerçekleşmez. Işık üretmede kusurlu olan mutant V. fischeri suşları da ışık organını kolonize edebilmesine rağmen, yabani tipler (Euprymna scolopes) söz konusu olduğunda fazla dayanamazlar. Bu mutant hücreler, mürekkep balığı yabani tip V. fischeri hücrelerine maruz kaldığında rekabeti kaybederler ve ışık organı sağlıklı hücreler tarafından kolonize edilir. Birbirlerine yakın akraba olan Euprymna türlerinden izole edilen V. fischeri suşları, birbirine yakın türleri kolonize edebilir. Farklı V. fischeri suşları türün kendine özgü suşu geldiği zaman rekabeti kaybeder. Mürekkep balığı kendine en fazla faydayı sağlayacak suşu seçer ve bu suş ona özgü olur.

Euprymna Scolopes
Euprymna Scolopes
Wikimedia Commons

Işık Organının Kolonizasyonu

Yumurtadan yeni çıkmış yavru bir mürekkep balığı ışık organını ışık vermek için değil, bakteri yakalamak için kullanır. Solungaç solunumu sırasında deniz suyundaki V. fischeri bakterileri manto boşluğuna dolar. Yeni oluşan organın yüzeyi 2 katlı epitel doku ile örtülüdür. Bu epitel doku bakterilerin hücre duvarının temel yapı maddesi olan peptidoglikanı algıladığı zaman mukus salgılar. Işık organının yüzeyinde bulunan siller akıntı sağlayarak deniz suyundaki bakterileri içeri doğru çeker ancak sadece Gram-negatif bakteriler yakalanır. Yakalanan bakteriler mukus tabakasına yapışarak kümelenirler. Birkaç saat sonra simbiyotik V. fischeri hücreleri ışık organının yüzeyindeki porlardan geçerek kanallara ulaşır. Bu kanallar kript boşluklarına açılmaktadır. V. fischeri hücrelerinin hem kanallarda hem de kript boşluklarındaki sert oksidatif ortama dayanmaları gerekir. Oksidatif strese dayanabilme yeteneği simbiyozun özgüllüğünü belirleyen önemli bir faktör olabilir.

Işık organizasyonunun kolonize edilişinin bir şeması
Işık organizasyonunun kolonize edilişinin bir şeması
Microbewiki

Işık Organı Morfogenezi

Kolonizasyon işlemi bittikten sonra kriptlerdeki V.fischeri hücreleri ışık organının değişmesini sağlayan bir dizi olayı başlatır. Bu olaylar sayesinde amacı bakteri edinmek olan ışık organı fonksiyon değiştirir ve ışık vermek için özelleşir. Işık organı morfolojisindeki simbiyoza özgü değişimler, V. fischeri'nin membran bileşenleri olan peptidoglikan ve lipopolisakkaritler tarafından sinyallenir ve ikisinin birlikte çalışmaları sonucu 4-5 günlük bir periyot içerisinde amacı simbiyont yakalamak olan bu organın körelmesine yol açar. Bu körelmeden sonra ışık organı ışık yaymak üzere gelişir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Işık organının yapısı ve çalışma mantığı
Işık organının yapısı ve çalışma mantığı
Wikimedia Commons

Simbiyozun Devamlılığı

Işık organı, simbiyotik ilişki başladıktan sonra ömür boyu sürer. Laboratuvar çalışmaları için doğadan yakalanan yüzlerce E. scolopes örneği arasında hiçbirinin asimbiyotik (simbiyotik ilişki yaşamayan) özellik göstermediği görülmüştür. Konak, simbiyontlarına peptit ve protein formunda nitrojen ve karbon sağlayarak onları besler. Kript boşluklarındaki aşırı popülasyonu engellemek için her gün havalandırma işlemi ile bakteri popülasyonunun %95'ini dışarı atar. Geri kalan %5 üreyerek popülasyonu tekrar arttırır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
58
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Tebrikler! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 1
  • İnanılmaz 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Microbial Life | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 09:15:24 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7552

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Koropatnick, et al. Mürekkep Balıkları, Işık Üretmek İçin Bakterileri Kullanıyor!. (13 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7552
Koropatnick, T., Ertan, Y., Özdil, A. Ş. (2019, January 13). Mürekkep Balıkları, Işık Üretmek İçin Bakterileri Kullanıyor!. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7552
T. Koropatnick, et al. “Mürekkep Balıkları, Işık Üretmek İçin Bakterileri Kullanıyor!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Yiğit Ertan, Evrim Ağacı, 13 Jan. 2019, https://evrimagaci.org/s/7552.
Koropatnick, Tanya. Ertan, Yiğit. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Mürekkep Balıkları, Işık Üretmek İçin Bakterileri Kullanıyor!.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Yiğit Ertan. Evrim Ağacı, January 13, 2019. https://evrimagaci.org/s/7552.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close