Mohawk Boynuzlu Dinozor Bajadasaurus

Dinozorlar deyince akla ilk önce dişler ve pençeler gelir. Fakat otçulların eli armut toplamıyor. Aynı şekilde onlar da seçilim baskısına maruz kalıyor ve çeşitli savunma yöntemleri türüyor. Örneğin Ankylosaurus ve Stegosaurus'un kuyruğu, Brachiosaurus'un iriliği ve Therizinosaurus'un pençeleri gibi. İşte yeni keşfedilen ve 4 Şubat 2019’da Nature’da yayınlanan makalede ise bu aileye yeni bir üye kazandırıldı: Bajadasaurus.

Bajadasaurus pronuspinax adlı sauropod, saldırmadan önce etçil türlerin tekrar düşünmesine sebep oluyordu. Dicraeosauridler, erken Jura ve Erken Kretase dönemleri arasında yaşamış, uzun ve sivri omur çıkıntılarıyla dikkat çeken bir sauropod grubudur. Aile 1914 yılında Werner Janensch tarafından tüm parçalarına erişilememiş bir Dicraeosaurus kafatasının bulunmasıyla tanımlanmıştır. 1991 yılında tanımlanan Amargasaurus türünün fosillerinde ise omurların vücut dışına çıkan boynuzlar oluşturduğu keşfedildi. Omurların vücut gerisine doğru uzamasıyla oluşan bu çıkıntıların, canlı tarafından savunma aracı olarak kullanıldığı ve cinsel seçilimde rol aldığı tahmin edilmekteydi.

Wikipedia

Evet, morfolojik olarak Amargasaurus cazaui türüne benziyor; ancak omur uzantıları ters yönde ve çok daha uzun! Bajadasaurus pronuspinax, Arjantin'de bulundu ve Erken Kretase'de, yaklaşık 140 milyon önce yaşadığı hesaplandı. Aynı zamanda keşfedilen en bütün dicraeosaurid kafatası ünvanını taşıyor.

Cultural Science Center, Buenos Aires

Bajadasaurus, Amargasaurus'tan çok önemli bir noktada farklılık gösteriyor. Onların boynuzları geriye doğru değil, aynı bir mohawk saçı gibi öne doğru uzamış durumda.  Türü tanımlayan paleontolog Pablo Ariel Gallina, bu yeni keşfin sauropod savunma mekanizmaları hakkında önemli bilgiler sunduğunu belirtiyor, aynı zamanda bu diken çitinin canlının ortama uyum sağlama yeteneğini arttırdığını düşünüyor. Ayrıca, Bajadasaurus bulunmuş diğer tüm Dicraeosauridlere oranla daha uzun omur çıkıntılarına sahip.

Wikimedia Commons

John Pickrell

Türün tam adı Bajadasaurus pronuspinax olarak belirlendi. Cins adı fosilin bulunmuş olduğu Arjantin’in Bajada Colorada bölgesine bir atıf, saurus ise Yunanca kertenkele anlamına gelmekte. Tür adı ise Latince olan ''pronus'' (öne eğimli) ve Yunanca olan ''spinax'' (omurga) kelimelerinin birleşiminden oluşturulmuştur.

Nature

Ayrıca Bajadasaurus'un günümüzde bir benzeri de bulunmakta. Bir Afrika primatı olan potto, aynı Bajadasaurus'ta görüldüğü gibi ön omurunda bir çıkıntıya sahip. Paleontolog Matt Wedel, “Bu çıkıntı derinin üzerine geçmiyor fakat derinin üstünden belli olabilecek bir şişlik yaratıyor ve bu şişlik canlının savunmasında görev alıyor. Bu benzer adaptasyon, Bajadasaurus'un bu yapıyı savunma amaçlı kullandığını düşünmemiz için elimizde bulunan en kuvvetli argüman olabilir.” diyor. Elbette bunu öğrenmek için fosilin geri kalanını bulmamız bize büyük bir ışık tutacaktır ancak Gallina, “Bajadasaurus fosilinin geri kalan parçaları da Bajada Colorado’da bulunuyor fakat bölgede çok fazla fosil karmakarışık bir halde bekliyor, bulunan parçalarının hangisinin bu türün bir parçası, hangisinin başka bir türün parçası olduğunu belirlemek çok zor.” diyor. Fosilin tamamına sahip olsak bile canlının bunu savunma amaçlı kullanıp kullanmadığından emin olamayız.

Nature

Wedel, “Triceratops gibi boynuzlu dinozorlarda, boynuzları başka canlıların yaraları içerisine kırılmış halde bulabiliriz ve bu da canlının bunu bir savunma fonksiyonu olarak kullandığını kanıtlar ama bir avcının vücuduna saplanıp kırılmış bir Bajadasaurus kemiği bulmadan, canlının bunu savunma amaçlı kullandığından emin olamayız.” diyor.

Scientific Reports'ta yayımlanan makaleye göre bu omur uzantıları ağırlıklı olarak savunma amaçlı kullanılıyordu. Çünkü gergedan boynuzu gibi bir kemik uzantısı ve keratinle kaplı. Bu da sıradan bir kemikten daha fazla dayanıklılık sağlıyor. Araştırmacıların söylediğine göre eğer günümüz memeliler gibi keratin kaplamaları olmadan sadece deri ile örtülmüş olsalar herhangi bir darbede kırılmaları muhtemel olurdu. Böylece öncelikle savunma amaçlı kullanıldığı düşünülüyor. Elbette savunmanın yanında cinsel seçilim ve termoregülasyon (sıcaklık düzenlemesi) amacına hizmet etmesi de muhtemel. Geniş açıları taramak için gözleri, kafasının yanlarında bulunuyordu. Zaten dev titanosaurlara nazaran boyutu kısa. Bu da boynunu yakalamaya çalışan herhangi bir etçil için kötü haber anlamına geliyor.