Mersingiller (Myrtaceae)

Tanım ve Genel Bilgiler

Mersingiller (Myrtaceae) familyası, çok yıllık (yaşam süresi en az üç yıl) olan bitkiler grubunda yer alır. Genellikle ağaç şeklinde bulunmak ile birlikte bodur ve yarı çalımsı şekilde gözlemlenebilir. Bitkiler yıl boyunca yaprakları olan ve her zaman yeşil bulunmakta olup genellikle kışın yaprak dökmez. Familya bitkileri uçucu yağ bakımından zengindir.

Ali Emir Orhan

Çiçekler hermafrodit veya erkek sterildir (fonksiyonel olarak dişi). Bitkilerin yaprakları çoğu zaman düz, sert ve sık şekilde bulunmaktadır. Yapraklar şeritler şeklinde olup mızrak biçimli, ucu sivri, ortada belirgin bir çizgiye sahip, kenarları tam ve koyu yeşil renkli bir şekilde doğada bulunmaktadır. Çiçekler, dört-beş parçalı kaliks (bir çiçekte taç dışında bulunan yeşil renkteki örtü yaprakları) ve korolla (çiçek örtüsünün değişik renklerde olabilen ikinci halkası) ile ikiden fazla simetri ekseni bulunan ve birbirine benzeyen bölümlere ayrılabilen örtülü yapraklar şeklindedir. Çiçekler salkımlar şeklinde birbirine zıt uzanımlar geliştirebilir, güzel kokulu çiçeklere ve bazen yaprakları bastırıldığından aromatik kokular veren uçucu yağlara sahiptir. Meyveleri üzümsü ve fındıksı şekilde olup sert çekirdekli bulunabilir. Familyanın büyük kısmı sıcaklığa ve soğuğa dayanıklıdır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Mersingiller (Myrtaceae) familyası yaklaşık 5950 türü temsil eden yaklaşık 150 cins olarak ayrılmıştır. Türlerin büyük bir kısmı endemik olup kozmopolit bir yayılış göstermiştir. Myrtoideae ve Psiloxyloideae olarak adlandırılan iki alt aileye sahiptir. Bilim insanları, Mersingiller (Myrtacea) familyasının altmış milyon yıl önce Paleosen döneminde ortaya çıktığını varsaymaktadırlar. Okaliptüs (Eucalyptus), mersin (Myrtus), guava (Psidium), fırça çalısıgiller (Callistemon) gibi cinsler; karanfil (Syzygium aromaticum), yenibahar (Pimenta racemosa), kaymak ağacı (Acca sellowiana) gibi türler ailede en yaygın bilinen üyelerdendir. Avustralya ve çevresinde 75 cins (okaliptüs en ünlüsüdür) ve çoğu endemik olan 1500'den fazla tür ile yoğunlaştığı yerdir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Ailenin üyeleri ılık tropik bölgelerde ve ılıman Avustralya'da dağılım göstermektedir. Güney ve Orta Amerika, Meksika'nın ovaları, Karayip adaları ve Florida'nın güneyi, Yeni Zelanda, Endonezya, Malezya, Papua Yeni Gine, Hindistan, Tasmanya, Filipinler gibi ülke ve bölgelerde daha fazla gözükmektedir. Avrupa ve Asya gibi coğrafyalarda da bulunmaktadır. Amerika'ya özgü 18 tür, Türkiye'ye özgü 1 tür bulunmaktadır. Avustralya ve çevresinde 75 cins (okaliptüs en ünlüsüdür) ve çoğu endemik olan 1500'den fazla tür ile yoğunlaştığı yerdir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN Kırmızı Liste tarafından Yetersiz Veri (üzerinde yeterli bilgi bulunmayan), yani Data Deficient (DD) olarak sınıflandırılan 88 tür bulunmaktadır. Asgari Endişe (nesli tehlikede olmayan), yani Least Concern (LC) olarak sınıflandırılan 865 tür bulunmaktadır. Neredeyse tehdit altında olan (Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte olma potansiyeline sahip), yani Near threatened (NT) olarak sınıflandırılan 169 tür bulunur. Hassas (vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan), yani Vulnerable (VU) olarak sınıflandırılan 310 tür bulunmaktadır. Tehlikede olan (vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan), yani Endangered (EN) olarak sınıflandırılan 206 tür bulunmaktadır. Kritik Endişe (soyu tükenme tehlikesi had safhada olan), yani Critically Endangered (CR) olarak sınıflandırılan 113 tür bulunmaktadır. Nesli Tükenmiş (Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler), yani Extinct (EX) olarak sınıflandırılan 5 tür bulunmaktadır. Bitkilerin büyük çoğunluğu endemik ve tropikal-egzotik olarak bulunmaktadır.

Davranış ve Etoloji

Mersingiller (Myrtaceae) familyasına mensup bitkiler genellikle tohum, çelikleme, daldırma gibi yöntemler ile çoğalır. Tohumla üretimde meydana gelen bitkilerde yabancı döllenme yüzünden bitkiler özelliklerini yitirebilmektedir.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Mersingiller (Myrtaceae) familyası yüksek baharat kalitesine sahip bazı türleri (bkz. karanfil, yenibahar) yüzünden yemek pişirmede, süslemede veya dekorlarda kullanılmaktadır. Özellikle okaliptüs kereste ve orman sanayisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Uçucu yağları sebebi ile parfüm, boya sanayisinde (renk verici, kıvamlaştırıcı) ve gıda katkısı olarak kullanılmaktadır.

Etimoloji

Mersingiller (Myrtaceae) Latince kökenli Myrtus kelimesi ve aceae (çoğul) ekinden oluşur. Myrtus Yunanca mersin anlamına gelir. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü özellikle kıyı kesimlerde görülmesi, Latince isminin anlamı ve Türkiye'ye özel olan bir tür olması sebebi ile ülkemizde Mersingiller adı ile anılır.