Mars'ta Antik Bir Okyanusun İzleri Keşfedildi!

Yakın zamanda yayımlanan bir dizi topoğrafya haritası, Mars'ta eskiden bir kuzey okyanusu bulunduğuna dair yeni deliller ortaya koyuyor. Haritalar, bu konuda bugüne kadarki en güçlü delili sunuyor. Yayınlanan haritalara göre Kızıl Gezegen bir zamanlar, bugün var olan sert ve donmuş tablonun aksine, uzun bir ılık ve yağışlı iklime sahipti ve bünyesindeki deniz seviyelerinde ciddi bir yükselme yaşadı. Penn State'de yerbilimleri yardımcı doçenti ve yakın zamanda Journal of Geophysical Research: Planets dergisinde yayımlanan çalışmanın başyazarı Benjamin Cardenas şöyle açıklıyor:

Buradaki en önemli noktalardan biri olarak ilk akla gelen şey; bu büyüklükteki bir okyanusun varlığının yüksek bir yaşam potansiyeline işaret etmesidir. Aynı zamanda bize eski iklime ve iklimin evrimine dair bilgiler de veriyor. Bu bulgulara dayanarak, havanın sıcaklığının ve atmosferin kalınlığının bu kadar çok sıvı suyu destekleyecek kadar fazla olduğu bir dönemin yaşanmış olması gerektiğini biliyoruz. Bilim camiasında uzun zamandır, Mars'ın alçak rakımlı kuzey yarımküresinde bir okyanusun olup olmadığına dair bir tartışma süregeliyordu.

Araştırma ekibi, topoğrafya verilerini kullanarak yaklaşık 3,5 milyar yıllık bir kıyı şeridinin kesin delillerini gösterebildi. Yüz binlerce kilometrekareyi kaplayan bu kıyı şeridi, en az 900 metre kalınlığında önemli bir tortul birikimine sahipti. Cardenas bu konuda şunları söylüyor:

Bu çalışmada yaptığımız en önemli ve en yeni şey, Mars'ı, stratigrafisi ve tortul geçmişi açısından ele almaktı. Dünya'da, zaman için biriken tortuya bakarak suyollarının geçmişi hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Buna stratigrafi diyoruz. Stratigrafi bilimine göre, su tortuyu taşır. Tortunun birikme şeklini anlayarak Dünya'daki değişiklikleri ölçebilirsiniz. Burada da bunu yaptık; ama söz konusu olan gezegen Dünya değil, Mars'tı.

Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ve Mars Orbiter Laser Altimeter cihazından gelen verileri haritalamak için ekip, Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu tarafından geliştirilen bir yazılım kullandı. Böylece 6.500 kilometreden fazla akarsu sırtı keşfettiler. Sırtların muhtemelen eski bir Mars kıyı şeridinin kalıntıları olan aşınmış nehir deltaları veya denizaltı kanalı kuşakları olduğunu göstermek için bunları 20 sistemde gruplandırdılar.

Sırt sisteminin kalınlığı, rakım, konum, olası tortul akış yönleri gibi kaya oluşum unsurları; ekibin bölgenin paleocoğrafyasınının evrimini anlamasına yardımcı oldu. Cardenas bu kısmı şöyle açıklıyor:

Bir zamanlar okyanus olan bu bölge şu an Aeolis Dorsa olarak biliniyor ve gezegendeki en yoğun akarsu sırtı yığınını barındırıyor. Aeolis Dorsa'daki kayalar, okyanusun eskiden nasıl olduğuna dair büyüleyici bilgiler içeriyor. Bu okyanus, dinamik bir okyanustu. Deniz seviyesi önemli ölçüde yükselmişti. Kayalar, havzaları boyunca hızlı bir şekilde tortulaşıyordu. Çok fazla değişiklik birden meydana geliyordu. Dünya'da bulunan eski tortul havzaları da buna benzer şekilde gelişen iklim ve yaşamın stratigrafik kayıtlarını bulunduruyor.

Bilim insanları Mars'ta bir yaşam kanıtı bulmak istiyorlarsa aramaya bir zamanlar Aeolis Dorsa'yı kaplayan kadar büyük okyanus ile başlamak mantıklı bir seçenek olabilir. Cardenas bu hedefi şöyle açıklıyor:

Mars Curiosity keşif aracı misyonlarının en önemli hedefi, yaşam izleri bulmak. İnsanlık, uzun bir süredir su ve yaşanabilir yaşamın izlerini arıyor. Bulduğumuz şey, şimdiye kadar elde edilen izlerin en büyüğü. Dağlık arazilerden gelen tortularla beslenen, muhtemelen besin taşıyan dev bir su kütlesinden bahsediyoruz. Eski Mars'ta gelgitler olduysa, burada olmuş olmalı. Bu su gelgitleri, tam da eski Mars yaşamının evrimleşebileceği türden bir ortam sağlamış olabilir.

Cardenas ve meslektaşları, Mars'taki diğer eski suyolları olarak belirledikleri yerleri de haritaladılar. Journal of Sedimentary Research dergisinde yayımlanan bir çalışma, Curiosity aracı tarafından ziyaret edilen çeşitli yüzey kayalarının muhtemelen eski nehir çizgilerinden kalma tortul tabakalar olduğunu ortaya koyuyor.

Nature Geoscience'da yayımlanan başka bir makalede; Meksika Körfezinin deniz tabanının altındaki stratigrafiyi görüntülemek için kullanılan bir akustik görüntüleme tekniği, Mars benzeri bir havza erozyonu modeline uygulanıyor. Araştırmacılar; Mars'ta yaygın olarak bulunan akarsu sırtlarının muhtemelen Aeolis Dorsa'ya benzer büyük havzalardan aşınmış eski nehir yatakları olduğunu tespit ettiler. Cardenas bu çalışma hakkında son olarak şunları söylüyor:

Burada çalıştığımız stratigrafi, Dünya'daki stratigrafiye oldukça benziyor. Evet, Mars'ta geniş suyolları delilleri bulduğumuzu söylemek büyük bir iddia gibi duruyor ancak gerçekte bu nispeten sıradan bir stratigrafi. Gerekli çalışma yapıldıktan sonrası ise klasik jeoloji ile çözülüyor. Bu sıradan çalışmayı ilginç kılan şey ise Mars'a ait olması.