Konuşan Balıklar: Balıkların Su Altında Çıkardığı Sesler Anlamsız Değil; Birbirleriyle Ses Yoluyla da İletişim Kuruyorlar!

Dalgaların altında, bizim bilmediğimiz pek çok olay gerçekleşiyor. Cornell Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, balıkların sesle iletişime normalde düşünülenden çok daha yatkın olduğunu ve kimi balıkların bunu en az 155 milyon yıldır yaptığını ortaya çıkardı. Cornell Ornitoloji Laboratuvarı, K. Lisa Yang Bioakustik Koruma Merkezi'nde araştırmacı olan ve Ichthyology and Herpetology dergisinde yayınlanan Evolutionary Patterns in Sound Production Across Fishes (Balıklarda Ses Çıkarmanın Evrimsel Örüntüsü) başlıklı makalenin baş yazarı olan Aaron Rice şöyle diyor:.^[1]

Balıkların ses çıkardığını uzun zamandır biliyoruz. Ancak balıkların çıkardığı seslerin nadiren oluştuğu ve bir anlam ifade etmediği düşünülüyordu. Bu çalışmamızda, 'Bu sesler bir kereye mi mahsus, yoksa balıklarda sesli iletişim daha geniş bir şablona oturtulabilir mi?' sorusuna cevap aradık.

Balık Konuşmasını Dinlemek...

Yazarlar, bu çalışmada ışın yüzgeçli balıklar denen balık türlerini inceledi. Bu balıklar, dünyada bilinen balık nüfusunun %99'unu oluşturan omurgalı balıklar sınıfında yer alıyor. Sesle iletişim yapan veya yapma eğiliminde olan balık türlerinin üçte ikisini içeren 175 familya bulundu. Yazarlar, balıkların soy ağacını inceleyerek sesin ne kadar önemli olduğunu ve milyonlarca yıllık süreçte bu iletişimin en az 33 kez evrimleştiğini ortaya çıkardı. Cornell Tarım ve Yaşam Bilimleri Bölümünde ekoloji ve evrimsel biyoloji profesörü olan yardımcı yazarlardan William E. Bernis, şunları aktardı:

Balıkların evrimsel ilişkileri üzerine yıllardır yürütülen araştırmalar sayesinde yaklaşık 35.000 bilinen balık türü arasında farklı işlev ve davranışların nasıl evrimleştiğine dair birçok soruyu cevaplayabiliyoruz. Merkezine yalnızca insanı alan düşünceden uzaklaşıyoruz. Araştırmadan öğrendiklerimiz bizlere sesli iletişimin unsurlarına ve nasıl evrimleştiğine dair bilgi verebilir.

Bilim insanları, araştırmalarında hâlihazırda ellerinde bulunan ses kayıtları; balık seslerini, balıkların bilindiği kadarıyla anatomisini (belirli kemikler, hava kesesi ve ses çıkarmaya yardımcı kaslar gibi ses çıkarmak için gerekli araçlara sahip olup olmadıklarını) açıklayan bilimsel makaleler ve su altı mikrofonları icat edilmeden önce çıkan 19. yüzyıl edebiyat ürünlerinden referanslar olmak üzere üç kaynaktan yararlandı. Fen Edebiyat Fakültesi Nörobiyoloji ve Davranış Bölümü’nde Horace White unvanlı baş yazarlarımızdan Prof. Andrew Bass şunları söyledi:

Balıklar arasında sesli iletişim her ne kadar göz ardı edilse de balıkların omurgalı hayvanlar nüfusunun yarısından fazlasını oluşturduğunu biliyoruz. Bu durumun göz ardı edilmesi büyük ihtimalle balıkları duyup görmenin zorluğundan kaynaklanıyor. Üstelik suyun altında gerçekleşen sesli iletişimler çoğunlukla balinalar ve yunuslara atfediliyor. Ancak balıkların da sesi var.

Balıklar Ne Hakkında Konuşuyor?

Aslında bizim konuştuklarımızdan çok da farklı şeyler konuşmuyorlar: Cinsellik ve yemek. Rice'a göre balıklar, ya eşlerinin dikkatini çekmeye ya bir yemek kaynağını veya bölgeyi korumaya ya da diğer balıklara nerede olduklarını bildirmeye çalışıyorlar. Hatta balıklara verilen yaygın isimlerden bazıları, çıkardıkları sese göre veriliyor. Gargur, davul balığı, domuz balığı, kırlangıç balığı ve zurna balığı gibi türler bunlara verilebilecek örneklerden birkaçı.

Rice, balık türlerindeki keşfedilen sesleri takip etmeye devam etme ve bunları gün geçtikçe büyüyen veri tabanına ekleme niyetinde olduğunu dile getirdi.^[1] Kendisi, veritabanını oluşturmaya yardımcı yazarlardan Ingrid Kaatz ve Boston Üniversitesi'nde biyoloji profesörü olan Philip Lobel ile birlikte yirmi yıl önce başladı. Rice’ın Cornell Üniversitesi kadrosuna katılmasıyla birlikte çalışmaları devam ederek gelişti. Rice, ayrıca şu sözleri ekledi:

Bu durum sesli iletişimi en başta düşündüğümüzden çok daha fazla gruba ulaştırdı. Balıklar her şeyi yapıyor. Nefes alıyorlar, uçuyorlar, önlerine gelen her şeyi yiyorlar. Şu aşamada balıklar ve onların çıkardıkları seslerin beni şaşırtmayacağını söyleyebilirim.