Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kilogramın Tanımı Değişti, Bu Ne Anlama Geliyor?

Bildiğiniz Kg Öldü, Yaşasın Yeni Kg!

Kilogramın Tanımı Değişti, Bu Ne Anlama Geliyor? Pixabay
5 dakika
31,501
Tüm Reklamları Kapat

Bildiğiniz Kg Öldü, Yaşasın Yeni Kg!

16 Kasım'da yaklaşık 60 ülkeden temsilci, bir kilogramın tanımını değiştirmek için Fransa'nın Versailles kentinde buluşacak. Sadece kilogramı değil, sıcaklığın temel birimi olan Kelvin'i, madde miktarını belirten birim olan molü ve elektrik akımı için geçerli olan birim amperin tanımlarını da değiştirecekler. Bu da bir günde 7 temel uluslararası ölçü biriminden 4'ünün değişmesi demek. Ve tüm bunlardan sonra, tüm ölçü birimleri insan eliyle yapılmış fiziksel şeylerdense doğanın temel sabitlerine dayandırılacak.

Kilogram, bir fiziksel nesne üzerinden tanımlanan son temel ölçü birimi. 1799'dan beri bir kilogramı, Paris'te tutulan bir metal silindirin kütlesi tanımlıyor. Bu metal silindir daha sonra, bir kere,1889'da değiştirildi.

Tüm Reklamları Kapat

Ama bu Uluslararası Prototip Kilogramın (daha bilinen adıyla büyük K) bazı problemleri var. Demek istediğim şu ki, her ne kadar teoride özdeş silindirler olsa da bilim insanları kütlelerinin farklılık gösterdiğini buldu. Yani kendi kütlesini bile korumuyor. Buna ek olarak büyük K'ye ulaşmak hayli zor, bu da bu tanımı kullanmayı gerçekten zor hale getiriyor.

Peki herkesin her yerde ulaşabileceği ve hiç değişmeyecek bir kütle standardını nasıl oluşturursunuz? Çözüm, Planck sabitine belirlenmiş, kesin bir değer atamaktan geçiyor.

Tüm Reklamları Kapat

Kulağa biraz garip geldiğini biliyorum, bu yüzden biraz sabırlı olun lütfen.

Planck sabiti, genel olarak, bir fotonun frekansının onun enerjisiyle olan ilişkisiyle bilinir. Ama şunu da biliyoruz ki enerji ve kütle E=m*c^2 formülüyle ilişkilendirilmiştir. Umuyorum ki Planck sabitinin kütleye nasıl dahil olduğunu görebiliyorsunuzdur. Ama bugün ben bu videoyu kaydederken de geçerli olan problem şu ki Planck sabiti bir belirsizlik taşır. Yani Planck sabitinde bulunan virgülden sonraki sayıları büyük oranda biliyoruz ama o son birkaç rakamı yok mu... İşte onlar belirsiz. Kesin olan ise Paris'te yeraltında iklim kontrolü sağlanan bir kasada tutulan o platin-iridyum alaşımlı silindirin kütlesi.

Kesinlikle bir kilogram, belirsizlik söz konusu değil.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Çözüm ise durumu tersine çevirerek Planck sabitine belirli bir değer atamaktan geçiyor. Sonrasında ise Paris'teki silindir artık tam olarak 1 kilogram olmayacak. Yani tabii yine bir kilogram olacak ama tam öyle değil. Artık kesin olan şey, kilogramın büyüklüğünü tanımlayacak olan Planck sabiti olacak. Ama eğer Planck sabitinin değerini sabitleyecekseniz değeri düzgün bir şekilde alsanız iyi olur, böylece şu anki tüm ölçülerimiz ve dünyada yer alan tüm kütlelerle tutarlı olur.

Bunun için de son birkaç senede bilim insanları Planck sabitini ellerinden geldiği kesinlikte ölçmeye çalışırken birçok farklı teknik kullandı. Temel metotlardan biri “watt ayarı” idi. Bu yöntemde bir kilogram, elektromıknatıstan gelen kuvvet ile ayarlanır. (Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi istiyorsanız videoma bakabilirsiniz.)

Bilim insanları ayrıca dünyadaki tartışmasız en yuvarlak nesneyi ürettiler. Bu nesne, tek çeşit silikon atomlarından yapıldı.

Bu metotlar birbirini tamamlayıcı nitelikte çünkü artık fizikten ve Avogadro sabiti gibi kimyadan aldıkları tüm o bulgularla Planck sabitine gerçek anlamda karar verebilecekler. Eğer oylama iyi giderse Planck sabitinin gelecekteki değeri tam olarak bu sayı olacak. Planck sabiti belirlenmiş olacak. Paris'teki o silindirin kütlesi artık tam olarak bir kilograma eşit olmayacak.

Ama kilogramı diğer şeylerden soyutlanmış bir şekilde tekrardan tanımlayamazsınız, çünkü diğer temel ölçü birimleri de ona dayanmaktadır. Örneğin mol'ü ele alalım. Şu anda bir mol’ün tanımı 12 gram karbon-12’deki atom sayısına denk düşmekte ve buna da Avogadro sayısı diyoruz. Bu sayı, 12 gramın ne olduğuna bağlı ve bu da tabii ki bir kilogramın ne olduğuyla ilişkili. Yani aslında, Avogadro sayısında da şu anda bir belirsizlik var. Ama oylamadan sonraki plan, Avogadro sayısına tam olarak bu değeri atamak. Böylece Planck sabitinin yeni değeriyle içsel olarak bir tutarlılık taşıyacak.

Tüm Reklamları Kapat

Avogadro sayısı ile Planck sabiti arasında direkt bir ilişki var. Benzer olarak, amper de artık kilograma bağımlı olmayacak. Onun yerine, bir elektronun yükü baz alınarak tanımlanacak. Kelvin de yeniden tanımlanmış Boltzman sabiti baz alınarak tanımlanacak. Boltzman sabiti, bir gazın sıcaklığı ile moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi arasındaki ilişkiyle sağlanır. Ve bu sayı da onun kesin değeri olacak.

Peki bu yeni tanımlamalar bir şey değiştirecek mi? Çoğu insan için hayır. Yani yiyeceklerinizin ağırlığı aynı kalacak, tıpkı sizin ağırlığınız gibi. Ve sıcaklık da hala aynı şekilde çalışacak. Her şey temel olarak aynı kalacak ve olması gereken de bu.

Bu tanım değişikliğinin amacı her şeyi alt üst etmek değil, fakat şeyleri tutarlı ve güvenilir yapmak. Tüm yaptığımız fiziksel bir nesneye olan bağlılığımızı ortadan kaldırmak, bu da en azından teorik olarak herhangi bir yerdeki herhangi bir kişinin inanılmaz kesin ölçümler yapabilmesini sağlayacak.

Şuna dikkatinizi çekmek isterim ki voltun değeri on milyonda biri kadar, direncin değeri de bundan daha az bir oranda değişecek. Çünkü elektrik ölçüm bilimcileri 1990'da Planck sabiti değerini güncellemeyi kesip ellerinde olan değeri kullanmaya devam ettiler. İyi de ettiler… Çünkü tanımlarını ya da aygıtlarını güncellemek zorunda kalmayacaklardı.

Tüm Reklamları Kapat

Ama şimdi görüyoruz ki Planck sabiti, daha iyi ölçüm tekniklerinden dolayı 1990 değerinden aslında biraz farklı. Yani şimdi elektrik ölçüm bilimcileri değişmek zorunda ama bu az sayıda insan için çok küçük bir değişim olacak. Bence bunun üstesinden geleceklerdir.

Kendime şu soruyu soruyorum, bu konuyla niye bu kadar ilgiliyim ki? Bu konuda dört video yaptım ve sebep şu ki bana göre Dünya ve Evren büyük ve karmaşık bir yer. Ve ne zaman ona belli sayılar atasak, kaostan belli bir düzen, yani evrenimizi ortaya çıkarıyor gibiyiz. Ve bu da şeylerin işleyişine dair kavrayışımızın başlangıcı demek oluyor.

Ölçüler bilimin temelidir ve gözlem yapmamızı sağlar. Gezegenlerin eliptik yörüngelerde döndüğünü keşfettiğinde Kepler’in neler olduğunu anlaması bence hiç şaşırtıcı değil. Tycho Brahe ise onların pozisyonlarına dair daha önce hiç kimsenin yapmadığı en kesin ölçümleri yaptı. Ve bence bu bir tesadüf değil. CERN'de Higgs bozonunun bulunmasına ya da kütleçekimsel dalgaların tespit edilmesine baktığınızda, bana göre bunlar, insanların elde ettiği kazanımların zirveleri.

Bence bilimsel başarılarımız edebiyatta, sanatta ya da modadaki başarılarımızdan katbekat daha büyük. Bunu, bu disiplinleri hor gördüğüm için söylemiyorum. Elbette, zor olduklarını ve devasa zihin gücü gerektirdiklerini biliyorum. Bilim insanlarının daha zeki olduğunu filan da söylemiyorum. Ama bilim insanlarının çalıştığı araçlar ve içinde çalıştıkları sistem onlara böylesi muazzam sıçrama yapma imkanları tanıyor. Çünkü bilim kendini, kendi üstüne inşa ediyor, hem de bunu üstel olarak gelişen bir yolla yapıyor ve bence bu yüzden çok önemli. Çünkü ölçümlerimizi bir ileri seviyeye çıkarmayı mümkün kılıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Astronot Ne Yapar?

Yıldızlar, gezegenler, asteroitler arasında…

Beş… Dört… Üç… İki… Bir… Uzay mekiği havalandı ve çoktan bulutların üstüne vardı. Astronot önce atmosferin içinden geçecek ve kendini uzayın derinliklerinde bulacak. Özel kıyafetleriyle uzayda gezecek, inanılmaz aletleriyle bir sürü deney yapacak ve sonuçları Dünya’ya gönderecek. Onun mesleği milyonlarca çocuğun hayali.

İŞTE SANA ASTRONOTLAR, UZAY MEKİĞİ ve UZAY YOLCULUKLARI HAKKINDA HARİKA BİLGİLERLE DOLU BİR KİTAP.

12 dile çevrilen ve pek çok ülkede çocukların sevgilisi olan Ne Yapar? serimizden ASTRONOT’u beğeninize sunmaktan mutluluk duyuyoruz.

Devamını Göster
₺110.00
Astronot Ne Yapar?
  • Dış Sitelerde Paylaş

Artık fiziksel nesnelere bağımlı değiliz. Yani şunu kabul etmeliyiz ki şu ana kadar aslında Indiana Jones'un yaptığının sadece kaliteli bir versiyonunu yapıyorduk. Şimdi o diğer aşamadayız, yani tüm ölçüm birimlerimizin doğa ve evren baz alınarak soyutlanması aşamasında. Artık fiziksel nesnelere bağlı değiliz.

Destek Olun

Bu video, Veritasium tarafından hazırlanmış ve Evrim Ağacı tarafından altyazılandırılmıştır. Eğer içeriği beğendiyseniz orijinal kaynağa destek olmak için, lütfen YouTube kanalına gidip videolarını beğenmeyi unutmayın.

Veritasium kanalının bu videosunu orijinal dilinde ve İngilizce alt yazılı olarak buradan seyredebilirsiniz:

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 13
  • Bilim Budur! 8
  • Tebrikler! 4
  • İnanılmaz 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Korkutucu! 2
  • Güldürdü 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Veritasium | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 11:44:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7497

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
-. Veritasium, et al. Kilogramın Tanımı Değişti, Bu Ne Anlama Geliyor?. (9 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7497
Veritasium, -., Demiryay, M., Özdil, A. Ş. (2018, December 09). Kilogramın Tanımı Değişti, Bu Ne Anlama Geliyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7497
-. Veritasium, et al. “Kilogramın Tanımı Değişti, Bu Ne Anlama Geliyor?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Mehmet Demiryay, Evrim Ağacı, 09 Dec. 2018, https://evrimagaci.org/s/7497.
Veritasium, ---. Demiryay, Mehmet. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Kilogramın Tanımı Değişti, Bu Ne Anlama Geliyor?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Mehmet Demiryay. Evrim Ağacı, December 09, 2018. https://evrimagaci.org/s/7497.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close