Kilimanjaro Dağı Tepesinde Bulunan Tarih Öncesi Bitkinin Zorlu Şartlara İnanılmaz Uyumu!
Wikimedia, Brendon
- Özgün
- Biyocoğrafya
- Botanik
Kilimanjora dağı, 75.575 hektarlık bir alanı kaplayan Kilimanjaro Ulusal Parkı içinde bulunan, deniz seviyesinden 5.895 metre yükseklikte sönmüş bir volkan dağıdır. Karla kaplı zirvesi ile Kilimanjaro, savanaya bakan çevredeki düzlüklerin üzerinde tek başına duran, olağanüstü bir doğal güzelliktir. Afrika'nın en yüksek dağı olan ve kendisine özgü izole çevresel koşulları sebebiyle hiçbir yerde bulunmayan nadir türlere ev sahipliği yapar. Nesli tükenme tehlikesine sahip memelileri, kuşları ve bitkileri bünyesinde bulundurur. Evrimsel süreçte farklılaşmış çok sayıda türe de ev sahipliği yapar. Tüm bu nedenlerle 1987 yılında, kendine özgü tabiatı, UNESCO tarafından Dünya Doğa Mirası olarak ilan edilmiştir.[1]
Kuzey Tanzanya'daki Kilimanjaro Dağı, her yıl 40.000 yürüyüşçüyü kendisine çekmektedir. Çoğu yürüyüşçünün zirveye çıkma kararlılığı yüksek olsa da, yüksek rakıma tırmanmanın riskleri hakkındaki çoğu kişi de bilgi eksikliği mevcuttur. Kilimanjaro Dağı'nda Akut dağ hastalığı (AMS), semptomatik yüksek irtifa beyin ödemi (HACE) gelişme riski yüksektir. Bu yüzden tur acentelerinin, yürüyüşçüleri bu doğa harikasını ziyaret öncesi bilgilendirmesi ve dikkatli olunması gerektiğini söylemelidir. Acil bir durumda, özellikle bu hastalıklar için dağda müdahale edecek tıbbi tesis bulunmamaktadır.[3]
Dağın tepelerine doğru sıcaklık geceleri donma seviyesinin altına düşer. Oldukça soğuk olan bu ortamda çoğu canlının hayatta kalması zordur. Bazı bitkilerde, kendileri için hayati öneme sahip, niktinasti (İng: "nyctinasty") denilen bir özellik evrimleşmiştir. Bu özellik, ışık ve sıcaklık koşullarındaki değişimlere bitkinin yapraklarını gövdeye doğru kapatarak uyku haline geçmesi olarak tanımlanabilir. Araştırmalar bu özelliğin ne gibi faydalar sağladığı konusunda kesin bir yargıya ulaşamamıştır. Ancak bitkinin daha iyi sıcaklık tutmasına yol açtığı bu yüzden soğuk koşullarda kendini doğal bir ''ısı yalıtımı'' ile koruma sağladığı düşünülmektedir. Ayrıca açgözlü otobur hayvanlardan kendisini korumak için de evrimleştiği düşünülmektedir. Bunlar dışında birkaç olası seçenekte düşünülmektedir.[2] Bu bitkiler, çevresel koşullara bu yol ile adapte olmuştur. Bu yol ile birçok evrimsel avantaja sahip olan bitkiler kendileri izole ederek yaşantısına devam eder.[6]
Dendrosenecio cinsi, üç tür ve 12 alttür içeren, afroalpin bitki örtüsünün en göze çarpan bileşenlerini içeren Doğu ve Orta Afrika'nın yüksek dağlarında endemik bitkilerdendir.[4] Yüksek rakımlı bitkiler tipik olarak alçak rakımlı bitkilerden daha büyük gövdelere ve yapraklara sahiptir ve dona dayanıklılık için iyi geliştirilmiş mekanizmalarıyla fizyolojik adaptasyonlar gösterir.[5]
Afro-alpin bölgesindeki damarlı bitki türlerinin yaklaşık %77'si endemiktir. Yıllar boyunca birçok Dendrosenecio türü, tipik olarak tek bir dağa endemik olarak tanımlanmıştır. Bu özellikleri onların dolaylı coğrafi dağılımları ve kendine özgü yaşam biçimleri, fizyolojileri, taksonomileri ve evrimleri ile ilgili çalışmalara uzun bir süre ilham vermiştir.[5] Kenya Dağı'nda bulunan Dendrosenecio cinsi türler, irtifa varyasyonu için açık ara en iyi modellerdir.
Dağın yamaçlarında yetişen endemik bitkilerden olan, Dendrosenecio kilimanjari gövdesinin niktinasti denilen özelliği sürekli kullanmak zorunda kalması sonucu evrimleştiği düşünülür. Gövde, kalıcı ölü yapraklardan oluşan bir örtü ile çevrilidir; bu özelliği üst yapraklara su taşınmasına büyük ölçüde katkıda bulunur. Gövdesinde bulunan solmuş ve ölü yapraklar doğal bir antifriz özelliği de görür.[4] Kendisi papatyagiller ailesinden olan bu dev bitki ''mutant bir dev'' olarak halk arasında anılmaktadır. Farklı gezegenlerden gelmiş ve tarih öncesi bir atmosfere sahip olan bitkinin bir milyon yıl önce evrimleştiği düşünülmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
14
-
11
-
10
-
7
-
6
-
4
-
4
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Kilimanjaro National Park (United Republic Of Tanzania). (8 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2020. Alındığı Yer: UNESCO | Arşiv Bağlantısı
- ^ P. V. Minorsky. (2018). The Functions Of Foliar Nyctinasty: A Review And Hypothesis. Biological reviews of the Cambridge Philosophical Society, sf: 216-229. doi: 10.1111 / brv.12444. | Arşiv Bağlantısı
- ^ P. G. Welch, et al. (2013). The Dangers Of Trekking On Mount Kilimanjaro. Journal of Travel Medicine, sf: 137. doi: 10.1111/jtm.12006_1. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b E. Beck. (1986). Biology Of Afroalpinedendrosenecio (Asteraceae). Plant Systematics and Evolution, sf: 123–131. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b F. M. Tusiime, et al. (2020). Afro-Alpine Flagships Revisited: Parallel Adaptation, Intermountain Admixture And Shallow Genetic Structuring In The Giant Senecios (Dendrosenecio). PLOS One. doi: 10.1371 / journal.pone.0228979. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Wikipedia. Nyctinasty. (16 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2020. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 04:23:30 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9307
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
