Kanser Tedavisinde Canlı İlaçlar: İmmünoterapi ve CAR-T Hücreleri
Prasad Adusimili
- Özgün
- Tıbbi Onkoloji
- İmmünoloji
Vücudumuzun ana silahlarından biri T lenfosit adını verdiğimiz bağışıklık sistemi hücreleridir, bu hücreler tümörlere ve potansiyel kanser hücrelerine saldırır, hücreyi enzimleri ile deler ve apoptoza (programlı hücre ölümüne) yönlendirirler. Peki, biz bu silahları güçlendirip kanser tedavisinde kullanabilir miyiz?
Kanserin 4 Temel Tedavi Prensibi
Kanserin 4 temel tedavi prensibi vardır: Cerrahi, kemoterapi, radyasyon tedavisi ve hedefe yönelik ilaçlar. Bilim dünyası bu sayıyı beşe çıkarmaya hazırlanıyor ve karşımıza "immünoterapi’’ seçeneğiyle çıkıyor. İmmünoterapi, vücudumuzun hâlihazırda sahip olduğu bağışıklık sisteminin desteklenmesi veya güçlendirilmesi temeline dayalı yeni bir tedavi. Asıl soru şu: Neden kanser olduğumuzda bağışıklık sistemimizin desteklenmesi gerekir?
Hücrelerin kontrolsüz bölünmesi ve ‘’apoptoz’’ adı verilen hücre ölümünün gerçekleşmemesi durumunda vücudumuzun ‘’yabancı madde’’ olarak algıladığı tümörler ortaya çıkar. Bunun sonucunda bağışıklık sistemimiz tıpkı bir bakteriye verdiği tepki gibi aktifleşir ve bu yabancı hücre topluluğuna saldırır. Fakat kanser hücreleri sahip oldukları mutasyonlar sebebiyle öldürüldüklerinden daha hızlı çoğalırlar, dirençlidirler ve bağışıklık sistemini devreden çıkarmayı başarırlar. İşte ‘’immünoterapi’’ alanında üretilen CAR (chimeric antigen receptor) - T hücreleri bu durumda devreye girip bağışıklık sistemimizin kendi işine daha güçlü olarak geri dönmesini sağlar.
CAR-T Hücreleri Nedir ve Nasıl Üretilir?
CAR-T hücreleri genetiği değiştirilmiş bağışıklık sistemi hücreleridir. Hastanın kendi kanından ‘’lökoferez’’ adı verilen bir yöntemle ayrıştırılan T hücrelerinin alınıp özel merkezlere gönderilmesiyle süreç başlar. Bu laboratuvarlarda toplanan hücrelerin çoğalıp aktifleşmesi için ‘’sitokin’’ adı verilen uyarıcı sinyal molekülleri kullanılır. Daha sonra modifiye edilmiş virüsler (Gammaretrovirus veya Lentivirus) kullanılarak ‘’CAR reseptörü’’ için gerekli genetik dizilim T hücre DNA’sına eklenir ve sentezlenmesi sağlanır. Bu ‘’chimeric’’ (kimerik) reseptörler birden fazla genin birleştirilmesiyle oluşturulan, yeni bir genetik kod kullanılarak sentezlenen özel proteinlerdir. Genetiği değiştirilmiş olan T hücreleri artık canlı ilaçlardır ve tümör hücrelerine özel olan belirli proteinleri hedefleyen ‘’süperaktif’’ bağışıklık sistemi hücrelerine dönüşmüşlerdir! Bu hücreler çoğaltılıp hastaya damar yoluyla verilmeden önce hastanın kendi bağışıklık sistemi hücreleri kemoterapi yoluyla tahrip edilir. Böylece yeni üretilen CAR-T hücrelerinin vücut içindeki etkinliği arttırılır ve sahip oldukları yeni reseptörler sayesinde tümörün yok edilmesini sağlarlar.
FDA (Food and Drug Administiration) tarafından onaylanan bu tedavi şu an kan kanserlerinde özellikle çocukluk çağı lösemilerindeki ileri dönem hastalarda kullanılmaktadır. Günümüzde immünoterapi yöntemleri, ileri seviye kanser hastaları için yeterli kalmıyor. Cerrahi ve kemoterapi süreçleri ardından destekleyici tedaviler arasında kalıyorlar. Fakat bu durum, immünoterapinin potansiyelini değiştirmez. Gelecekte, bu tedavi yöntemi hakkında ciddi gelişmeler göreceğiz. Klinik araştırmaların devam etmesiyle birlikte geleceğin kanser tedavisi olarak karşımıza kendi hücrelerimiz çıkabilir!
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
6
-
5
-
5
-
4
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Z. Zhao. (2018). The Application Of Car-T Cell Therapy In Hematological Malignancies: Advantages And Challenges. Acta Pharmaceutica Sinica, sf: 539-551. | Arşiv Bağlantısı
- S. Schuster. Car T-Cell Therapies. (31 Ekim 2017). Alındığı Tarih: 1 Mart 2019. Alındığı Yer: Cancer | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 17:34:03 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7632
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
