Kamufle Olabilen ''Bukalemun'' Bitkiler!

Zamanın geçti Sherlock Holmes. Artık yeni bir gizlenme ustası var, hem de bir bitki! 

Kamuflaj ve taklit genellikle Hayvanlar Alemi'ne özgü bir özellik olarak bilinir. Şahin güvesinin tırtılı avcılarını bir yılana benzediği için korkutur. Myrmarachne cinsi zıplayan örümcekler karıncaları taklit ederek aralarına karışır, tabii dişleri onları parçalamaya hazır bir şekilde! Bitkilerde ise bu tür taklit (mimikri) ya da gizlenme (kripsi) çok daha az bilinir. Fakat Avusturalya'daki bazı ökseotu bitkisinde ve söz ettiğimiz hayvanlarda olduğu gibi bu örneklerde her zaman türler sadece tek bir diğer türü taklit etmektedir.

Boquila trifoliolata türü odunsu sarmaşıklar içinse durum farklı. Bu bitki, yapraklarını değiştirerek konağı olarak tutunduğu bitkinin yapraklarını taklit ediyor. Şili ve Arjantin'e özgü olan bu bitki, birden fazla konağı taklit edebiliyor. Taklitçi çokbiçimlilik (mimetik polimorfizm) olarak da bilinen bu özellik, son derece nadir bulunuyor, hele ki bitkilerde daha önce hiç görülmedi! 24 Nisan 2014'te Current Biology dergisinde yayımlanan makaleye göre bu özellik daha önce sadece kelebeklerde gözlendi.

Sarmaşık, bir ağacın dallarına tırmandığında, çok yönlü ek yaprakları şekillerini, renklerini, yönelimlerini ve hatta desenlerini değiştirerek etraflarındaki ortama kamufle olabiliyorlar. Fotoğrafta, sol alt köşedeki büyük karedeki kırmızı ok sarmaşığı gösteriyor, mavi ok ise konak bitkiyi gösteriyor). Eğer ki sarmaşık ikinci bir bitkiye geçerse, yeni bitkinin yaprakları 10 kat büyük ve tamamen zıt bir şekilde olsa bile sarmaşık şekil ve boyut değiştirebiliyor (fotoğrafın sağ tarafında bu gösteriliyor). 

Bu aldatma ekinbiti veya yaprak böcekleri gibi bitki yiyici otçullara karşı bir savunma görevi görüyor. Araştırmacılar, bir bitkiye tırmanan şarlatan yaprakları, halen yerde sürüklenen sarmaşık yapraklarına kıyaslayarak ağaç ve yaprak dokusunun hayatta kalma oranına etkisini incelediler. Yerdeki bitkilerde av olma oranı %33, ağaç gövdelerinde av olma %100 daha kötüydü. Yani gerçekten de yaprak kamuflajı hayatta kalma başarısını arttırıyor.

B. trifoliolata türünün konağının yaprak biçimini, rengini, vb. özelliklerini nasıl ayırt ediyor, bu henüz bilinmiyor. Sarmaşıklar kokular içerisinde veya bitkiler ve mikroplardan salgılanan kimyasallar içerisinde gizlenen ipuçlarını algılıyor olabilir. Araştırmacılara göre, bu kimyasallar, sahtekar ile konak arasında hareket ederek genleri aktive edici sinyalleri tetikliyor olabilir.

 Teşekkür: Ali Babayiğit