Kafes mantarı (Clathrus ruber)

Gözlem Bilgileri

Kafes mantarı olarak bilinen Clathrus ruber, her mevsim gözleyebileceğimiz bir tür olsa da genellikle ekim aylarında gözlemleme ihtimalimiz daha yüksektir. Bu gözlemimiz de 2018 ekim ayı içerisinde, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Kurupelit kampüsü içerisinde gerçekleşmiştir.

Tanım ve Genel Bilgiler

Kafes mantarı (Clathrus ruber), Phallaceae ailesinin ülkemizde bulunan altı türünden biridir. Bu ailenin üyeleri sıradışı renk ve görünümleriyle hayli ilgi çekmektedir. Başlangıçta kirli beyaz renkli, toprağa yarı gömülü bir yumurta görünümündedir. Dışındaki zar çatladıktan sonra çokgen hücreleri olan kırmızı kafes şeklinde göz alıcı bir gövde ortaya çıkar. Kafes mantarı 5-15 cm yüksekliğinde ve 4-10 cm çapındadır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

İlk kez mikolojinin (mantar bilimi) babası sayılan İtalyan botanikçi Pier Antonio Micheli tarafından tarif edilen bu tür, 1801 yılında Christiaan Hendrik Persoon tarafından Clathrus ruber olarak adlandırılmıştır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Avrupa (Fransa, İngiltere, Yunanistan, İtalya, Portekiz, İspanya, Türkiye), Kuzey Afrika ve Batı Asya'da yerli tür olarak kabul edilen bu tür ülkemizde Karadeniz ve Marmara bölgesinde, yaprak döken ağaçların bulunduğu ormanlarda (özellikle bu tarz ormanlarda bulunan patika yol kenarlarında), park ve bahçelerde, özellikle kompost (bitkisel ve hayvansal atıkların nemli-oksijenli ortamda bozunarak organik gübreye dönüşmüş hali) yığınlarının üzerinde tek tek ya da küçük kümeler halinde bulunur.

Gökhan Eren

Davranış ve Etoloji

Mantarın iç tarafında bulunan siyahımsı sıvı leş kokusu yayar. Bizim de bu mantarla ilk tanışmamız bu koku sayesinde olmuştu. Yaprak döken ağaçların bulunduğu ormanlık alanlarda yürüyüş esnasında böyle bir koku hissederseniz bu türle karşılaşabilirsiniz. Bu koku bizler için kötü olsa da bu koku sayesinde böcekleri üzerine çekerek sporlarının yayılmasını sağlar.

Diyet ve Metabolizma

Phallales ailesi türlerinin çoğu gibi, Clathrus ruber'de saprofittir (cansız veya çürüyen organik maddeden kendi besinini türeten organizma).

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Yenilmeye değer tat ve kokuya sahip olmamakla beraber 1974'ten 2008 yılına kadar İngiltere'de yayınlanan birçok çalışmada genellikle yenmeyen veya zehirli olarak listelenmiştir. Bu türün olgunlaşmadan önceki yumurta evresi bazı ülkelerde tüketilse de ciddi mide rahatsızlığına neden olabileceğine dair çalışmalar da mevcuttur.

Etimoloji

Clathrus, ''kafes'', ruber de ''kırmızı'' anlamına gelir.