James Webb Uzay Teleskobu, Önemli Bir Organik Molekülün Tespitini Yaptı!

26 Haziran 2023 tarihinde bir grup araştırmacı, James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanarak Avcı Bulutsusu'ndan yaklaşık olarak 1350 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve d203-506 olarak bilinen öngezegen diskli genç bir yıldız sisteminde CH₃⁺ molekülünü tespit ettiler.

Organik Moleküller Neden Önemli?

Organik bileşikler yaşamın temellerini oluşturur. Bu nedenle organik moleküller hem Dünya'da yaşamın nasıl geliştiğini hem de evrenimizin başka bir yerinde potansiyel olarak nasıl gelişebileceğini anlamaya çalışan bilim insanları için oldukça önemlidir. Ayrıca karbon içeren iyonik organik moleküller de oldukça önemlidir çünkü düşük yıldızlararası sıcaklıklarda bile daha karmaşık organik moleküller oluşturmak için diğer küçük moleküllerle reaksiyona girerler. CH₃⁺ de bu özellikte bir bileşiktir. Bu yüzden 1970 ve 1980'li yıllardan beri bilim insanlarının sürekli odağındadır. Fransa'daki Paris-Saclay Üniversitesinde spektroskopi uzmanı ve bilim ekibi üyesi olan Marie-Aline Martin şöyle açıklıyor:

CH₃⁺ molekülünün tespit edilmesi yalnızca James Webb'in inanılmaz hassasiyetini doğrulamakla kalmıyor, aynı zamanda yıldızlararası kimyada CH₃⁺ molekülünün varsayılan merkezi önemini de doğruluyor.

CH₃⁺ Molekülünün Keşfi

1970'li yıllarda yayımlanan araştırmalar CH₃⁺ molekülünün önemini tahmin edemese de molekülün öneminin önceden tespit edilmesi neredeyse imkansızdı. Öngezegen disklerindeki birçok molekül, radyo teleskopları kullanılarak gözlemlenir. Bununla birlikte, bunun mümkün olabilmesi için söz konusu moleküllerin "kalıcı dipol momenti" olarak bilinen özelliğe sahip olmaları gerekmektedir. Bu özellik; molekülün geometrisinin, elektrik yükünün kalıcı olarak dengesiz olduğu ve moleküle bir pozitif ve bir negatif yük verdiği anlamına gelir. CH₃⁺ simetriktir ve bu nedenle yükü dengeli olduğundan radyo teleskopları ile yapılan gözlemler için gerekli olan kalıcı dipol momentine sahip değildir.

Kızılötesinde ise CH₃⁺ tarafından yayılan spektroskopik çizgileri gözlemlemek teorik olarak mümkündür ancak Dünya'nın atmosferi, bu çizgilerin Dünya'dan gözlemlenmesini imkânsız kılmaktadır.

İşte bu yüzden bu keşif için kızılötesindeki sinyalleri gözlemleyebilen, yeterince hassas uzay tabanlı bir teleskop kullanmak gerekiyordu. James Webb Uzay Teleskobu'nun MIRI ve NIRSpec cihazları bu iş için oldukça uygundu. Aslında bir CH₃⁺ saptaması daha öncelerde o kadar zordu ki ekip, verilerinde sinyali ilk gördüğünde onu nasıl tanımlayacaklarından tam olarak emin bile değildi. Dikkat çekici bir şekilde ekip, çeşitli deneyimlere sahip uluslararası bir ekibin uzmanlığından yararlanarak sonuçlarını dört haftadan daha kısa bir zaman içinde yorumlayabildi.

CH₃⁺ sinyali, yıldız öngezegen diskinde tespit edildi. Sinyal, Orion Bulutsusu'ndan yaklaşık 1350 ışık yılı uzaklıkta bulunan d203-506 olarak bilinen bir sistemdeydi. d203-506 sistemindeki yıldız; Güneş'in yalnızca onda biri kadar kütleye sahip küçük bir kırmızı cüce yıldızken sistem yakınlardaki sıcak, genç ve büyük kütleli yıldızlardan gelen güçlü ultraviyole radyasyona maruz kalıyordu.

Bilim insanları, gezegen oluşturan öngezegen disklerinin çoğunun, bu tür yoğun morötesi radyasyon döneminden geçtiğini düşünmektedir çünkü yıldızlar genellikle büyük, ultraviyole üreten yıldızları içeren gruplar halinde oluşma eğilimindedir. İlginç bir şekilde; göktaşlarından elde edilen kanıtlar, Güneş Sistemimizi oluşturmaya devam eden öngezegen diskinin de çok büyük miktarda ultraviyole radyasyona maruz kaldığını göstermektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

William Brown

CH₃⁺ molekülünün keşfi; yerel evrenimizin bileşimini ve evrimini başarılı bir şekilde araştırmak ve yorumlamak için James Webb Uzay Teleskobu'nun özelliklerini dünya merkezli laboratuvarların özellikleriyle birleştiren gözlemsel astronomlar, astrokimyasal modelciler, teorisyenler ve deneysel tayf bilimciler arasındaki bir iş birliği sayesinde mümkün oldu. Marie-Aline Martin iş birliği hakkında şunları söylüyor:^[1]

Keşfimiz astronomlar, modelleyiciler ve laboratuvar tayf bilimcilerinin James Webb tarafından gözlemlenen benzersiz özelliklerini anlamak için güçlerini birleştirmeleri sayesinde mümkün oldu.