Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsanların En Zeki Hayvan Türü Olmasına Katkı Sağlayan 8 Genetik Mutasyon!

İnsanların En Zeki Hayvan Türü Olmasına Katkı Sağlayan 8 Genetik Mutasyon!
4 dakika
9,703
Tüm Reklamları Kapat

Zekâ kavramı ve zekânın nasıl geliştirilebileceğine dair ortaya atılan görüşler onlarca yıldır hem bilim insanlarının hem de halktan pek çok kesimin kafasını kurcalamaktadır. Zekâ kısaca insan beyninin var olan bilgiyi kullanabilme ve yeni çözümler bulabilme yeteneğidir. Zekânın düzeyi insanlar arasında çok geniş bir yelpazede değişkenlik göstermesine rağmen canlılar dünyasında insan zekası bu popülasyonun diğer tüm üyelerinden daha üstün bir konumdadır.

Hayvanlar âleminde insanlar vücutlarına göre büyük beyinlere sahiptirler. Ancak herkesin beyni eşit büyüklükte değildir ve cinsiyetler arası da gerek yapısal olarak gerekse işlev olarak birçok farklılık mevcuttur. İnsan beyni son yapılan ölçümlere göre yaklaşık 80 milyar nöron ve bu nöronların 10 – 50 katı kadar da bu sinir hücrelerini destekleyici glia hücresine sahiptir. Bireyler arası beyin fizyolojisindeki değişikliklerin sebebi henüz araştırma aşamasındayken eldeki veriler bize bir şeyler söylemek için bazı ipuçları vermeye yetiyor. Beyinde bir işlevin gerçekleştirilmesi doğrudan nöronlara ve bu nöronların yaptığı sinaps adlı bağlantıların çokluğuna bağlı olduğundan belirli bir işte uzmanlık ilgili beyin bölgesinin de yapısal olarak büyümesine neden oluyor. Londra taksicilerinin hipokampüslerinin diğer Londra vatandaşlarından yaklaşık 2 kat daha büyük olmasını buna örnek olarak verebiliriz, çünkü Londra’da taksi kullanma lisansı almak için Londra’nın bütün sokaklarının isimlerini ezbere bilmek ve bir yerden başka bir yere en kısa nasıl gidilir bulmak zorundasınız. Bir de İstanbul’da uygulandığını düşünsenize!

Tüm Reklamları Kapat

Beynin bir bölgesinin yapısal olarak büyümesinin altında yatan en temel sebep genetik etkenlerdir. Ancak genetik materyalde olabilecek değişiklikler incelenirken beynin iki yarım küresi olduğu ve her bölgenin bir homologunun diğer yarım kürede de olduğu unutulmamalıdır. Örneğin, müzisyenlerde yapılan bir araştırma müzik kulağı olan bireylerin beyinlerinin planum temporal adlı alanı müzisyen olmayan kişilere göre çok daha gelişmiştir. Burada gözden kaçmaması gereken nokta sadece sol yarım küredeki planum temporal gelişimi müzik kulağının ortaya çıkmasına neden oluyor ve aynı zamanda beyin yarım küreleri arasında diğer bireylere nazaran daha yüksek bir asimetri gösteriyor.

İnsan beyinleri arasındaki genetik çeşitliliği çözmek amacıyla 33 ülkeden 300 bilim insanı güçlerini birleştirdiler ve meta analiz yoluyla beyin görüntülemeyi geliştirmek için 30000’den fazla insanın MR görüntülerini genetik ve diğer bilgileriyle beraber topladılar. Tabi inanılmaz büyük kapsamlı ve çok emek gerektiren bu çalışma dünyanın en saygın dergisi olan Nature’da yayınlandı.

Tüm Reklamları Kapat

Genetik materyalimiz olan DNA’daki analizleri yaparken araştırma ekibi zekâyla ilişkili kilit bölgelerin DNA’larındaki nükleotit değişikliklerine (mutasyonlara) baktı. Bu bölgelerden bir tanesi hafıza ve öğrenme konusunda çok önemli rol üstlenen hipokampüstür. Hipokampüs bütün bilgileri önce kendi bünyesinde toplar ve bir sonraki aşamada bilgileri önem derecelerine göre depolar. Bir diğer bölge bisiklet sürmede veya bir müzik aleti çalmada olmazsa olmaz olan caudate nükleustur ("kaudat çekirdek" olarak da bilinir). Bu bölgede gerçekleşecek ufak bir hasar bile araba sürmenizi kalıcı olarak imkânsız kılabilir. Araştırmacıların inceleme gereği duyduğu bir başka beyin bölgesi caudate nükleus gibi bazal ganglianın bir parçası olan putamendir. Putamen koşma, yürüme gibi vücudun en temel kas hareketlerinden sorumlu beyin bölgesidir. Araştırmacılar birçok beyin bölgesini incelemelerine rağmen hafıza ve öğrenmede en önemli parça olan neokorteksi incelememişlerdir çünkü neokorteks kendi içinde birçok kıvrıma sahiptir ve kişiler arasında çok fazla farklılık gösterdiğinden çalışması çok zordur.

Araştırma ekibi beyin dokusunda bireyler arası fark yaratabilecek 8 nükleotit keşfettiler. Bu 8 nükleotidin 5’i putamen ve caudate nükleusu etkiliyordu, 3’ü ise hipokampüs ve diğer beyin bölgelerinin hacimlerinde değişikliklere sebep olabiliyordu. Üzerinde değişiklik bulunan gene bağlı olarak beyin dokusunda 1.5%’a kadar hacim farkı olabiliyordu. İki beyin yarım küresini birbirine bağlayan korpus kallosum dokusunun kadınlarda erkeklerden 3% daha kalın olduğu ve kadınlarda yarım kürelerin erkeklerden çok daha etkili çalıştığı göz önüne alınırsa 1.5% gerçekten çok ciddi bir rakam olarak düşünülebilir. Bulunan nükleotit farklılıkların bazıları doğrudan kilit rol oynayan genin içinde yer alıyordu, bazıları ise bu genlerin yakınlarında bulunuyordu.

Bu kilit rol oynayan genlerden bir tanesi olan KTN1 geni putamenin içinde nöronların nereye gideceğini ve hangi nöronlarla sinaps yapacağını belirlemede yardımcı olmaktadır. Bunun dışında kalan iki nükleotit değişiminin kolon veya bağışıklık sistemi kanserlerinde görev alan ve bu bölgedeki hücrelerin sayısını düzenleyen genlerle bağlantılı olduğu görülmüştür. Diğer 5 nükleotit değişiminin ise programlanmış hücre ölümü engelleme gibi çok sayıda temel hücresel işlevlerle bağlantılı olduğu ortaya çıkartılmıştır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu araştırmada keşfedilen 8 nükleotit değişimin yer aldığı genlerin çoğu beyin gelişimi esnasında faaliyette olup şizofreni, otizm gibi çok sayıda nöropsikiyatrik hastalıkla ilişkili olabileceği düşünülüyor. Projede yer alan bilim insanları bir sonraki aşamada bu hastalıklardan bir tanesini seçip belirli bir beyin bölgesinin büyüklüğünün bu hastalıkla arasında herhangi bir ilişki var mı yok mu, eğer varsa nasıl bir ilişki olduğunu inceleyecekler.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
21
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 11
  • Tebrikler! 8
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Muhteşem! 2
  • Güldürdü 2
  • Grrr... *@$# 2
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • D. P. Hibar. (2015). Common Genetic Variants Influence Human Subcortical Brain Structures. Nature, sf: 224-229. | Arşiv Bağlantısı
  • E. Pennisi. Eight Genes That Make Us Brainiacs. (8 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 8 Ekim 2019. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
  • E. R. Kandel. (2007). In Search Of Memory: The Emergence Of A New Science Of Mind. ISBN: 9780393329377. Yayınevi: W. W. Norton & Company.
  • D. Purves, et al. (2004). Neuroscience. ISBN: B008T1T8GY. Yayınevi: Sinauer Associates Inc..
  • K. Hugdahl, et al. (2010). The Two Halves Of The Brain: Information Processing In The Cerebral Hemispheres. ISBN: B004QNF6EM. Yayınevi: MIT Press.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/09/2023 08:49:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3241

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Ses
Cinsellik
Kütle
Risk
Kan
Kedi
Kimya Tarihi
Paleontoloji
Nöron
Sinir Hücresi
Yüz
Yavru
Türlerin Kökeni
İspat
Hastalıkların Tedavisi
Şeker
Teyit
Sürüngen
Doku
Uterus
Ekonomi
Savunma
Doğa Yasaları
Karar Verme
Haber
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Uzayda Yaşam Dibimizde Olabilir mi?
Uzayda Yaşam Dibimizde Olabilir mi?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Siz Ne Kadar Ortalama İnsansınız? | Galton Panosu!
Siz Ne Kadar Ortalama İnsansınız? | Galton Panosu!
Ay'a Dev Bir Teleskop İnşa Edebilir miyiz?
Ay'a Dev Bir Teleskop İnşa Edebilir miyiz?
Sandığınız Kadar Boş Değilsiniz!
Sandığınız Kadar Boş Değilsiniz!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. Taybaş, et al. İnsanların En Zeki Hayvan Türü Olmasına Katkı Sağlayan 8 Genetik Mutasyon!. (30 Ocak 2015). Alındığı Tarih: 30 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3241
Taybaş, Ç., Bakırcı, Ç. M. (2015, January 30). İnsanların En Zeki Hayvan Türü Olmasına Katkı Sağlayan 8 Genetik Mutasyon!. Evrim Ağacı. Retrieved September 30, 2023. from https://evrimagaci.org/s/3241
Ç. Taybaş, et al. “İnsanların En Zeki Hayvan Türü Olmasına Katkı Sağlayan 8 Genetik Mutasyon!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 30 Jan. 2015, https://evrimagaci.org/s/3241.
Taybaş, Çağlayan. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsanların En Zeki Hayvan Türü Olmasına Katkı Sağlayan 8 Genetik Mutasyon!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 30, 2015. https://evrimagaci.org/s/3241.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close