İnsanlar, İşlerine Gelene ve Kendilerine Duymak İstediklerini Söyleyenlere İnanmaya Meyilliler!
Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
- İndir
- Dış Sitelerde Paylaş
Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden Ryan Oprea ve Sevgi Yüksel tarafından yapılan ve Journal of the European Economic Association dergisinde yayınlanan bir makale, insanların inanmak istedikleri şeyleri söyleyen insanları dinlediklerini ve gerçek olmasını tercih etmeyecekleri şeyleri söyleyenleri görmezden gelmeye meyilli olduklarını gösteriyor.[1] Buna bağlı olarak, birbirleriyle benzer düşünen insanlar inanç alışverişinde bulunduklarında, birbirlerini daha da önyargılı hale getiriyorlar.
İnsanların kararları yalnızca kanıt ve deneyime dayalı olarak aldıklarını düşünmek mantıklı olsa da, önceki araştırmalar karar vericilerin "motive edilmiş inançlara" sahip olduğunu göstermiştir. İnsanlar bazı şeylere inanırlar, çünkü o şeylerin doğru olmasını isterler. Motive edilmiş inançlar (ve onlara yol açan akıl yürütme) ciddi önyargılar yaratabilir.
Motive edilmiş inançların, çevrimiçi forumlarda yanlış bilgilere inanışın çoğalmasında etkisi olduğu düşünülüyor. Bu tür inançlar, borsa performansını da açıklayabilir: Finansal piyasalar hakkında çok sayıda nesnel bilgi mevcuttur, ancak grubun karar vermesi ve teşvik edilmesi (örneğin, 2021 kışındaki Game Stop hisse senedi performansı) balonlara ve finansal istikrarsızlığa neden olabilir.
Araştırmacılar, insanlar bu inançları birbirleriyle değiş tokuş ettiğinde, inançlardaki bu tür önyargıların daha şiddetli olup olmadığını incelemek için laboratuvar deneyleri yaptılar. Araştırmacılar, üyelerin her ikisinin de ortalamanın üstünde veya altında IQ puanı olacak şekilde ikili gruplara ayırdılar. Denekler, daha sonra her ikisinin de doğru olduğuna inanmak istedikleri bir önermeyle ilgili (daha yüksek IQ grubunda olduklarına yönelik) inanç alışverişinde bulundular.
Deney sonuçlarına göre yüksek IQ grubunda oldukları konusunda karamsar bir kişi (yani düşük IQ grubunda olduklarına inanan bir kişi), bu konuda daha iyimser olan (yani yüksek IQ grubunda olduklarına inanan) biriyle eşleştirildiğinde, yüksek IQ grubunda olduklarına yönelik önemli ölçüde daha iyimser bir tavır edinme eğilimindeydi. Bununla birlikte, bu konuda iyimser bir kişi, daha karamsar bir kişiyle eşleştirilirse, daha yüksek IQ grubunda olduklarına yönelik inançları dikkate değer miktarda değişmedi. Bu etki, ciddi önyargılar üretme konusunda daha problemli olan, gerçekten düşük IQ'lu gruptaki insanlar için özellikle daha da güçlüydü. Genel olarak bu sonuçlar, insanların (seçici olarak) önceden var olan inanma motivasyonlarını güçlendiren sosyal sinyallere daha yüksek bilgi değeri atfetmeleri nedeniyle önyargılarını büyüttüğünü göstermektedir.
Deneyin yarısında araştırmacılar, deneklere, hangi IQ grubunda oldukları hakkında tarafsız bir bilgi verdi. Bu, ilk inanç alışverişinin neden olduğu önyargıları ortadan kaldırmada oldukça etkiliydi. Bu nedenle sonuçlar, tarafsız, güvenilir bilgi kaynakları sağlamanın yankı odaları ve finansal piyasalar gibi ortamlarda motive edilmiş inançları azaltabileceğini göstermektedir. Makalenin yazarlarından Ryan Oprea şöyle diyor:
Bu deney, internet çağında önyargılı inançların neden daha da kötüye gittiğine dair birçok popüler şüpheyi destekliyor. Artık sosyal medyadan çok fazla bilgi alıyoruz ve aldığımız bilgilerin kalitesi hakkında fazla bir şey bilmiyoruz. Sonuç olarak, çeşitli görüşlerin ve bilgi kaynaklarının ne kadar doğru olduğuna ve bunlara ne kadar değer vereceğimize genellikle kendi başımıza karar vermek zorunda kalıyoruz.
Sonuçlarımız, insanların bu ikilemi, bize duymak istediklerimizi söyleyen kaynaklara güvenilirlik atayarak çözdüğünü ve bu durumun, zaman içinde motive edilmiş akıl yürütme nedeniyle önyargıları çok daha kötü hale getirebileceğini gösteriyor.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 12
- 6
- 3
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ R. Oprea, et al. (2021). Social Exchange Of Motivated Beliefs. Journal of the European Economic Association. doi: 10.1093/jeea/jvab035. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 14:54:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10980
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.