Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?

İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne? AZ Animals
Şempanze
2 dakika
1,941
Tüm Reklamları Kapat

Diş çürüğü, günümüz insan popülasyonları arasında en yaygın görülen sağlık sorunlarından bir tanesidir. Diyet, çevre ve genetik faktörlerden etkilenen diş çürüğü yüzyılımızın en büyük oral sağlık problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Protein temelli bir diyete sahip olan avcı-toplayıcı hayat tarzından karbonhidrat temelli bir diye barındıran yerleşik-çiftçi hayat tarzına geçişle birlikte diş çürüğünün görülme frekansında da kayda değer bir artış olduğu düşünülmektedir.

Diş Çürüğü
Diş Çürüğü
Wikipedia

Diş Çürüğü Nasıl Oluşur?

Karyojenik mikroorganizmaların şeker içerikli gıdaları metabolize etmesi sonucu ortaya çıkan asidin mineralize diş sert dokularını tahrip etmesiyle diş çürüğü oluşmaktadır. Bu sürece Streptococcus mutans ve Streptococcus sobrinus başta olmak üzere büyük bir mikroorganizma kompleksi dahil olmaktadır. Bu kompleksi oluşturan mikroorganizmaların birçoğu yalnızca insanların değil diğer primat türlerinin de doğal ağız florasında farklı oranlarda bulunmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Diş çürüğü, insanlarda görüldüğü kadar sık görülmese de insan dışındaki diğer primatlarda da görülen bir hastalıktır.

İnsan-Harici Primatların Dişleri Neden Çürüyor?

Amerikan Primatoloji Dergisi'nde yayınlanan ve farklı türlerden 8000'e yakın primat dişinin incelendiği bir makaleye göre, çürük frekansı primat türleri arasında değişiklik göstermekle birlikte, birçok primat türünde düşüktür. En yüksek çürük frekansı (%7.4) bantlı yaprak maymunlarında gözükürken en düşük çürük frekansı (%0) domuz kuyruklu langurlarda bulunmuştur. Arka diş çürükleri özellikle nadir görülürken ön diş çürüklerinin görülme sıklığı değişkenlik göstermektedir. Ön diş çürüklerinin %88'ini arayüz çürükleri oluşturmaktadır. Bu durumun bazı primat türlerinin şekerli meyvelerdeki sıvıyı emmek için ön dişlerini kullanmalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Şempanzelere özgü bir davranış olan ve "wadging" adı verilen gıdaları dudaklar ile ön dişler arasında bekletme davranışı şempanzelerde yüksek frekansta gözüken ön bölge diş çürüklerini açıklamaktadır.[1]

Tüm Reklamları Kapat

Bir Mona maymununun üst sağ orta keser dişinde izlenen çürük
Bir Mona maymununun üst sağ orta keser dişinde izlenen çürük
The Journal of American Primatology

Advances in Oral Biology isimli dergide eski dünya maymunlarının yeni dünya maymunlarına oranla daha yüksek bir çürük frekansı gösterdiği belirtilmiştir. Esaret ortamında yüksek karbonhidrat içerikli gıdalarla beslenen maymunların diş çürüğü prevalansı doğal ortamındakilere oranla anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Karyojenik mikroorganizmaların yavru maymunlara geçişinin tıpkı insanlardaki gibi ebeveyn yoluyla olduğu da elde edilen veriler arasındadır.[2]

Wadging davranışı gösteren bir şempanze
Wadging davranışı gösteren bir şempanze
Chimpanzee Sanctuary Northwest

Cinsiyetin diş çürükleri üzerindeki etkisine bakıldığında ilginç bir şekilde dişi şempanzelerde erkek şempanzelere oranla 5 kat daha fazla diş çürüğü görüldüğü sonucuna varılmıştır. Benzer sonuçlar insanlarda da elde edilmiştir. Bu durumun hamilelik dönemi, fizyolojik durumlar, tükürük bileşenleri ve oral mikrobiyom gibi tükürük pH'ını düşürebilen faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.[3]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
30
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 14
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Güldürdü 5
  • Bilim Budur! 2
  • Umut Verici! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Muhteşem! 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/10/2023 06:49:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11822

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sıcak
Hastalık Yayılımı
Bilişsel
Uydu
Mers
Köpekler
Önyargı
Coğrafya
Müzik
Kadın Sağlığı
Çiçek
Semptom
Radyo
Taklit
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Enfeksiyon
Teyit
Kişilik
Bilim Tarihi
Albert Einstein
Aşı
Gen
Biyoçeşitlilik
Optik
Evrim Ağacı Duyurusu
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Fukushima'nın Radyoaktif Suları Okyanusa Boşaltılınca Ne Olacak?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Bu Lamba Sizi Hackerlardan Nasıl Koruyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Sizin Kulağınız Bu Tuhaf Şeylerin Kaçını Yapabiliyor?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Kırık Kalp Sendromu: Aşk Acısı Sizi Öldürebilir mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
İ. Paçalı, et al. İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?. (29 Mayıs 2022). Alındığı Tarih: 4 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11822
Paçalı, İ., Bakırcı, Ç. M. (2022, May 29). İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?. Evrim Ağacı. Retrieved October 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11822
İ. Paçalı, et al. “İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 29 May. 2022, https://evrimagaci.org/s/11822.
Paçalı, İbrahim. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 29, 2022. https://evrimagaci.org/s/11822.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close