Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?

2 dakika
2,303
İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne? AZ Animals
Şempanze
Tüm Reklamları Kapat

Diş çürüğü, günümüz insan popülasyonları arasında en yaygın görülen sağlık sorunlarından bir tanesidir. Diyet, çevre ve genetik faktörlerden etkilenen diş çürüğü yüzyılımızın en büyük oral sağlık problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Protein temelli bir diyete sahip olan avcı-toplayıcı hayat tarzından karbonhidrat temelli bir diye barındıran yerleşik-çiftçi hayat tarzına geçişle birlikte diş çürüğünün görülme frekansında da kayda değer bir artış olduğu düşünülmektedir.

Diş Çürüğü
Diş Çürüğü
Wikipedia

Diş Çürüğü Nasıl Oluşur?

Karyojenik mikroorganizmaların şeker içerikli gıdaları metabolize etmesi sonucu ortaya çıkan asidin mineralize diş sert dokularını tahrip etmesiyle diş çürüğü oluşmaktadır. Bu sürece Streptococcus mutans ve Streptococcus sobrinus başta olmak üzere büyük bir mikroorganizma kompleksi dahil olmaktadır. Bu kompleksi oluşturan mikroorganizmaların birçoğu yalnızca insanların değil diğer primat türlerinin de doğal ağız florasında farklı oranlarda bulunmaktadır.

Diş çürüğü, insanlarda görüldüğü kadar sık görülmese de insan dışındaki diğer primatlarda da görülen bir hastalıktır.

Tüm Reklamları Kapat

İnsan-Harici Primatların Dişleri Neden Çürüyor?

Amerikan Primatoloji Dergisi'nde yayınlanan ve farklı türlerden 8000'e yakın primat dişinin incelendiği bir makaleye göre, çürük frekansı primat türleri arasında değişiklik göstermekle birlikte, birçok primat türünde düşüktür. En yüksek çürük frekansı (%7.4) bantlı yaprak maymunlarında gözükürken en düşük çürük frekansı (%0) domuz kuyruklu langurlarda bulunmuştur. Arka diş çürükleri özellikle nadir görülürken ön diş çürüklerinin görülme sıklığı değişkenlik göstermektedir. Ön diş çürüklerinin %88'ini arayüz çürükleri oluşturmaktadır. Bu durumun bazı primat türlerinin şekerli meyvelerdeki sıvıyı emmek için ön dişlerini kullanmalarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Şempanzelere özgü bir davranış olan ve "wadging" adı verilen gıdaları dudaklar ile ön dişler arasında bekletme davranışı şempanzelerde yüksek frekansta gözüken ön bölge diş çürüklerini açıklamaktadır.[1]

Bir Mona maymununun üst sağ orta keser dişinde izlenen çürük
Bir Mona maymununun üst sağ orta keser dişinde izlenen çürük
The Journal of American Primatology

Advances in Oral Biology isimli dergide eski dünya maymunlarının yeni dünya maymunlarına oranla daha yüksek bir çürük frekansı gösterdiği belirtilmiştir. Esaret ortamında yüksek karbonhidrat içerikli gıdalarla beslenen maymunların diş çürüğü prevalansı doğal ortamındakilere oranla anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Karyojenik mikroorganizmaların yavru maymunlara geçişinin tıpkı insanlardaki gibi ebeveyn yoluyla olduğu da elde edilen veriler arasındadır.[2]

Wadging davranışı gösteren bir şempanze
Wadging davranışı gösteren bir şempanze
Chimpanzee Sanctuary Northwest

Cinsiyetin diş çürükleri üzerindeki etkisine bakıldığında ilginç bir şekilde dişi şempanzelerde erkek şempanzelere oranla 5 kat daha fazla diş çürüğü görüldüğü sonucuna varılmıştır. Benzer sonuçlar insanlarda da elde edilmiştir. Bu durumun hamilelik dönemi, fizyolojik durumlar, tükürük bileşenleri ve oral mikrobiyom gibi tükürük pH'ını düşürebilen faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.[3]

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
46
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 18
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Güldürdü 5
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Korkutucu! 1
  • Muhteşem! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11822

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Yaşamın Başlangıcı
Mikoloji
Maske
Olumsuz
Enzim
Gerçek
Gelişim
Tekillik
Biyografi
Öğrenme
Koruma
Doğa Yasaları
Mit
Veri Bilimi
Karanlık Enerji
Tür
Kartal
Köpek
Canlı Cansız
Memeli
Biyocoğrafya
Teknoloji
Hayvanlar Alemi
Devir
İletişim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
İ. Paçalı, et al. İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?. (29 Mayıs 2022). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11822
Paçalı, İ., Bakırcı, Ç. M. (2022, May 29). İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?. Evrim Ağacı. Retrieved October 31, 2024. from https://evrimagaci.org/s/11822
İ. Paçalı, et al. “İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 29 May. 2022, https://evrimagaci.org/s/11822.
Paçalı, İbrahim. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan Harici Primatların da Dişleri Çürüyor mu? Diğer Primatlardaki Diş Çürüklerinin Sebebi Ne?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 29, 2022. https://evrimagaci.org/s/11822.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close