İnsan Belleğinin Genetik İmzası: Hafızamız, Genlerimizin Neresinde?
Towards Data Science
Anıların kaydolduğu insan belleğinin, anatomik ve işlevsel boyutu günümüzde net bir şekilde bilinmektedir. Ancak belleğin biyolojik mekanizması hâlâ tam anlamıyla anlaşılabilmiş değil. Beyinde kortikal ve subkortikal olarak bulunan bölgelerde bellek işlevi gerçekleşmektedir. Kortikal ve subkortikal beyin bölgeleri bellek işlenmesinde sergiledikleri ortak ilişkinin yanı sıra, belirgin bir genetik imza koleksiyonu içerir. eNeuro’da yayımlanan yeni bir çalışma, beynin anıları nasıl şekillendirdiğine ve potansiyel genlerin ileri araştırmalarda nasıl incelenebileceğine yönelik anlayışı geliştirebilecek nitelikte.
Tan ve ekibi, insan belleğinin içerdiği gen imzalarını tanımlamak için, hafıza ile bağlantılı beyin bölgelerindeki gen ifadelerinin dağılımını analiz etti. Araştırma ekibi bu analizi gerçekleştirebilmek için, nöro-görüntüleme veri tabanı aracılığıyla hafıza bölgelerinde bulunan ve yaklaşık 24000 adet gene ait ifadeleri içeren Allen İnsan Beyin Atlası’nı incelediler. Ekip daha sonra, inceledikleri gen ifadelerini, biyoinformatik kullanarak gen imzalarına saflaştırdı. Analiz, enhortinal korteksi de içeren kortikal bellek bölgesinde ifade olmak üzere bir dizi ve hipokampüsü de içeren subkortikal bellek bölgesinde de farklı bir dizi benzersiz geni açığa çıkarabildi.
Bu çalışmayı yürüten bilim insanları, kortikal ve subkortikal bellek bölgelerinde işlevsel olarak tanımlanmış gen ifadelerini, makro ölçekte nöro-görüntüleme ile mikro ölçekte gen ifadeleri arasında uzaysal bir bağıntı oluşturmaya dayanan denetimsiz bir sistem kurdular. Kortikal ve subkortikal bellek bölgelerinden ifade olunan genlerin immün ve epigenetik regülasyonda görev aldığı görüldü. Subkortikal bellek bölgesinden ifade olunan genlerin nörogenetik ve glial hücre farklılaşmasıyla (glia: nöronlar için destek hücreler), kortikal bellek bölgesinden ifade olunan genlerin ise transkripsiyon regülasyonu, sinaptik plastisite ve glutamat reseptör sinyalizasyonuyla ilişkili olduğu saptandı.
Bu noktada, kortikal ve subkortikal bellek bölgesinin aynı genleri paylaşabileceği unutulmamalıdır. Gen düzeyinde, zenginleştirilmiş bölgeler için bu iki bellek bölgesinde görev alan genlerin birbirinden farklı olduğu düşünülüyordu. Ancak yapılan çalışmalarla kortikal ve subkortikal bölgelerin, düşük yüzdelikte bir gen topluluğunu ortak olarak kullandığı anlaşıldı.
Sonuçlar hayvanlar üzerinde onaylandı ve kontrollü bilişsel fonksiyonla kıyaslanarak hafızaya bağlı süreçlerin ve genlerin tanımlanması üzerinde yüksek etkili olduğu anlaşıldı. Beyinde işlev gören insan hafıza genlerini tanımlamak için kortikal ve subkortikal hafıza genleri arasındaki farklar ve örtüşmeler karşılaştırıldı. Kortikal ve subkortikal bölgeler arası gerçekleşen gen örtüşmeleri üzerinde özellikle duruldu. Çünkü bu örtüşmeler bir bütün olarak hafıza fonksiyonunun altında yatan genlerin varlığı ile destekleniyor. Yani genel anlamda belleğin, bellek bölgelerinde yer alan gen imzaları ile olan ilişkisine ışık tutuyor.
Gerçekleştirilen bu çalışma ile bilişsel sistemlerin genetiğini anlamak için insan merkezli bir yaklaşım sağlanmış ve gelecekteki deneysel araştırmalar için potansiyel gen adaylarının belirlenebilmesi mümkün hâle gelmiştir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
12
-
6
-
3
-
3
-
3
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Neuroscience News | Arşiv Bağlantısı
- Neuroscience News. The Genetic Signature Of Memory. (6 Şubat 2020). Alındığı Tarih: 6 Şubat 2020. Alındığı Yer: Neuroscience News | Arşiv Bağlantısı
- Pin Kwang Tan, et al. Distinct Genetic Signatures Of Cortical And Subcortical Regions Associated With Human Memory. (6 Şubat 2020). Alındığı Tarih: 6 Şubat 2020. Alındığı Yer: eNeuro | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/05/2025 02:03:12 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8263
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
