İletişim ve İletişim Becerileri: Çevrenizle Olan Etkileşiminizin Temeli

İnsan toplumsal bir varlık olması dolayısıyla, çevresiyle bir etkileşim halindedir. Bu etkileşim esnasında insan; duygu, düşünce, hayal ve umutlarını yazma yada konuşma yoluyla karşısındakine iletmiş, karşısındaki de bu iletiyi okuma ya da dinleme yoluyla almıştır. Ortaya konulan bu paylaşım ihtiyacı iletişim denilen kavramı oluşturmaktadır (Çetinkaya, 2011).

İletişim kavramına ait tanım, “bilginin, semboller, işaretler, davranışlar, mimikler aracılığıyla bir yerden başka yere aktarılması” biçiminde oluşturulmuştur (Budak, 2005; Akt: Toy, 2007). Diğer bir tanım ise, “bir birimden çıkan bilginin, haberin karşı birime ulaşması, onda bir etki uyandırması ve bunun ilk birime geri dönme süreci” şeklinde yapılmıştır (Köknel, 2006; Akt: Toy, 2007). Bu tanımlar arasındaki farklılık mevcuttur. İlk tanım iletişimin tek yönlü de olabileceğini savunurken, ikinci tanım iletişimin karşılıklı etkileşime dayandığını söyler. İletişim hedef ve kaynağına dayalı olarak dört farklı sınıfa ayrılır:

• Kişi-içi iletişim: Birey kendi içerisinde mesajlar üretir ve bu mesajları yorumlar.
• Kişiler arası iletişim: Kaynak ve hedef insanlardan oluşmaktadır.
• Örgüt-içi iletişim: Her örgütün kendi içerisinde gerçekleşmektedir.
• Kitle iletişimi: Bazı kaynaklar bilgi ve sembol üretmektedir ve sonrasında geniş insan topluluklarına ulaştırmaktadır. Bu bilgi ve semboller insan topluluğu tarafından yorumlanmaktadır (Dökmen, 2002; Akt: Toy, 2007).

Şu ana kadar oluşturulmuş çok sayıda iletişim modeli vardır. Bunlar arasından Doğan Cüceloğlu’na (1979) ait modeli örneklendirme açısından baz alabiliriz. Burada iletişim ve iletişim becerisi kavramları genel anlamdan ziyade ilişkisel belirsizlik bağlamında incelenecektir. 

• Merkez: Gönderilecek mesajların içeriğinin (duygu, düsünce, niyet, güdü, eylem vb.) oluştuğu ve gönderilmek üzere seçildiği bölümdür.
• Gönderici: Merkezdeki içeriği, sözlü ya da sözsüz işaretler haline dönüştürerek kanala bırakan ögedir.
• Alıcı: İşaret biçimine dönüşmüş olarak kanaldan gelen mesajları alan ve merkeze aktaran ögedir.
• Hedef: Alıcıdan iletilen isaretlerin yorumlandığı, anlamlandırıldığı yerdir; karşıdan mesaj alan kişinin beyni hedef sayılır.
• Kanal: Kaynak ve hedef birimler arasında yer alan ve işaret haline dönüşmüş mesajın gitmesine olanak sağlayan yola, geçide, kanal adı verilir. Mektuplar, telefon telleri ya da yüz yüze konuşma ortamındaki hava kanala örnek gösterilebilir.
• İşaret: Mesajın göndericiden geçtikten sonra temsil edildigi fiziksel biçimdir. Konuşma süresince duyduğunuz kelimeler, işitsel işaretlere, okurken gördüğünüz yazılı kelimelerse, görsel işaretlere örnektir.
• Çıktı: Kaynak birimin gönderdigi işaretlerin tümüne çıktı adı verilir.
• Girdi: Hedef birimin alıcısının yakaladığı işaretlerin tümüne girdi denir.
• Gürültü: Kaynak birinin gönderdiği mesajla hedef birimin aldığı mesaj arasında fark varsa, bu farkı meydana getiren kaynağa gürültü adı verilir (Cüceloglu, 1979; akt: Altıntaş, 2006).

Yaşam içerisinde alınan zevk ve mutlulukların çoğu diğer insanlarla kurulan ilişkilerle alakalıdır ve insanlarla kurulan bu iletişimlerin iyilik düzeyi zevk ve mutluluk düzeyini etkilemektedir (Matthews, 1993; Akt:Batıgün, 2008). Etkili iletişim, kişinin içinde bulunduğu durum ve koşullara uyum sağlaması açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Kişilerarası ilişkilerde iletişim becerisinin düşük olması, kişiyi, yalnızlığa, aile problemlerine, mesleki yetersizliğe, tatminsizliğe, stres ve fiziksel rahatsızlıklara sürüklemektedir ve bunun sonucunda kişinin hayatı zarar görmektedir (Bolton, 1986; Akt: Batıgün, 2008).

Buna karşılık, iletişim becerisinin yüksek olması da kişinin kendisini ifade edebilme gücünün fazla olduğunu göstermektedir. İletişim becerisi yüksek olanlar kendilerini doğru ifade edebildikleri için bu durum yakın ilişkilerinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Bu durum kişinin özsaygısına da olumlu bir biçimde yansımaktadır. İletişim becerilerini geliştirmek için gerek kamusal eğitim kurumları gerekse özel kurumlar tarafından etkinlikler düzenlenmektedir. Bu etkinliklerde kişisel olarak kendini ifade etme, grup içi iletişim, duygular, stres durumlarındaki davranışlar gibi konular ele alınmakta ve üzerinde çalışılmaktadır.