Hamamböcekleri Tuzaklardan Kaçabilecek Şekilde Evrimleşiyor!

Avrupa'da yaşayan bir hamamböceği türü, onları yok etmek için insanların kullandığı şeker tuzaklarına karşı evrim geçirerek, bu tuzaklara düşmeyecek şekilde özelleştiği tespit edildi.

Amerikalı bilim insanları, yaptıkları çalışmada mutasyona uğramış bir grup hamamböceğinin tat alma duyularını yeniden organize ederek, onları yok etmek için kurulan tuzaklarda kullanılan şekeri "tatlı" yerine "acı" olarak algılayacak biçimde evrimleştiğini gösterdiler.

North Carolina State University'den araştırmacılar bu durumu, hamamböceklerine reçel ya da fıstık ezmesi sunarak test ettiler. Sonrasında hamamböceklerinin reseptörlerini analiz ettiler. Bu reseptörler, bizim tat tomurcuklarımıza benzemektedir.

Aynı ekipten araştırmacılardan bazıları, 20 sene kadar önce, haşarat savıcı ilaçların artık hamamböceklerine etki etmediğini, çünkü hamamböceklerinin yemleri yutmamaya başladığını fark etmişlerdi. Dr. Coby Schal, dünyanın en prestijli bilim dergilerinden olan Science'ta, bu mekanizmanın arkasında yatan sinirsel mekanizmayı ortaya koydu.

Reçel, Fıstık Ezmesine Karşı

Deneyin ilk kısmında araştırmacılar aç hamamböceklerine iki yiyecekten birini seçme şansı tanıdılar: fıstık ezmesi veya şeker yüklü reçel. Dr. Schal, araştırmayla ilgili şunları aktarıyor:

Reçel çok miktarda şeker içermektedir. Fıstık ezmesinde ise reçele göre çok daha az şeker bulunur. Mutasyona uğramış olan hamamböceklerinin reçeli yemeyi denedikleri anda geriye sıçrayarak bu yiyecekten uzaklaştığını ve fıstık ezmesine yöneldiklerini tespit ettik.

Deneyin ikinci kısmında ise bu yiyecekten uzaklaşma davranışının nedeni anlaşılabildi. Araştırmacılar hamamböceklerini hareketsiz hale getirdiler ve ufak elektrotlar kullanarak tat reseptörlerinin, yani böceğin ağız kısımlarında bulunan ve tatlara tepki veren mikroskobik kılların aktivitesini takip ettiler. Dr. Schal şunları söylüyor:

Bu mutant hamamböceklerinde acı tatlara tepki veren reseptörler, aynı zamanda şekere de tepki gösteriyordu. Bu sebeple şekeri acı olarak algılıyorlardı. Aslında tatlı tatlara tepki gösteren hücreler de tetikleniyordu; ancak acı tat reseptörleri bunları baskılıyordu. Sonuç olarak acı tat, tatlı tadı baskılıyordu. Hamamböcekleri, tıpkı ıspanağı reddeden küçük bir bebek gibi davranıyordu. Kafasını iki yana sallayarak bu sıvıyı tüketmeyi reddediyordu. Sonundaysa, kafasının iki yanına şeker bulaşmış bir şekilde kalıyordu.

Londra'da bulunan Zooloji Enstitüsü'nden Dr. Elli Leadbeater, araştırmayı heyecen verici buluyor ve şunları söylüyor:

Normalde, doğal seçilim bir hayvanın tat becerilerini evrimleştirdiğinde, basitçe hayvanı belli bir tada daha duyarlı veya duyarsız hale getirir. Örneğin, nektar toplamak üzere özelleşen arılar, diğer arılara göre şekere daha az duyarlıdır. Bu da, onların sadece konsantre nektar toplayabilmeleri anlamına gelir. Evrim, şekerin onlara daha az tatlı gelmesine neden olmuştur; fakat bunu hala severler. Hamamböceği vakasında ise, şeker gerçekten de acı gelmektedir. Doğal seçilim için içerisinde zehir barındıran şekerleri kabul etmemeyi sağlamak amacıyla geliştirilen etkili ve hızlı bir yöntemdir.

Dr. Schal, bunun insan ile hamamböcekleri arasındaki "silahlanma yarışı"nın bir diğer örneği olduğunu söylüyor:

Onlara böcek öldüren ilaçlar savurup duruyoruz, onlar da bunlardan kurtulacak mekanizmalar evrimleştirip duruyorlar. Her zaman, hamamböceklerine inanılmaz bir saygı duydum. Bize bağımlılar, ancak bizden faydalanmasını da biliyorlar.