Genetik ile Değiştirilmiş organizma (GDO) neden önemlidir?

Çünkü GD teknolojisi sayesinde ilaçtan arı, ekonomik ve çevre dostu besinler üretilir.

Türkiye’de gıda güvenliğine yönelik tehditlerin başında pestisit (tarım ilacı) kalıntısı gelir. Pestisit, uygulama talimatına göre kullanıldığında kalıntı bırakmaz, ancak bilinçsiz kullanıldığında -aşırı miktarda veya hasat zamanına fazla yakın- bozunacak yeterli zaman bulamaz. Bu kalıntı kusma ve ishale neden olabilir (Bakirci, Yaman Acay, Bakirci, & Ötleş, 2014). İhraç edilen ürünlerin geri gönderilmesindeki önemli sebeplerden biri de pestisit kalıntısıdır (Anonim, 2019). Pestisiti doğru şekild kullanmak için üreticiye dönük eğitimler düzenlenmekte, yasaklar uygulanmakta ve ilaçlama faaliyetleri takip edilmektedir; buna rağmen geleneksel yöntemlere bağlı üreticiyi dönüştürmede sınırlı başarı sağlanmıştır. Yanlış pestisit kullanımının bir diğer nedeni de ekonomik fırsatçılıktır. Daha fazla ilaç kullanmak başta ek maliyet getirir; fakat ürünün miktar ve görünüşünün iyileşmesiyle yakalanacak kar bunu fazlasıyla amorti eder. Pestisit sorununu GD teknolojisi çözer. Genetik yöntemle, bitkiler o bitki ile beslenen böcekleri hasta eden bakterilerin proteinini üretir ve böylece bitki ilaç sıkmaya gerek kalmadan hasata gider. GD teknolojisi üreticinin cahillik veya fırsatçılıktan ötürü ürünü zehirlemesinin önüne geçerek tüketiciyi korur.

GD teknolojisi üretim maliyetini azaltarak gıda fiyatlarının üzerindeki baskıyı azaltır. Örneğin pestisitten tasarruf edilir. Yine yabancı otlara karşı toprağı sürmek için harcanacak mazottan tasarruf edilir, GD teknolojisi yabancı ot sorununu daha etkili ve daha ucuza çözer. Tarımsal sorunların daha etkili çözülmesi ürün kaybını da azaltır. GD teknolojisinin maliyeti düşürüp verimi arttırdığı bilimsel çalışmalarla kanıtlamıştır. 1996-2011 yılları arasında GD teknolojisi pestisiti %37 azaltmış, verimi %22 arttırmıştır (Klümper & Qaim, 2014). Çalışmada söz konusu etkinin gelişmekte olan ülkelerde daha fazla olduğu tespit edilmiştir. GD teknolojisi kullanmaya yeni başlayan Bangladeş, Pakistan ve Nijerya’da yapılan çalışmalar bu tespiti desteklemektedir (Ahmed et al., 2019; Conrow, 2019; Kouser & Qaim, 2013; Pan-Montojo et al., 2010). GD teknolojisi dışa bağımlı tarım girdilerini azaltarak tüketicinin gıdaya daha ekonomik şekilde ulaşmasının önünü açacaktır.

Son yıllarda çevre bilinci artan tüketici, gıdanın güvenli ve ucuz olması kadar çevreye duyarlı bir şekilde üretilmesini de önemsemektedir. Böceklere karşı kullanılan GD teknolojisi, 1996 – 2018 yılları arasında, pestisit tüketimini 775 milyon kg azaltmış ve buna bağlı olarak pestisitlerin çevresel etkilerini (toprağa ve su kaynaklarına karışma, hedef olmayan canlılara etki) %18,5 oranında düşürmüştür (Brookes & Barfoot, 2020). Yabancı ota karşı kullanılan GD teknolojisi, toprağı sürmeye ihtiyaç bırakmayarak hem erozyonu engeller hem de mazot kullanılmayacağı için havayı korur. Mazottan tasarruf sera gazı salınımı açısından, trafikten 15 milyon aracın çekilmesine eş değer bir etki yaratmıştır (Brookes & Barfoot, 2020). GD teknolojisi ve çevre ilişkilerini ayrı bir başlık altında daha detaylı olarak inceleyeceğiz.