Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gen Düzenleme Yöntemi, Lösemiye Son Verebilir!

3 dakika
4,816
Gen Düzenleme Yöntemi, Lösemiye Son Verebilir!
Tüm Reklamları Kapat

İlk defa bir insanın hayatı, gen düzenlenmeyle (gene-editing) kurtarıldı. Lösemi hastası bir yaşındaki Layla’ya, Londra’daki Great Ormond Street Hospital’da uygulanan normal tedaviler başarısız oldu. Layla’nın doktorları, normal tedavilerin yanı sıra deneysel gen terapi yöntemi için izin aldılar. Bu terapide bir donörden alınan, genetiği değiştirilmiş bağışıklık hücrelerini kullandılar. Bir ay içinde bu hücreler Layla’nın kemik iliğindeki tüm kanserli hücreleri öldürdü.

Deneysel Tedavi

Layla’ya henüz üç aylıkken, kemik iliğinden yüksek miktarda olgunlaşmamış kanserli kök hücrelerinin kana salınmasıyla ortaya çıkan, akut lenfoblastik lösemi (ALL) teşhisi kondu. Teşhisi hemen ardından Great Ormond Street Hastanesine kaldırılan Layla, bağışıklık sisteminin eskiye dönmesi için önce kemoterapi tedavisi, ardından da kemik iliği nakli geçirdi. Layla ne yazık ki şansızdı. Kemoterapiden sonra kanserli hücreler hala tespit ediliyordu. Kemik iliği nakli de başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Leyla’nın doktorlarından lösemi uzmanı Sujith Samarasinghe, ilik nakli konusunda şöyle diyor:

Layla’dan daha büyük çocuklarda bu tedavi genellikle başarılıdır. Ancak Layla kadar genç hastalarda tedavi başarısı yalnızca %25 oranındadır.

Layla’nın anne-babası Lisa ve Ashleigh’a daha fazla bir şey yapılamayacağı söylense de aile doktorlara pes etmemeleri için baskı yaptı. Böylelikle, kanser tedavisinde gen terapisi üzerinde çalışan College London Üniversitesi’den Qasim Waseem, tedavi sürecine dahil oldu. 

Tüm Reklamları Kapat

Hücre Saldırısı Stratejisi

Hücre saldırısı fikrinin temeli; hastanın vücudundan bağışıklık hücrelerinin alınması, alınan hücreleri genetik mühendislik kullanarak kanserli hücrelere saldıracak şekilde değiştirilmesi ve hastaya geri verilmesine dayanıyor. Bu yöntemi kullanan çeşitli sayıda insan özneli araştırmalar tüm dünyada mevcut. Bazı araştmacılar ALL’ye sebep olan kanserli hücrelerin yüzeyindeki CD19 molekülünü tanıyan CAR19 adlı bağışıklık sistemi T-hücre yüzey reseptörü geninin hastanın kendi hücrelerine eklenmesi çalışmalarını yürütüyor. Ancak Layla’da değiştirilebilecek T-hücre sayısı çok az olduğundan bu tedavi yaklaşımı Layla için uygun bulunmadı.

Fakat Qasim’in takımı, “raf üstü” tedaviler geliştirmekteydi. Bu tedavi kapsamında sağlıklı bir donörden alınan T-hücrelerin modifiye edilmesi ve potansiyel bağlamda yüzlerce hastaya nakli söz konusuydu. Normalde bir donörden alınan T-hücreleri, nakledilen kişi ile tamamen uyun göstermezse, nakledilen kişinin bütün hücrelerini “yabancı” olarak niteler ve saldırmaya başlar. Bunu önlemek adına Qasim’in takımı, gen mühendisliği kullanarak donör hücrelerde nakledilen kişinin vücudundaki hücreleri “yabancı” olarak nitelemesine sebep olan geni etkisiz hale getirdi.

Moleküler Makas Stratejisi

Gen düzenleme ile spesifik DNA parçaları “moleküler makaslar”la kesilip mutasyonlar eklenerek amaca göre bir genin işlevi engellenebiliyor. Dr. Quasim’ın Layla için kullandığı moleküler makasların adı TALEN enzimleri. Dr. Qasim’ın New York biyoteknoloji şirketi Cellectis ile geliştirdikleri TALEN stratejisi uygulanmış UCART19 adlı bağışıklık sistemine ait T-hücreleri Leyla’nın tedavisinde kullandı. Hücre saldırısı stratejisini de barındıran bu yaklaşıma göre doku reddinin de önüne geçildi. Ancak bu hücreler şimdiye kadar sadece farelerde denenmişti. Neyse ki birkaç hafta içinde Layla tedaviye olumlu yanıt verdi. Layla’ya 3 ay sonra tekrar kemik iliği nakli yapıldı. Nakil yapılan kemik iliği dokusundaki sağlıklı bağışıklık hücreleri UCART19 hücrelerini “yabancı” olarak algılayarak yok etti ve Layla’nın vücudunda genetiği değiştirilmiş hücre de kalmamış oldu. Layla’nın annesi Lisa şöyle diyor:

Kızımızdan vazgeçmek istemedik. Doktorlardan her şeyi denemelerini istedik.

Leyla’nın babası Ashleigh ise her ne kadar bu durumun korkutucu olduğunu bilseler de kızlarını kurtarmak için yeni tedaviler denemekten hiç şüphe duymadıklarını belirtiyor.

Londra’da yapılan basın açıklamasında “Layla tedavi oldu” demek için çok erken olduğunun ancak bir iki yıl içinde sürecin netlik kazanacağının üzerinde duruldu. Şimdilik Leyla iyi ve kanserin geri döndüğüne dair herhangi bir belirti yok. Böylelikle AIDS hastalarında HIV virüsüne direnci arttıran gen-düzenlenmesi uygulamasından sonra Layla’nın tedavi süreci gen düzenleme tekniğinin kullanıldığı ikinci deneme oldu. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
21
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Umut Verici! 10
  • Tebrikler! 6
  • Muhteşem! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: New Scientist | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/11/2024 23:23:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4106

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Böcek Bilimi
Karanlık
Adaptasyon
Veri
Yemek
Bebek
Wuhan Koronavirüsü
Bilimkurgu
Analiz
Albert Einstein
Kuvvet
Tohum
Çocuklar
Mikoloji
Köpek
Ekonomi
Süpernova
Sars Virüsü
Savunma
Bağırsak
Algoritma
Siyaset
Güneş
Ekosistem
Metabolizma
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. L. Page, et al. Gen Düzenleme Yöntemi, Lösemiye Son Verebilir!. (8 Ocak 2016). Alındığı Tarih: 12 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4106
Page, M. L., Köse, S. B., Karagözoğlu, M. (2016, January 08). Gen Düzenleme Yöntemi, Lösemiye Son Verebilir!. Evrim Ağacı. Retrieved November 12, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4106
M. L. Page, et al. “Gen Düzenleme Yöntemi, Lösemiye Son Verebilir!.” Edited by Mert Karagözoğlu. Translated by Seda Baykal Köse, Evrim Ağacı, 08 Jan. 2016, https://evrimagaci.org/s/4106.
Page, Michael Le. Köse, Seda Baykal. Karagözoğlu, Mert. “Gen Düzenleme Yöntemi, Lösemiye Son Verebilir!.” Edited by Mert Karagözoğlu. Translated by Seda Baykal Köse. Evrim Ağacı, January 08, 2016. https://evrimagaci.org/s/4106.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close