Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!
Evrimsel süreçte tüm türler, sürekli olarak ciddi evrimsel değişimler geçirmek zorunda değildirler. Kimisi gerek çevre şartlarının fazla değişmemesi, kimisi gerek çevre değişse bile bu değişimin o türü çok fazla etkilememesi, kimisi ise basitçe popülasyon içerisinde yeterli çeşitlilik bulunmamasından ötürü genel olarak türlerin evrimsel değişim hızının ortalamasına göre yavaş değişirler. Hatta bazı türler, oldukça nadir olsalar da, milyonlarca yıl boyunca dışarıdan gözle görülebilir fiziksel değişimler geçirmeden günümüze kadar ulaşabilirler.
Bu demek değildir ki o canlı evrimleşmemektedir. Elbette evrimleşir. Ancak mikro düzeyde, popülasyon genetiği çerçevesinde gerçekleşen bu değişim (mikroevrim), gözle görülür fiziksel değişimlere (makroevrim) neden olacak kadar şiddetli ve kapsamlı değil demektir. İşte bu şekilde fiziksel olarak kısmen daha az değişerek günümüze gelen türlere yaşayan fosil adını veririz.
Yaşayan fosiller evrimsel biyoloji açısından çok kıymetlidirler. Çünkü bu soy hatları atalarından pek fazla değişmeden günümüze geldikleri için, aynı atadan ayrılarak ciddi anlamda farklılaşan türlerle olan ortak ataları hakkında çok ciddi bilgiler verirler. Fosillerden elde edemeyeceğimiz bilgiler... Çünkü yaşayan fosiller, atalarına büyük oranda benzemekle birlikte, atalarından ve diğer fosillerden farklı olarak "yaşamaktadırlar". Bu da, genlerini analiz edebilmemiz ve diğer türlerdeki evrimsel değişimlerle ilgili öngörülerimizi test edebilmemiz anlamına gelir.
Yaşayan fosillerin en harika örneklerinden birisi, köpekbalıklarının evriminin ilkin basamaklarını halen vücudunda taşıyan Chlamydoselachus cinsi gelir. Yani "fırfırlı köpekbalıkları". Bu cinse ait 11 farklı tür bilinmektedir; bunlardan sadece 2 tanesi halen hayattadır.
Atlantik ve Pasifik okyanuslarında bulunan Chlamydoselachus anguineus en yaygın olarak bilinen yaşayan fosillerden birisidir. Okyanusların 1500 metre derinliklerine kadar yaşayabilmektedir; ancak çoğunlukla 50-200 metre derinlikte bulunur. 2 metrelik boylarıyla bu canlılar, köpekbalıklarının erken atalarına ait özellikler olduğu düşünülen koyu kahverengi bir renge, yılan balığı benzeri bir vücut planına ve diğer kuzenlerine kıyasla oldukça geride bulunan sırt, pelvik ve anal yüzgeçlere sahiptir.
Ayrıca günümüzdeki köpekbalıklarının büyük çoğunluğunun aksine, 5 yerine 6 solungaç yarığı bulunmaktadır. Köpekbalıklarında solungaç yarıklarının 7 yarıkla başlayıp, önce 6'ya, sonrasında 5'e düştüğü bilinmektedir. Günümüzde 5 solungaç yarığına sahip 400 civarında tür, 6 solungaç yarığına sahip olan 6 tür, 7 solungaç yarığına sahip tek 1 tür yaşamaktadır.
Ayrıca davranışsal açıdan da bu tür oldukça ilkel bir yapıdadır. Örneğin bugüne kadar hiçbir köpekbalığı türünde gözlenmeyen bir şekilde, bir yılan gibi kendisini geriye esnetip, ileri ok gibi fırlayarak avının üstüne atlamaktadır. Normalde köpekbalıklarında böyle bir saldırı davranışı gözlenmez. Benzer şekilde, gebeliği de aşırı uzundur: 3.5 yıla kadar uzayabilir ve bu, bilinen tüm omurgalılar içerisinde bir rekordur. Bir seferde 2-15 yavru doğurabilir ve türün belirli bir üreme sezonu yoktur, herhangi bir zamanda üreyebilirler.
Türün genetik analizi, türe ait soy hattının bilinen en eski köpekbalıklarına kadar uzandığını göstermektedir. Tür, 95 milyon yıl önce atalarından farklılaşmaya başlamış olsa da, soy hattının ilk ayrımının 150 milyon yıl kadar geriye gittiği düşünülmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 18
- 14
- 11
- 8
- 5
- 4
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- R. A. Martin. The Rise Of Modern Sharks. (9 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Elasmo Research | Arşiv Bağlantısı
- J. J. Smart, et al. Frilled Shark. (1 Ocak 2016). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: IUCN Red List | Arşiv Bağlantısı
- Underwater Times. Japanese Marine Park Captures Rare 'Living Fossil' Frilled Shark; Pictures Of A Live Specimen 'Extremely Rare'. (24 Ocak 2007). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Underwater Times | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. Frilled Shark. (13 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 20:14:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2370
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.