Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!

3 dakika
17,703
Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel süreçte tüm türler, sürekli olarak ciddi evrimsel değişimler geçirmek zorunda değildirler. Kimisi gerek çevre şartlarının fazla değişmemesi, kimisi gerek çevre değişse bile bu değişimin o türü çok fazla etkilememesi, kimisi ise basitçe popülasyon içerisinde yeterli çeşitlilik bulunmamasından ötürü genel olarak türlerin evrimsel değişim hızının ortalamasına göre yavaş değişirler. Hatta bazı türler, oldukça nadir olsalar da, milyonlarca yıl boyunca dışarıdan gözle görülebilir fiziksel değişimler geçirmeden günümüze kadar ulaşabilirler.

Bu demek değildir ki o canlı evrimleşmemektedir. Elbette evrimleşir. Ancak mikro düzeyde, popülasyon genetiği çerçevesinde gerçekleşen bu değişim (mikroevrim), gözle görülür fiziksel değişimlere (makroevrim) neden olacak kadar şiddetli ve kapsamlı değil demektir. İşte bu şekilde fiziksel olarak kısmen daha az değişerek günümüze gelen türlere yaşayan fosil adını veririz.

Yaşayan fosiller evrimsel biyoloji açısından çok kıymetlidirler. Çünkü bu soy hatları atalarından pek fazla değişmeden günümüze geldikleri için, aynı atadan ayrılarak ciddi anlamda farklılaşan türlerle olan ortak ataları hakkında çok ciddi bilgiler verirler. Fosillerden elde edemeyeceğimiz bilgiler... Çünkü yaşayan fosiller, atalarına büyük oranda benzemekle birlikte, atalarından ve diğer fosillerden farklı olarak "yaşamaktadırlar". Bu da, genlerini analiz edebilmemiz ve diğer türlerdeki evrimsel değişimlerle ilgili öngörülerimizi test edebilmemiz anlamına gelir.

Tüm Reklamları Kapat

Yaşayan fosillerin en harika örneklerinden birisi, köpekbalıklarının evriminin ilkin basamaklarını halen vücudunda taşıyan Chlamydoselachus cinsi gelir. Yani "fırfırlı köpekbalıkları". Bu cinse ait 11 farklı tür bilinmektedir; bunlardan sadece 2 tanesi halen hayattadır.

Sayısız iğne benzeri diş sayesinde avın ağızdan çıkmasına engel olur; çünkü avlarını parçalamadan yutmayı tercih eder. Ayrıca avlanma sırasında bir yılan gibi ileri atılırken, solungaçlarını kapatarak negatif basınç yaratır ve önündeki avın ağzına doğru çekilmesini sağlar.
Sayısız iğne benzeri diş sayesinde avın ağızdan çıkmasına engel olur; çünkü avlarını parçalamadan yutmayı tercih eder. Ayrıca avlanma sırasında bir yılan gibi ileri atılırken, solungaçlarını kapatarak negatif basınç yaratır ve önündeki avın ağzına doğru çekilmesini sağlar.
LiveScience

Atlantik ve Pasifik okyanuslarında bulunan Chlamydoselachus anguineus en yaygın olarak bilinen yaşayan fosillerden birisidir. Okyanusların 1500 metre derinliklerine kadar yaşayabilmektedir; ancak çoğunlukla 50-200 metre derinlikte bulunur. 2 metrelik boylarıyla bu canlılar, köpekbalıklarının erken atalarına ait özellikler olduğu düşünülen koyu kahverengi bir renge, yılan balığı benzeri bir vücut planına ve diğer kuzenlerine kıyasla oldukça geride bulunan sırt, pelvik ve anal yüzgeçlere sahiptir.

Ayrıca günümüzdeki köpekbalıklarının büyük çoğunluğunun aksine, 5 yerine 6 solungaç yarığı bulunmaktadır. Köpekbalıklarında solungaç yarıklarının 7 yarıkla başlayıp, önce 6'ya, sonrasında 5'e düştüğü bilinmektedir. Günümüzde 5 solungaç yarığına sahip 400 civarında tür, 6 solungaç yarığına sahip olan 6 tür, 7 solungaç yarığına sahip tek 1 tür yaşamaktadır. 

Fırfırlı köpekbalığının solungaç yarıkları...
Fırfırlı köpekbalığının solungaç yarıkları...

Ayrıca davranışsal açıdan da bu tür oldukça ilkel bir yapıdadır. Örneğin bugüne kadar hiçbir köpekbalığı türünde gözlenmeyen bir şekilde, bir yılan gibi kendisini geriye esnetip, ileri ok gibi fırlayarak avının üstüne atlamaktadır. Normalde köpekbalıklarında böyle bir saldırı davranışı gözlenmez. Benzer şekilde, gebeliği de aşırı uzundur: 3.5 yıla kadar uzayabilir ve bu, bilinen tüm omurgalılar içerisinde bir rekordur. Bir seferde 2-15 yavru doğurabilir ve türün belirli bir üreme sezonu yoktur, herhangi bir zamanda üreyebilirler.

Roman Fedortsov

Türün genetik analizi, türe ait soy hattının bilinen en eski köpekbalıklarına kadar uzandığını göstermektedir. Tür, 95 milyon yıl önce atalarından farklılaşmaya başlamış olsa da, soy hattının ilk ayrımının 150 milyon yıl kadar geriye gittiği düşünülmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 18
  • Tebrikler! 14
  • İnanılmaz 11
  • Muhteşem! 8
  • Bilim Budur! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • R. A. Martin. The Rise Of Modern Sharks. (9 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Elasmo Research | Arşiv Bağlantısı
  • J. J. Smart, et al. Frilled Shark. (1 Ocak 2016). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: IUCN Red List | Arşiv Bağlantısı
  • Underwater Times. Japanese Marine Park Captures Rare 'Living Fossil' Frilled Shark; Pictures Of A Live Specimen 'Extremely Rare'. (24 Ocak 2007). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Underwater Times | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Frilled Shark. (13 Temmuz 2019). Alındığı Tarih: 9 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 20:14:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2370

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Savunma
Avcı
Canlı
Argüman
Taklit
Model
Araç
Yakınsak Evrim
Elektromanyetik
Hormon
Mars
Tehdit
Enerji
Karbon
Dinozor
Antikor
Ağız
Psikiyatri
Hastalık
Yumurtalık
Uyku
Genetik Müdahale
Beslenme Davranışları
Cinsel Yönelim
Araştırma
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!. (28 Mayıs 2014). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2370
Bakırcı, Ç. M. (2014, May 28). Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2370
Ç. M. Bakırcı. “Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 28 May. 2014, https://evrimagaci.org/s/2370.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Fırfırlı Köpekbalığı: Bir Yaşayan Fosil Örneği!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 28, 2014. https://evrimagaci.org/s/2370.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close