Evrim, Fiziksel Görünüşü Nasıl Değiştiriyor? Cevap, Genlerde Saklı!
- Basın Bildirisi
- Evrimsel Biyoloji
- Evrimsel Genetik
Bu haber 12 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Vetmenudi Vienna'dan Christian Schlötterer ve Alistair McGregor gibi isimleri içinde bulunduran uluslararası bir araştırma ekibi, evrimin bir organizmanın görünüşünü nasıl değiştirdiğine dair yepyeni bir mekanizma keşfetti! Araştırmacılar, bir sineğin bacağındaki kılların sayısının mikroRNA adı verilen bir kimyasalın aktivitesine bağlı olarak çeşitlilik gösterdiğini ilan ettiler.
Evrimin moleküler mekanizmalarına ışık tutan bu çalışma Current Biology isimli dergide yayınlandı.
Uzun bir süredir transkripsiyon faktörleri olarak bilinen bir grup proteinin, DNA'dan bilginin nasıl okunacağını doğrudan kontrol ettiği biliniyordu. Dolayısıyla, bu proteinleri kodlayan genlerdeki değişimlerin evrimsel adaptasyondan sorumlu olduğu geniş bir bilim çevresince kabul ediliyordu. Ancak mikroRNA olarak bilinen küçük RNA moleküllerinin hayvanların görünüşünün evrimsel değişiminde önemli rol oynadığı fikri bilim camiası için oldukça yeni. Viyana Üniversitesi Popülasyon Genetiği Enstitüsü'nden Christian Schlötterer ve Alistair McGregor, yayınladıkları makalede bu mekanizmayı tanımlıyorlar.
Küçük ve Büyük Kel Alanlar
Böcek vücutları genellikle çok sayıda mikroskobik kıl ile kaplıdır. Bu durum, Drosophila olarak bilinen meyve sineklerinin yakın akrabalarının çoğunun bacakları için de geçerlidir. Ancak bu canlıların ikinci çift bacaklarında, "çıplak vadi" olarak bilinen kel (kılsız) bir alan bulunmaktadır. Daha önceki araştırmalar, bu alanın genişliğinin ultrabithorax (Ubx) genlerince kontrol edildiğini ve türden türe farklılığa sebep olduğunu göstermişti. Ancak Viyana Üniversitesi'nde yapılan araştırmanın sonucu, farklı Drosophila melanogaster popülasyonlardaki bireylerin benzer farklılıklar gösterdiklerini ortaya çıkardı.
Bu çeşitliliğin sebebini araştıran bilim insanları, sineğin DNA'sında bulunan ve 4 genden oluşan bir kısma ulaştılar. Bu 4 genden 3'ü, kılların oluşumuyla ilgili bilgi taşımadığı bilinen genlerdir. miR-92a olarak bilinen 4. gen ise, mikroRNA kodlamaktadır. Daha önceki araştırmalar gösterdi ki, eğer bir sinekte miR-92a geninin aktivitesi artarsa, hayvanın kanatlarındaki kılların sayısı azalmaktadır.
Genin bacaklar üzerinde de aşırı ifade edilmesi sayesinde araştırmacılar, bu bölgedeki kılların da yitirilmesine neden oldular. Yani mikroRNA sentezinin arttırılması, vücudun görünümünü değiştirebilmekte ve çeşitlilik yaratabilmekteydi. Schlötterer, doğal olarak bulguları sebebiyle oldukça heyecanlı:
Bu, bir mikroRNA'nın ifadesindeki doğal bir çeşitliliğin, bir organizmanın görünümünde değişime sebep olabileceğini ispatlayan ilk deney. MikroRNA'lar bir genin ne miktarda okunacağını hassasça ayarlayabilmektedirler. Dolayısıyla, mikroRNA'nın üretiminde meydana gelecek bir değişim, morfolojik değişimlerin oluşmasında evrimin kullanabileceği zarif bir yöntemdir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
3
-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/07/2025 23:46:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1176
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
