Dünya'dan Ne Kadar Petrol Çıkarabiliriz?

Kimi zaman haberlerde bir firmanın 500 mvp (milyon varil petrol) keşfettiğini duyarsınız. Bu, sanki keşfedilen petrolü son damlasına kadar çıkarabileceğimiz izlenimi uyandırır. Ancak az sonra göstereceğimiz gibi, gerçek bundan çok farklıdır.

Diyelim ki 1 milyar varil petrolle başlayacağız. Bunun sadece 600-700 milyon varili (%60-70 arası), petrolü barındıran kayadan ayrılabilir vaziyettedir. Bu hidrokarbonları üreten kayaya "kaynak kaya" adı verilir. Yani keşfedilen petrolün %30-40 arası, kayanın içerisindeki deliklere hapsolmuş vaziyette kalır. İşte tam olarak bu sebeple, bir bölgedeki petrol büyük oranda çıkarılacak olsa bile, arta kalan kaya bir "petrol kaynağı" olarak hedefte tutulur. Son birkaç yıldır kayaları parçalayarak petrol ve gaz çıkarma işinin bu kadar meşhur ve revaçta olma nedeni de budur. Petrol kaynakları kurudukça, "taşı sıkıp petrolünü çıkarmak" önemli bir iş haline gelmiştir.

Her ne kadar petrolün büyük bir kısmı kaya içerisinde hapsolup kalsa da, tüm petrolün 3'te 2'sini çıkarma potansiyelimiz olması hiç de fena değildir, öyle değil mi? Maalesef öyle değil. Kaynakta var olan petrolün sadece %10-20 arası yüzeye kadar ulaşabilmektedir. Geri kalan kısım, sızma sonucu yitirilmekte veya rezervuar içerisindeki bakteriler tarafından ayrıştırılmaktadır. 1 milyar varille başladığımızda, yüzeye çıkarılabilir halde 120-140 milyon varil elde var demektir!

1 milyar varil, ufak bir petrol sahasına karşılık gelmektedir. Buna rağmen, çoğu zaman bu kaynaktan bile petrol çıkarmak yeterince karlı bir iştir. Fakat kuyudan çıkarılan ürünlerin hepsi ne yazık ki petrol değildir, bu nedenle çıkardığınız şeyi olduğu gibi satamazsınız. Petrolü ayıklamak gerekir. Hatta çoğu zaman sadece %40'ı kullanılabilirdir. Bu durumda, yerden çıkarmayı başardığınız petrolün 48-56 milyon varili işlevsel demektir. Bu, birçok standarda göre oldukça düşük bir miktardır. 

Bu demek oluyor ki 500 milyar varilden fazla petrolü barındıran devasa petrol bölgelerinde (100-200 milyar varil kullanılabilir petrole sahip, Suudi Arabistan'daki Ghawar yatakları gibi), aslında petrolü barındıran kaynak kaya içerisindeki hidrokarbonlar bundan kat kat fazladır. Örneğin sadece Ghawar kaynaklarındaki aslen var olan petrol miktarının 40.000-80.000 milyar varil (40-80 trilyon varil) olduğu hesaplanmaktadır. Bu sayının ne kadar büyük olduğu, günümüzdeki toplam olarak, tüm Dünya'da var olan kullanılabilir petrol miktarının 1687.9 milyar varil (1.68 trilyon varil) olduğu düşünülürse daha iyi anlaşılabilir.

Uzun lafın kısası, var olan en temel yöntemlerle, Dünya içerisindeki kaynak kayalarda var olan tüm petrolün sadece %4-10 civarı kullanılabilir ve çıkarılabilir haldedir. İşte bu nedenle sayısız şirket, rezervuarlardan çok daha yüksek miktarda hidrokarbon çıkarmalarını sağlayacak teknolojiler peşindedir. Örneğin BP, LoSal adını verdiği bir geliştirilmiş petrol çıkarma ürünü sayesinde kayaların yüzeyindeki petrolü de sıyırarak toplayabilmeyi hedeflemektedir. Normalde petrol, killi minerallere Kalsiyum gibi çift değerlikli katyonlar aracılığıyla bağlanmaktadır. Yüksek tuz oranına sahip su püskürtüldüğünde, bu petrol killi yüzeye biraz daha yaklaştırılabilmektedir. Sonrasında suyun tuzluluğu düşürülerek, petrol ile kil arasındaki kimyasal bağlar açığa çıkarılmaktadır. Bu noktada, Sodyum gibi tek bağlı moleküller, çift bağlı moleküllerin yerini alabilmektedir ve petrol serbest bırakılabilmektedir.

Gün geçtikçe daha az sayıda dev petrol kaynakları tespit edilebildiği için, günümüzdeki tüm teknolojiler var olan rezervuarlardan daha fazla petrol çıkarabilmeyi hedeflemektedir.