Drake Denklemi Nedir? Uzayda Zeki Medeniyet Arayışımıza Nasıl Yol Gösterir?

Samanyolu Galaksisi içerisindeki "akıllı medeniyetler"in sayısına ulaşma amacıyla Frank Drake tarafından 1961 yılında geliştirilen denklem, "Drake Denklemi" olarak bilinir.

Bu denklem, Samanyolu içindeki yıldız ve gezegenlerin sayısı, yıldızların ömür süreleri gibi oldukça iyi bilinen ve çok büyük, her anlamda ‘astronomik’ faktörlerle, kimyasal/biyolojik süreçlerin hayatın oluşturabilmesi olasılığını içeren ve daha az bilinen bazı temel-bilimsel faktörler yanında, hakkında daha da zor tahminlerde bulunabildiğimiz (canlılarda "akıl" denen yapının evrimleşmesi, gelişmesi, bir medeniyet kurması, bilimsel metodu keşfetmesi, astronomiyi geliştirmesi, benzeri akıllılarla temas kurmak istemesi ve bu arada, ‘kendini yoketmemesi’ gibi olasılıkları içeren) bazı psikolojik/sosyolojik faktörlere de sahiptir.

Her ne kadar bu tür bilinmeyen (ya da çok az bilinen, çok fazla varsayıma dayanan) faktörlerin içermesinden ötürü oldukça yaygın bir biçimde eleştirilse de, yine de bilim insanlarına genel bir çerçeve çizebiliyor olması bakımından faydalı bir araç olarak görülebilir. 

Bu hesabın farklı şekillerde, benzeri başka faktörlerle yapılması mümkündür; örneğin Carl Sagan, 1974’te böyle bir alternatif hesaplamaya yer vermiştir. Fakat, faktörleri belirleme çalışmalarında ulaşılan sonuç (ki bunlar için ayrı ayrı, uzun uzun yazılar yazmak gerekir) şu ifade ile özetlenebilir:

Halen Samanyolu Galaksisi içinde yaşayan medeniyetlerin sayısı, ortalama bir medeniyetin haberleşme kabiliyet ve arzusunda olduğu yaşam süresinin yıl karşılığına yaklaşık olarak eşittir. Bu durum, matematiksel olarak "N_m ~ T" olarak ifade edilir. ~ işareti, "yaklaşık olarak eşit" anlamına gelmektedir.

Bu bize önemli bir durumu bildirir: Her ne kadar çok düşük olasılıklı gibi gözüküyor olsa da, eğer ki insanlık olarak kendimizi uzunca bir süre yok etmemeyi başarırsak, bu medeniyetlerin sayısı milyonları bulabilir! Bu durumda, bize en yakın galaktik medeniyetin uzaklığı 100 ışık yılı (1 ışık yılı 9.5 trilyon km’dir) mertebesinde demektir.

Eğer insanlık olarak yaşamımızı sürdürmeyi beceremezsek bu sayı, en fazla, 100 civarında veya daha az demektir. Bu durumda, medeniyetler-arası uzaklık binlerce ışık yılını bulacaktır, yani, haberleşme ve temas kurma olasılığımız sıfıra yakın demektir. Dolayısıyla türümüz varlığını ne kadar uzun sürdürebilirse, galaksimiz içerisindeki diğer potansiyel akıllı yaşamlarla temasa geçme şansımız o kadar artmaktadır. 

Teşekkür: Bu yazıyı hazırlayan Mehmet Emin Özel'e teşekkür ederiz.