Dinozorları Yok Eden Asteroit, Yağmur Ormanlarını Doğurmuş Olabilir!

Milyonlarca yıl önce yeryüzüne çarptığı düşünülen bir asteroidin, dinozorların neslinin tükenmesine yol açtığını hepimiz biliyoruz. Ancak yine bu asteroidin yeryüzünde biyolojik çeşitliliği en yüksek alanlardan birine ev sahipliği yapan Amazon yağmur ormanlarının oluşmasına sebep olabileceğini hiç düşündünüz mü? Gelin isterseniz bu ilginç konunun detaylarına bakalım...

Günümüzde Amazon Yağmur Ormanları

Güney Amerika'da yer alan Amazon yağmur ormanları, yaklaşık 5,5 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Güney Amerika'nın büyük bir bölümünü oluşturmakla beraber, 9 ülkenin sınırları içerisindedir. Biyolojik çeşitlilik bakımından Asya ve Afrika'daki yağmur ormanlarından daha zengindir. Hatta yeryüzündeki en zengin ekolojik sistemlerden birisi olarak gösterilir; bununla beraber, Dünya'daki en büyük hayvan ve bitki koleksiyonuna sahiptir. Dünya'da bilinen her 10 türden 1 tanesi Amazon yağmur ormanlarında yaşamaktadır. 2,5 milyon böcek, on binlerce bitki, yaklaşık 2 bin kuş ve memeliye ev sahipliği yapmaktadır. Yaklaşık 40 bin bitki, 2 bin balık, 427 memeli, 428 amfibi, 378 sürüngen türü ile adeta ekolojik bir cennettir. Ayrıca keşfedilen her 5 kuş türünden 1 tanesi yine Amazon yağmur ormanlarında yaşamaktadır. Sadece Brezilya'da ortalama 100 bin omurgasız türü tanımlanmıştır.

Innovation News Network

Amazon yağmur ormanları jaguar, timsah, puma, anakonda, elektrikli yılan balığı, pirana gibi yırtıcı türlere de ev sahipliği yapmaktadır. Uzun lafın kısası Amazon yağmur ormanları biyolojik çeşitlilik açısından inanılmaz zengin bir doğal alandır.

Bir Ekosistemin Yok Oluşu, Diğerinin Doğuşu

Amazon yağmur ormanlarının oluşumuna, dinozorların neslinin tükenmesine yol açan asteroidin sebep olduğu düşünülmektedir. Asteroit, şu anda Meksika'da bulunan Yucatan Yarımadası'na çarpmadan önce, Amazon yağmur ormanları halihazırda sahip olduğu bitki örtüsünden çok daha farklı bir bitki örtüsüne sahipti. Panama'daki Smithsonian Tropik Araştırmaları Enstitüsünden Carlas Jaramillo, şöyle diyor:

Göktaşı düşüşünden bir gün önceye girerseniz, ormanda çok sayıda eğrelti otu, iğne yapraklı bitki ve dinozorların bulunduğu açıklık bir alan görürsünüz. Bugün sahip olduğumuz orman, 66 milyon yıl önce gerçekleşen bu olayın ürünüdür.

Jaramillo ve meslektaşları, Kuzey Güney Amerika'da bulunan, Kretase döneminin asteroit çarpmasından hemen önceki ve Paleosen dönemindeki çarpışmadan hemen sonraki kısmına tarihlenen on binlerce fosilleşmiş polen ve yaprak örneğini analiz ettiler. Analizler sonucunda, bitki çeşitliliğinin asteroit çarpmasından sonra %45 azaldığını ve iyileşmesinin 6 milyon yıl sürdüğünü buldular.

Amazon yağmur ormanları, asteroit çarpmasından sonra değişmiştir. Konili bitkilerin ve eğrelti otlarının çoğu ortadan kaybolmuş, yağmur ormanlarında anjiyosperm adı verilen çiçekli bitkiler baş göstermeye başlamıştır. Wyoming Üniversitesi'nden Ellen Currano, şöyle diyor:

Bence buradaki bir numaralı ders, tahmin edilemezlik. Bu tür büyük kaoslar yaşandığında, tüm ekosistemin kuralları değişir.

Jaramillo ve meslektaşları, asteroidin bu büyük değişikliğe neden olmasının birkaç nedeni olduğunu öne sürüyorlar: Birincisi, asteroidin etkisi muhtemelen bir zamanlar ormanın alt seviyelerindeki bitkilerle beslenen büyük otçul dinozorların çoğunu öldürdü. Ayrıca, darbeden sonra gökyüzünden yere düşen kül, gübre görevi görmüş olabilir ve bu da, diğer bitkilere göre hızlı büyüyen anjiyospermlerin tercih ettiği, besin açısından zengin bir toprak oluşturmuştur. Teksas'taki Southern Methodist Üniversitesi'nden Bonnie Jacobs şöyle anlatıyor:

İnanılmaz derecede çeşitli ve yapısal olarak karmaşık bir şekilde ormanın yok olması, bizim ilgimizi çekiyor; ancak şu anda insanların neden olduğu kitlesel bir yok oluş içerisindeyiz ve yine tüm ekosistemler, farklı bir yöne savruluyor. Yağmur ormanları söz konusu olduğunda, son ürün hoşunuza gidebilir ama Kretase'de yaşayan hayvanların hiçbiri bunu yapamadı.

Ekosistem Yok Oluşlarını Anlamak

Jaramillo, bu büyük olayın yağmur ormanlarını nasıl şekillendirdiğini anlamak, biyolojik çeşitlilik sıcak noktalarının bugün ormansızlaşmaya nasıl tepki verdiğini ve iyileşmenin ne kadar süreceğini perspektif haline getirmemize yardımcı olabileceğini söylüyor:

İncelediğimiz bazı yerlerde, 66 milyon yıl süren bu ormanın bir günde nasıl yok olduğunu ve ormansızlaşma oranının şaşırtıcı olduğunu gözlerimin önünde görebiliyordum. Bu çalışmadan, bu çeşitli ormanları geri inşa etmenin uzun zaman aldığını biliyoruz: Ormanı kesip, "Aman, yarın daha fazla ağaç dikerim, bir şey olmaz." diye düşünemezsiniz.