Deniz Cevizleri de Yaşlanmayı Tersine Çevirebiliyor!

Çoğu hayvan için yaşlanma tek yönlü bir yoldur. Ancak Atlantik Okyanusu'nun doğusuna özgü, mango büyüklüğünde bir taraklı türü olan deniz cevizinde durum böyle değildir. Zor zamanlarda, şeffaf omurgasız bu hayvan yaşlanmayı tersine çevirerek dokunaçlı larva formuna geri döner.

Biyologlar, bioRxiv'de yayınlanan bir ön baskıda, koşullar düzeldiğinde tekrar yetişkin hale geldiğini açıkladı. Bu olağanüstü yetenek, Mnemiopsis leidyi adlı bu taraklının haftalarca yiyeceksiz bir şekilde gemi balastlarında sıkışıp kalarak okyanusları geçmeyi nasıl başardığını ve önce Karadeniz'de, ardından Avrupa ve Asya'nın bazı bölgelerinde istilacı bir sorun haline geldiğini açıklayabilir. Yaşlanmayı tersine çevirdiği keşfedilen ilk tür olan ve uzun süre bu özelliğe sahip tek tür olarak kabul edilen ölümsüz denizanası Turritopsis dohrnii üzerinde çalışan Texas A&M Üniversitesi deniz biyoloğu Maria Miglietta, araştırmanın önemini şöyle dile getiriyor:

Bu çalışma, omurgasızlardan hâlâ ne kadar çok şey öğrenebileceğimizin bir kanıtı niteliğinde.

Altı yıl önce, Bergen Üniversitesi'nde deniz biyoloğu Joan Soto-Angel ve evrimsel biyolog Pawel Burkhardt, laboratuvarlarında M. leidyi örneklerini hayatta tutmakta zorlandığını, kötü bir gün geçirdiklerinde parçalandıklarını hatırladığını belirtiyor.

Aç kalan veya yaralanan bu hayvanlar birkaç milimetre büyüklüğünde topaklar haline gelseler de ölmediler. Test edilen 65 hayvandan 13'ü, larva evresinde sahip oldukları iki dokunaç çıkardı. Soto-Angel ve Burkhardt, şöyle açıklıyor:

Bu hayvanlar, dokunaçlarını kullanarak yüzen mikroskobik planktonları avlıyor. Larva evresinin, yiyecek yakalamada büyük bir avantaj sağlayabileceğini ve bunun da istilacı başarısını açıklayabileceğini düşünüyoruz. Ancak daha bu hipotezi test edebilmiş değiliz. Yeterli besin sağlandığında, loblarını yeniden büyütüp tekrar üremeye bile başladılar.

Biyologlar, şimdiye kadar bu yeteneğin yalnızca iki hayvanda bulunduğunu tespit etmişlerdi: ölümsüz denizanası olarak bilinen bir Cnidarian türü ve Echinococcus granulosus adında bir tür parazit. Soto-Angel, bir taraklıda bu yeteneği bulmanın, adını denizanalarıyla paylaşmasına rağmen farklı bir şubede olan Ctenophora'ya ait olması nedeniyle, oldukça şaşırtıcı olduğunu söylüyor.

Ölümsüz denizanası ve tarak medüzleri yeniden gençleşme yeteneğine sahip olsalar da, bunu farklı şekillerde yapıyorlar. Denizanasının farklı yaşam evreleri bulunur: cinsel olarak üreyen, serbest yüzen çan şeklinde bir medusa ve deniz şakayığına benzeyen, sabit kalan bir “polip” evresi. Yaşlanmayı tersine çevirdiğinde, denizanasının hücreleri kimliklerini kaybedip bir “kist” haline gelir ve bu kist yeniden bir polipe dönüşür. Soto-Angel, bu süreçle ilgili şu cümleyi dile getiriyor:

Bu süreçte, önceki aşamaya geri dönen birey ile eski birey aynı değildir.

Ancak bu hücresel parçalanma taraklılarda gerçekleşmiyor. Soto-Angel, şöyle devam ediyor:

Taraklılarda, tam olarak aynı bireyin gençleştiği, sanki zamana geri dönüyormuş gibi olduğu açık.

Çalışmada yer almasa da denizanalarını inceleyen biri olan Kazusa DNA Araştırma Enstitüsü'nden zoolog Yoshinori Hasegawa çalışmanın önemini vurguluyor, ancak tarak medüzlerinin gerçekten biyolojik saatlerini geri mi çevirdiğini yoksa sadece küçülüp mi büyüdüğünü sorguluyor. Hasegawa, sözleri şöyle sonlandırıyor:

Bu, eksik bir gençleşme gibi görünüyor. Buna rağmen, bu keşif, bilim insanlarının yaşlanmayı tersine çevirebilen daha fazla hayvan örneği bulması açısından umut verici. Birçok türün (...) gençleşme kapasitesine sahip olduğuna inanıyorum.