Çöp Şiş Balon Deneyi: Bir Balona, Balonu Patlatmadan Şiş Saplayabilir miyiz?
Hayatta bazı şeyler birbiriyle bir araya getirilmemelidir: Kediler ile köpekler... Petrol ile ateş... Sivri cisimler ile balonlar... Bu deneyimizde bizi ilgilendiren, bu ikililerden sonuncusu olacak; çünkü hepimiz bir balona bir iğneyi saplayacak olursanız onu patlatacağınızı bilirsiniz. Ama ya birazcık bilim sayesinde, bırakın iğneyi, balonunuza tahtadan veya metalden bir çöp şiş bile saplayacak olsanız onu patlatmayacağınızı söyleseydik?
Çöp Şiş ve Balon Deneyi
Malzemeler
Bu deney için ihtiyacınız olan şeyler fazlasıyla basit:
- Birkaç tane balon,
- Birkaç tane çöp şiş,
- Vazelin (Parafin yağı)
Eğer vazelin bulamazsanız pişirme yağı veya bulaşık deterjanı da kullanabilirsiniz.
Deneyin Basamakları
- Balonu şişirin. Balonun ağzını bağlayın.
- Balonunuzu inceleyin. Bağladığınız ağız kısmının ve onun tam zıttının (balonun öteki ucunun) diğer kısımlardan daha kalın olduğunu fark edin.
- Çöp şişinizi vazelin, yağ veya deterjan kullanarak ince bir tabakayla kaplayın. Bunu yaparken elinize kıymık batmadığından emin olun.
- Çöp şişin sivri tarafını, balonun bağladığınız ağız kısmındaki kalın alana saplayın. Şişi kendinize batırmadığınızdan emin olun. Çok sert hareketlerden kaçının ve gerekirse şişi döndürerek sokmaya çalışın.
- Şişi balon boyunca geçirin ve diğer uçtaki kalın tarafa saplayın. Şiş, balonu yırtıp diğer uçtan çıkana kadar şişi itin.
- Bu noktada şişi çıkarsanız bile balon patlamayacaktır. Tabii ki, zamanla hava kaçırarak ufalacaktır.
Neler Oluyor?
Bir balon, lateks adı verilen bir polimerden oluşur. Farklı tipte birçok polimer vardır, ancak polimerler genel olarak kovalent olarak birbirine bağlanmış, birçok kez kendi kendini tekrarlayan kimyasal birimlerden ("monomer"lerden) oluşan, çok uzun moleküllerdir. Moleküler düzeyde, bu polimerler her birine bir çapraz-bağlantı ağı vasıtasıyla bağlanır. Bu çapraz bağlantılar, polimerlerin gerilmesine izin veren bir ağ oluşturur. Germe sırasında, moleküllerin aynı yönde hizalanmalarına neden olan gerilme kuvveti uygulanır; bu kuvvet kaldırıldığında, çapraz bağlantılar orijinal şekillerine geri dönerler. Bu esneme ve gevşeme becerisi, esneklik olarak adlandırılır. Bir lastik bandı veya sönük bir balonu gerip bıraktığınızda, bu ürünler gerilmemiş forma geri döneceklerdir. Bununla birlikte, polimerleri çok fazla uzatırsanız, tamamen esnerler (sünerler) ve artık eski formlarına geri dönemezler. Örneğin lastik bir bandı çok çekerseniz kopar; bir balonu şişirip söndürürseniz, balonun ilk boyutundan daha iri bir boyuta döndüğünü görürsünüz.
Dinlenme halindeyken polimer molekülleri amorf bir düzene sahiptirler (yani yönelimleri birbirinden tamamen bağımsızdır) ve serbestçe hareket edebilirler. Bununla birlikte, birbirlerinden ayrılmak konusunda isteksizdirler ve yüksek bir entropiye sahiptirler. Gerilme halindeyken ise polimerler benzer bir yönde daha organize olurlar ve bu nedenle daha düşük entropi seviyelerine sahiptirler.
Bu deney gösterimini yaparken, ucu balonun bağlandığı ağzın yakınına sokma nedenimiz, balonun bu kısmının diğer kısımlarından daha az gerilmiş olmasıdır. Bu da şişin bazı polimer çapraz bağlantılarını kırmasına ve balonu patlatmadan kauçuk moleküllerini kenara itmesine izin verir. Vazelin, şişi balonun içine soktuğunuzda açılan deliği tıpayla kapatır ve havanın kaçmasını önler.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 7
- 3
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- J. C. Tan. Deformation Of Polymers. (1 Eylül 2015). Alındığı Tarih: 14 Ocak 2020. Alındığı Yer: University of Oxford | Arşiv Bağlantısı
- Y. Sagara, et al. (2019). Rotaxane-Based Mechanophores Enable Polymers With Mechanically Switchable White Photoluminescence. ACS Central Science, sf: 874-881. | Arşiv Bağlantısı
- J. Burton. Polymers - Needle Through Balloon. (14 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 14 Ocak 2020. Alındığı Yer: Advanced Laboratory Curriculum Development | Arşiv Bağlantısı
- Polymer Science Learning Center. Why Does It Stretch?. (14 Ocak 2002). Alındığı Tarih: 14 Ocak 2020. Alındığı Yer: Polymer Science Learning Center | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8200
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.