Paylaşım Yap

Çitalar ve Antiloplar: Buradaki Mantıksızlığı Görebiliyor Musunuz?

Çitalar ve Antiloplar: Buradaki Mantıksızlığı Görebiliyor Musunuz? San Diego Zoo Animals
6 dakika
21,189
  • Seçilim Mekanizmaları
  • Karikatür

Bu harika karikatürde aslında (belki de farkında olmadan) Doğal Seçilim ile Yapay Seçilim arasındaki önemli çizgiye ve farklara değiniliyor. Ancak bu yapılırken, bazı kritik noktalar atlandığı için sanki bir paradoks varmış gibi görünüyor.

Halbuki, elbette, herhangi bir paradoks bulunmuyor. "Karikatür işte..." deyip geçilebilir; ancak birkaç cümleyle değinilen bir konu, evrimsel biyoloji hakkında birçok önemli noktanın aydınlatılması için iyi bir fırsat olabilmektedir. Biz de, birkaç önemli noktaya değinerek bu fırsatı değerlendirmek istiyoruz.

Yapay Seçilim ve Doğal Seçilim 

Öncelikle, Yapay Seçilim ile Doğal Seçilim arasındaki farka değinelim: Çitalar, eğer ki avlarını kendi kontrolleri altında tutabilecek kadar zeki olsalardı, muhtemelen bu karikatürdeki gibi bir durumla karşılaşılırdı. Ancak doğada böyle bir durum söz konusu değil. Çitalar (ve diğer avcılar), kafalarına estiği gibi avlarını seçebilecek konumda değiller. Çitaların "daha hızlı veya yavaş olan avları seçme" gibi bir şansları yoktur. Ellerine geçirebildiklerini yemek durumundadırlar ve bu, genellikle, sürü içerisindeki en zayıf özelliktekiler olur. Zaten karikatürün de odaklandığı nokta budur. Fakat bu, çitaların bilinçli olarak yapabileceği bir tercih değildir. Onlar, yaşam mücadelesi vermektedirler ve avlayabildiklerini yemek zorundadırlar; hangisini avlayacaklarını seçmek konusunda pek fazla tercihleri yoktur. 

Öte yandan bu tür bir seçimi, kendi türümüzde görüyoruz: ineklere, köpeklere, koyunlara, domuzlara, kedilere, keçilere, atlara ve daha nice hayvan türüne uyguladığımız seçilim, kendi tercihlerimizi ve isteklerimizi gözeterek yaptığımız bir seçilimdir. Buna, Yapay Seçilim diyoruz. Bunu seçebiliyoruz, çünkü önümüzde var olan ve evrimin çeşitlilik mekanizmalarıyla yaratılan varyasyonlar içerisinden işimize en gelenleri seçebilecek durumdayız.

Dolayısıyla burada, şahsi tercihlere dayalı Yapay Seçilim'den söz etmemiz mümkün değildir. Av-avcı ilişkisi söz konusu olduğunda, hayatta kalma mücadelesine dayalı Doğal Seçilim'den söz etmemiz gereklidir. Karikatürün değindiği nokta bu açıdan ele alındığında, anlaşılır hale gelmektedir: Her ne kadar sürekli "avcıların gözünden" bakmaya alıştıysak da, evrimsel süreçte avların eli "armut toplamamaktadır". Karikatürün bahsettiği gibi çitalar, sürekli olarak (ister istemez) en yavaş olan avları avladıkça, bu avların popülasyonları nesilden nesle giderek güçlenir, zekileşir, hızlanır, çevikleşir. Öte yandan, avcılar üzerinde de eleyici bir seçilim baskısı bulunmaktadır: avcılar arasından da sürekli en uyumlu olanlar daha fazla avlandığı, diğerleri ise o kadar fazla avlanamadığı için, en güçlü, çevik, zeki olan avcılar hayatta kalır ve çoğalırlar. Yani evrim mekanizmaları, sadece avcılardan yana çalışmaz. Avlar içerisinden de en uyumlu ve başarılı olanları hayatta kalır ve ürer. Ancak bu ne zamana kadar böyle devam eder?

Sınırlar

Unutmamak gerekir ki Evren'deki her şey, biyoloji yasalarından önce kimya yasalarına, kimya yasalarından önce de fizik yasalarına tabidir. Örneğin karikatürde bahsedilen "hızlı koşmak" ile doğrudan ilişkilendirilebilecek kas-iskelet sisteminin evrimi; fizik, kimya ve biyoloji yasalarının her biriyle, çeşitli seviyelerde sınırlanmaktadır. Her birine kısaca bakacak olursak:

Sınır-1: Fizik

Örneğin bu kas-iskelet evrimi, fizik yasaları açısından bakacak olursak, sadece belli bir noktaya kadar güçlenebilir ve irileşebilir. Çünkü bir noktadan sonra, daha güçlü ve hızlı olmak için daha iri kaslara ve kemiklere ihtiyaç olacaktır. Ancak daha iri kemik ve kaslar, daha fazla ağırlık demektir. Daha fazla ağırlık ise, bu ağırlığı taşıyacak daha fazla kas ve kemik demektir. Bu zincirden doğan paradoks, Doğal Seçilim'in hızlı avcılardan yana olan etkisini önce yavaşlatır, sonra tamamen durdurur ve hatta tersine çevirir! Çünkü bu ağırlığın fiziksel olarak korunabilmesi bir noktadan sonra mümkün olmamaktadır. Böylece bir noktaya kadar daha iri kaslı, daha güçlü olmak avantaj sağlarken, belli bir noktayı aştıktan sonra bu kadar iri kaslara sahip olmak herhangi bir avantaj sağlayamadığı gibi, tam tersine dezavantajlı hale de getirebilmektedir!

Sınır-2: Kimya

Kimya açısından baktığımızda, hücresel (sitolojik) veya doku/organlar açısından (fizyolojik) bir analiz yapılabilir. Örneğin vücut kitlesi arttıkça, vücuda taşınması gereken oksijen artar, toplam enerji sarfiyatı da katlanarak artar. Bu nedenle, ciğerlerden toplanan oksijenin ve bu oksijenin enerjiye çevrilme sürecinin verimliliğinin sürekli artması gerekir. Fakat kimyasal tepkimelerin verimliliği ancak belli bir noktaya kadar artabilir. Bu noktaya ulaştıktan sonra, artık üretilen enerji vücuda yetmemeye başlar. Bu da, tıpkı fiziksel sınırlandırmada olduğu gibi, Doğal Seçilim'in iri kaslar ve güçlü kemiklerden yana olan etkisini azaltır, durdurur ve nihayetinde tersine çevirir.

Sınır-3: Biyoloji

Biyolojik açıdan analiz ise, iki yönlüdür: az önce anlattığımız fizik ve kimya engelini aşabilecek boyutta da olabilir; onlar gibi kısıtlayıcı boyutta da... Her şey, popülasyon içerisindeki varyasyonlara (çeşitliliğe) bağlıdır. Eğer ki bir popülasyon içerisinde, her seferinde daha ileri gitmeyi mümkün kılacak varyasyonlar varsa ya da evrimin çeşitlilik mekanizlarıyla üretilebiliyorsa, yukarıdaki bariyerler aşılabilir. Örneğin sadece kas-iskelet sistemi değil ama; başka sistem ve dokuların evrimleşmesi sayesinde bu sınırlar aşılabilir. Öte yandan, eğer ki popülasyon içerisinde gerekli varyasyonlar bulunmuyorsa veya hiç oluşmuyorsa (ki bu şansa bağlıdır), o özelliklerin bırakın maksimum verimliliğe ulaşması, olabileceğinden çok daha düşük bir seviyeye ulaşması bile çok zor olabilir veya hiç mümkün olmayabilir. İşte tam olarak bu sebeple, etrafımızda "mükemmel" canlılar görememekteyiz. Her canlının her özelliği "kötü" seviyeden "iyi" seviyeye kadar olan bir yelpazede bulunur; ancak hiçbiri kusursuz değildir! Benzer şekilde, tam olarak bu sebeple etrafımızda, her özelliğe bir arada (uçma, yüzme, toprakta delik açma, kamuflaj, ekolokasyon, UV ışınları görme, vs. bir arada) sahip olabilen canlılar yoktur. Çünkü biyolojik varyasyon, evrimin seçebileceği malzemeyi kısıtlandırır. Bu kısıt ortadan kalkmadıkça, bir özelliğin evrimleşmesi mümkün olmaz.

Tüm bu sınırlar, evrimin gidişatını doğrudan etkilemekte ve yönlendirmektedir. Bu gidişat, canlının kendisi tarafından seçilemez, değiştirilemez, istek ve arzulara bağlı olarak şekillendirilemez. Tam olarak bu sebeple, hiçbir evrimsel değişim canlının isteğine bağlı olmaz. Hayatta kalma ve üreme potansiyeline bağlı olarak, isteği dışında gerçekleşir.

Diğer Bir Açı: Teleoloji

Bu karikatürün değindiği noktayı birçok başka açıdan da incelemek mümkündür. Örneğin, "teleolojik" (amaç odaklı açıklamalar) açıdan incelemek de mümkündür: aslında düşünülecek olursa, çitaların "daha hızlı avları" yakalaması için de ekolojik bir neden bulunmamaktadır. Daha hızlı koşabilen avlar, daha yüksek besin değerine sahip olmak zorunda değildir ve dolayısıyla avcılara herhangi bir avantaj sağlamazlar. Dolayısıyla çitalar gibi avcıların da, avlarının en hızlılarını yakalamak gibi bir derdi bulunmamaktadır. Bu sebeple, bu yönde bir seçilim baskısı da yoktur. Herhangi birini yakalayabilecek kadar iyi olmaları yeterlidir. Zaten yeterince iyi değillerse, elenip yok olacaktırlar. Ancak ola ki herhangi (örneğin gerçekten de daha hızlı olan antilopların besin değerinin daha yüksek olması gibi) bir sebeple daha hızlıları yakalamaları avantaj sağlayacak olursa, gerçekten de çitalarda bu yönde bir evrimsel değişim olduğunu görürüz. Bu, evrim tarihinde sıklıkla gördüğümüz bir değişim türüdür.

Sonuç

Dolayısıyla evrimsel süreci değerlendirirken sadece "her özelliğin en iyisi" olarak görmememiz gerekmektedir. Evrim, ekolojik ilişkiler ve fizik yasaları ile doğrudan ilişkilidir. Bir canlıda her özelliğin en "süper" olan versiyonu evrimleşmek zorunda değildir. Bir özellik yeterince iyiyse ve hayatta kalma ile üremeye yeterince katkı sağlıyorsa, evrimsel süreç için kâfidir. Çünkü o seviyeden sonrası, ek masraf anlamına gelir ve masraflı organlar, çok seviyede fayda sağlamadıkları sürece evrimsel süreçte desteklenmezler ve elenirler. Bu döngü, mutasyonlar, transpozonlar, crossing-over gibi evrimsel çeşitlilik mekanizmalarının etkisi sayesinde, yeni özelliklerin popülasyonda görülmesiyle kırılabilir. Bu döngüyü aşan özellikler, eğer ki diğerlerine göre avantaj sağlıyorsa, hızla seçilerek popülasyonda baskın hale gelecektir. Ancak bu varyasyonlara (çeşitliliğe) çoğu zaman ulaşmak mümkün olmaz. Dolayısıyla doğru çeşitlilik şartları ve doğru seçilim baskısı, evrimin gerçekleşebilmesinde kilit rol oynar.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
12
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Bilim Budur! 7
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Güldürdü 2
  • Muhteşem! 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/03/2023 10:08:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2738

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Çitalar ve Antiloplar: Buradaki Mantıksızlığı Görebiliyor Musunuz?. (26 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2738
Bakırcı, Ç. M. (2014, September 26). Çitalar ve Antiloplar: Buradaki Mantıksızlığı Görebiliyor Musunuz?. Evrim Ağacı. Retrieved March 22, 2023. from https://evrimagaci.org/s/2738
Ç. M. Bakırcı. “Çitalar ve Antiloplar: Buradaki Mantıksızlığı Görebiliyor Musunuz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 26 Sep. 2014, https://evrimagaci.org/s/2738.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Çitalar ve Antiloplar: Buradaki Mantıksızlığı Görebiliyor Musunuz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 26, 2014. https://evrimagaci.org/s/2738.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.