Campbell Biyoloji: Dünya'nın En Çok Okunan Biyoloji Ders Kitabının Ardındaki İsimler Kim?

"Evrim, biyolojinin temel prensibi ve bu kitabın ana temasıdır." diyor, Dünya'nın en çok okunan biyolojiye giriş ders kitaplarının başında gelen Campbell'ın Biyoloji kitabı (Türkçesini edinmek isterseniz, buradan en güncel baskısını satın alabilirsiniz). Şöyle yazıyor:

(...) Biyologlar arasındaki görüş birliği (konsensüs), biyolojinin temel temasının evrim olduğu yönündedir. Evrim, yaşayan organizmalarla ilgili bildiğimiz her şeyi mantıklı bir şekilde anlamamızı sağlayan tek fikirdir. Fosil kaydının net bir şekilde gösterdiği üzere, Dünya üzerindeki yaşam milyarlarca yıldır evrimleşmektedir ve bu durum, geçmişteki ve günümüzdeki organizmalardaki engin çeşitliliği yaratmaktadır. Ama çeşitliliğe ek olarak, aynı zamanda bir birlik de vardır. Bu birlik, ortak olarak paylaşılan özellikler şeklindedir. Örneğin deniz atları, tavşanlar, arı kuşları ve zürafalar çok farklı gözükseler de, iskeletleri aynı basit organizasyona sahiptir.

Organizmaların birliği ve çeşitliliği ile birlikte, organizmaların kendi yaşadıkları çevreye adapte olmalarına yönelik bilimsel açıklama, evrimdir. Evrim, günümüzde Dünya'da yaşayan türlerin ortak bir atadan geldiklerini izah eden konsepttir.

Tüm Reklamları Kapat

Campbell'ın Biyoloji kitabı bir evrimsel biyoloji ders kitabı değil; ancak evrim, bu kitabın her sayfasında karşımıza çıkan bir gerçek. Çünkü evrim, biyolojik organizmaların her bir özelliğinde, her bir davranışında, her bir türünde karşımıza çıkan bir doğa yasası. Cambell'in Biyoloji ders kitabı, bunu harika bir şekilde yansıtmayı başarıyor.

Kim Bu Campbell?

Günümüzde lise ve üniversite düzeyinde 5 milyondan fazla öğrencinin^[3] okuduğu Biyoloji ders kitabının yazarı Neil Allison Campbell, 17 Nisan 1946'da Culver City, Kaliforniya'da doğdu. Yüksek lisansını Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi'nde (UCLA) zooloji bölümünde yapan Campbell, doktorasını bitki biyolojisi sahasında, Riverside Kaliforniya Üniversitesi'nde (UCR) aldı. 30 yıl boyunca Cornell Üniversitesi, Pomona Koleji, Kaliforniya Üniversitesi ve San Bernardino Valley Koleji'nde öğretmenlik yaptı.^[1]

UC Riverside

Hayatı boyunca birçok ödüle layık görülen Neil Campbell, aynı zamanda çöl ve sahil bitkileri üzerinde araştırmalar yaptı. Özellikle de bitkilerin farklı tuzluluk, sıcaklık ve pH değerlerine nasıl adapte olduğunu araştırdı. Mimosa bitkisi ve diğer baklagiller üzerinde de çalışmalar yaptı.^[2]

Bu sırada, toplamda 9 senesini harcayarak, 1987 yılında Biyoloji (İng: "Biology") başlıklı ders kitabının ilk baskısını yayınladı.^[3] Ders kitabı, yukarıda değindiğimiz gibi evrime ek olarak genetik, biyokimya, bitki ve hayvan anatomisi, ekoloji, insan davranışlarının biyolojik temeli ve daha nice biyolojik araştırma sahasını içeriyor. Yazar, aynı zamanda Temel Biyoloji (İng: Essential Biology) ve Biyoloji: Kavramlar ve Bağlantılar (İng: Biology: Concepts and Connections) isimli kitapların da yazarı. Campbell'ın bütün kitapları, okurun zihninde biyolojik kavramları çok net ve görsel bir şekilde canlandırabilmeyi hedefleyen nitelikte. Ölümü ardından Biyoloji'nin ilk editörü Jim Behnke şöyle diyor:

Dr. Campbell, bir bilim insanının duyarlılıklarını kitaplarına taşımayı başarmış; ancak bunu yaparken görsel bir hikaye anlatımı fikrinin de önemini kavramıştı.

Ne yazık ki geçirdiği bir kalp krizi sonucunda, uluslararası başarıya erişmiş ders kitabının 7. baskısının taslağını tamamladıktan kısa bir süre sonra, 21 Ekim 2004'te, sadece 58 yaşındayken hayata gözlerini yumdu.^[3]

Ölümü sonrasında kitabı unutulmadı; tam tersine, Dünya'nın en saygın biyologları ve eğiticileri tarafından bayrak devralındı ve ders kitabı, Campbell'ın Biyolojisi adıyla anılacak bir şekilde, yeni baskılar yapmaya devam etti. Bu yazının yazıldığı sıralarda, 2020-2021 eğitim yılı için yayınlanan 12. baskısı, kitabın en güncel baskısı olarak satışta.^[4]

Kitabı sürdüren yazarlar arasında Mills Koleji'nde biyoloji profesörü ve bölüm başkanı olan, Berkeley'deki Kaliforniya Üniveritesi akademisyenlerinden Lisa Urry, ekoloji ve evrimsel biyoloji yazaraı Michael L. Cain, San Diego'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde biyoloji profesörü olan Steven A. Wasserman, Mercy Koleji biyoloji profesörü Peter V. Minorsky, kitabın eski editörü ve yeni baş yazarı olan Jane B. Reece yer alıyor.

Tufts Üniversitesi'nde Fransızca ve biyolojide çift anadal yapmış olan Lisa Urry, doktorasını MIT'nin MIT/Woods Hole Oşinografi Enstitüsü Ortak Programı'nda tamamladı. Deniz kestanelerinde embriyonik ve larval gelişim döneminde gen ifadesi üzerine araştırmalar yayınlayan Urry, akademik hayatı boyunca biyolojiye giriş, gelişim biyolojisi, vb. dersler verdi. Evrimin halk arasındaki anlaşılırlığını arttırmayı hedefleyen Urry, biyoloji-harici bölümlerde okuyan öğrenciler için Geleceğin Başkanları İçin Evrim başlıklı bir ders veriyor. Ayrıca Dünya'nın en önde gelen evrimsel biyoloji sitelerinden biri olan, Kaliforniya Üniversitesi Paleontoloji Müzesi tarafından sürdürülen Evrimi Anlamak (Understanding Evolution) sitesinin Öğretmen Danışma Kurulu üyesi.

Kitabın Organizasyonu

Biyolojiyi öğrenmek isteyen herkesin okuması gereken bir ders kitabı olan Biyoloji, toplamda 8 üniteye ve 56 bölüme ayrılmış bir eser. Kitabın Türkçe çevirisi de 2021'in ekim ayı itibariyle 12. baskıyı temel alıyor (bundan önce yaygın olarak 9. baskısı satıştaydı). Bizse bu analizimizi, elimizde bulunan ve İngilizce olarak yayınlanan 11. baskıya göre yapmaktayız. Zaman içinde ve sürümler geçtikçe kitabın içeriği kademeli bir şekilde evrimleşebileceği için, elinizdeki kitapta belli başlı farklar görmeniz mümkün.

Kitap Hakkında

• Künye: Neil A. Campbell, Jane B. Reece, Peter V. Minorsky, Steven A. Wasserman, Michael L. Cain, Lisa A. Urry (Çeviri: Prof. Dr. Ertunç Gündüz, Prof. Dr. İsmail Türkan)
• Kitabevi: Pearson (İngilizce), Palme (Türkçe)
• Sayfa Sayısı: 1284 (Ek sayfalar hariç)
• İlk Baskı Yılı: 1987

Kitabın 8 ünitesi, sırasıyla şöyle:

1. Yaşamın Kimyası (Bölüm 2-5)
2. Hücre (Bölüm 6-12)
3. Genetik (Bölüm 13-21)
4. Evrim Mekanizmaları (Bölüm 22-25)
5. Biyolojik Çeşitliliğin Evrimsel Tarihi (Bölüm 26-34)
6. Bitki Formu ve Fonksiyonu (Bölüm 35-39)
7. Hayvan Formu ve Fonksiyonu (Bölüm 40-51)
8. Ekoloji (Bölüm 52-56)

Bu 8 ünitenin altında yer alan 56 bölüm ise şöyle (aşağıda sadece 1. bölüm 8 ünitenin altında değil de hepsinden önce gelen bir bölüm olarak, ayrıca yer alıyor):

1. Evrim, Biyolojinin Temaları ve Bilimsel Sorgulama
2. Yaşamın Kimyasal Bağlamı
3. Su ve Yaşam
4. Karbon ve Yaşamın Moleküler Çeşitliliği
5. Büyük Biyolojik Moleküllerin Yapısı ve Fonksiyonu
6. Hücreye Bir Yolculuk
7. Zar Yapısı ve Fonksiyonu
8. Metabolizmaya Bir Giriş
9. Hücresel Solunum ve Fermentasyon
10. Fotosentez
11. Hücre İletişimi
12. Hücre Döngüsü
13. Mayoz ve Cinsel Yaşam Döngüleri
14. Mendel ve Gen Fikri
15. Kalıtımın Kromozomal Temeli
16. Kalıtımın Moleküler Temeli
17. Gen İfadesi: Genlerden Proteine
18. Gen İfadesinin Regülasyonu
19. Virüsler
20. DNA Aletleri ve Biyoteknoloji
21. Genomlar ve Evrimleri
22. Modifiye Edilmiş Özelliklerin Kalıtımı: Yaşamın Darwinci Bir Görüşü
23. Popülasyonların Evrimi
24. Türlerin Kökeni
25. Dünya'da Yaşamın Tarihi
26. Filogeni ve Yaşam Ağacı
27. Bakteriler ve Arkeler
28. Protistalar
29. Bitki Çeşitliliği 1: Bitkiler Karaları Nasıl Kolonize Etti
30. Bitki Çeşitliliği 2: Tohumlu Bitkilerin Evrimi
31. Mantarlar
32. Hayvan Çeşitliliğine Genel Bakış
33. Omurgasızlara Bir Giriş
34. Omurgalıların Kökeni ve Evrimi
35. Damarlı Bitki Yapısı, Büyümesi ve Gelişimi
36. Damarlı Bitkilerde Kaynak Edinimi ve Taşıması
37. Toprak ve Bitki Beslenmesi
38. Kapalı Tohumlularda Üreme ve Biyoteknoloji
39. İç ve Dış Sinyallere Bitki Tepkisi
40. Hayvan Form ve Fonksiyonunun Temel Prensipleri
41. Hayvan Beslenmesi
42. Dolaşım ve Gaz Alışverişi
43. Savunma Sistemi
44. Osmoregülasyon ve Boşaltım
45. Hormonlar ve Endokrin Sistem
46. Hayvan Üremesi
47. Hayvan Gelişimi
48. Nöronlar, Sinapslar ve Sinyalleme
49. Sinir Sistemleri
50. Duyu Organları ve Motor Mekanizmalar
51. Hayvan Davranışları
52. Ekolojiye Bir Giriş ve Biyosfer
53. Popülasyon Ekolojisi
54. Komünite Ekolojisi
55. Ekosistemler ve Restorasyon Ekolojisi
56. Koruma Biyolojisi ve Küresel Değişim

Kitabın tüm bölümleri modern bilimsel veriler ışığında derlenmiş bilgilerle ve öğrenmeyi kolaylaştırıcı görseller ve grafiklerle donatılmış halde. Ayrıca kitap boyunca mini quiz soruları, kavramların anlaşıldığına yönelik kontroller, görsel yetenek testleri, anahtar kavramların özetleri, adım adım grafik anlatımlar, bilimsel araştırma yeteneklerini pratik sorunlara uygulayan sorular, problem çözme egzersizleri, öğretmenler için modüller, kitabı pekiştirici internet sitesi animasyonları (özellikle de Mastering Biology sitesi) ve öğrenmeyi kolaylaştırıcı daha nice eklenti mevcut.

Ayrıca kitap boyunca Harvard Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Jack Szostak, Princeton Üniversitesi genetikçilerinden Shirley Tilghman, Austin'deki Texas Üniversitesi'nden evrimsel biyolog ve entomolog Nancy Moran gibi isimlerle röportajlar da yer alıyor. Kitapta, bunlar haricinde yüzlerce akademisyenin emeği, editöryal düzenlemesi ve eklemesi bulunuyor. Yani kitap, sıradan bir "ders kitabı" olmanın çok ötesinde, adeta bir "öğretim kurumu" gibi işlev görüyor denebilir.

Anlatım dili, her seviyeden insanın anlayabileceği kadar basit; ama elbette, bölümler ilerledikçe (veya bir ünite altındaki daha ileri konulara geldikçe), önceki ünitelerde verilen bilgilerin tam olarak anlaşılmış olması gerekiyor. Biyolojiyi öğrenmek isteyen herkese bu eseri önemle tavsiye ediyoruz.