Cam Kanatlı Kelebekler Nasıl Şeffaf Kanatlar ile Evrimleştiler?
Science News
Kelebeklerin kanatlarındaki renklerin nasıl evrimleştiğini daha önceden anlatmıştık. Bu yazımızda, çok özel bir kanat çeşidine göz atacağız: şeffaf kanatlar. Bu özel kanatlara sahip kelebekler Ithomiini (Ithomiine) oymağı altında sınıflandırılmaktadır. Bazı taksonomistler tarafından, Ithomiinae olarak bir alt ailesinde sınıflandırılmaları gerektiği önerilen bu kelebekler, Orta Amerika'nın yağmur ormanlarında yaşıyorlar.
Kelebeklerin kanatları ve böceklerin diğer birçok dokusu, birbirine geçen küçük pullarla kaplı kitin adı verilen ince, zarlı bir doğal polimer tabakasından oluşur. Saydam kanatlı kelebekler ise ışığı bu pullar etrafında hareket ettirmenin, daha az yansıtmanın, dikey olarak döndürmenin veya onlardan direkt olarak kurtulmanın yollarını bulmuşlar gibi gözüküyor. Elbette burada, kendi istekleri ile bilinçli bir yol bulmaktan ziyade, avantajlı olanların genlerini aktarabildiği doğal seçilim filtresinden bahsediyoruz. Şeffaflık (transparanlık) gibi bir "özel güce" sahip olmak, doğada oldukça sıra dışı bir kamuflaj anlamına geliyor. Kanada, Hamilton'daki McMaster Üniversitesi'nden biyolog James Barnett, şeffaflığın kamuflajın doruk noktası olduğunu söylüyor:
Şeffaf hayvanlar herhangi bir arka plana anında karışabilir. Yapması gerçekten zor. Işığın saçılmasını veya yansımasını en aza indirmek için tüm vücudunuzu değiştirmelisiniz.
Bu Orta Amerika kelebeklerinin kanatlarının yapısını anlamak isteyen Kaliforniya Üniversitesi'nden biyolog Aaron Pomerantz ve ekibi incelemelere koyuldu. Buldukları şaşırtıcıydı. Pomerantz ve meslektaşları, konfokal ve elektron mikroskoplarını kullanarak Greta oto türünün kanatlarının siyah kenarlarının yoğun bir şekilde düz, yaprak benzeri pullarla dolu olduğunu buldular. Ancak şeffaf alanlar, birbirinden daha uzak aralıklı dar, kıl benzeri pullarla kaplıydı.[1] Sonuç olarak, siyah bölgelerde alttaki şeffaf kanat zarının sadece yaklaşık %2'si görülebiliyordu, ancak kıllı alanlarda alttaki şeffaf zarın %80'i gözüküyordu - bu da transparanlığı sağlıyordu.
Greta oto'nun pulları resmen kıl benzeri yapılara dönmüştü ve bu alttaki şeffaf zarı ortaya çıkarıyordu. Bu kelebekler ayrıca kanatlarında daha az pul üretiyordu, bu da tabii ki daha çok şeffaf doku anlamına gelmekteydi. Ek olarak, kanatlardaki mumsu kaplama, havadan daha yoğun olduğu için kanatlardan geçen ışığı yavaşlatıyordu. Geçirgenlikteki bu azalma, pullara çarpan ışığın etkisini yumuşatıp ve parlamayı daha da azaltıyordu. Araştırmacılar, cam kanatlı kelebek kanatlarının şeffaf bölgelerinin ışığın sadece %2'sini yansıttığını buldular. Mumsu tabakanın sıyrılması, kanatların normalde olduğundan yaklaşık 2,5 kat daha fazla ışık yansıtmasına neden oluyordu.
Madem daha az pul alanı daha çok şeffaflık demekti, bu kelebekler neden sadece tüm pullardan kurtulup tamamen transparan kanatlara sahip olmadılar? İşler pek de öyle yürümüyor. Woods Hole, Massachusetts'teki Deniz Biyolojisi Laboratuvarı'nda biyolog olan Nipam Patel bunu şöyle açıklıyor:
En basit çözümün herhangi bir pul olmaması olacağını düşünürdünüz. Ancak kelebeklerin kanatlarının şeffaf kısımlarında en azından biraz pula ihtiyacı var; çünkü su itici yapıda olan pullar, yağmur yağdığında kanatların birbirine yapışmasını önlemeye yardımcı oluyor.
Araştırmaların sonuçları bu kelebeklerin avcılardan nasıl saklandığını anlamamıza yardım etmekle kalmayıp, kamera lensleri, güneş panelleri ve diğer yansıma kullanan cihazlarda gelişmelerin önünü açması bekleniyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
22
-
14
-
10
-
4
-
3
-
3
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Science News | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Oza. How Glasswing Butterflies Grow Their Invisible Wing. (22 Haziran 2021). Alındığı Tarih: 16 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Science | AAAS | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 05:23:32 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10731
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
