Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Çağdaş İnsan ve Tarih Hastalığı: Nietzsche Gözünden İnsanın Tarih Algısı ve Olası Tehlikeler

Çağdaş İnsan ve Tarih Hastalığı: Nietzsche Gözünden İnsanın Tarih Algısı ve Olası Tehlikeler
6 dakika
7,338
Tüm Reklamları Kapat

Nietzsche, bir yaşam filozofu olarak, yaşamı dışarıda bırakan, yaşamın doğal akışına engel olan ve yaşamı sekteye uğratan her şeye karşı savaş açar. Amaç; yaşamın önündeki bütün engelleri ortadan kaldırıp, insanın kendini gerçekleştirmesine olanak sağlamaktır. Bu olanağın önündeki engellerden bir tanesi de hüküm süren tarih anlayışıdır. Peki, nedir bu hüküm süren tarih anlayışı?

Nietzsche’ye göre tarihle üç bakımdan ilgilenilebilir ve tarih yaşayanlara üç bakımdan bağlıdır:

Tüm Reklamları Kapat

  1. Yaşayanların etkin ve bir şeye erişmeye çabalayan kimseler olmaları bakımından,
  2. Koruyan ve saygı duyan kimseler olmaları bakımından,
  3. Acı çeken ve kurtuluşa gereksinim duyan kimseler olmaları bakımından

Bunlara göre tarih de üç şekilde karşımıza çıkar:

  1. Anıtsal Tarih,
  2. Koruyucu Tarih ve
  3. Eleştirel Tarih.

Anıtsal Tarih Algısı

Tarihi anıtsal açıdan ele alan kimseler, etkin ve güçlü, büyük örneklere ihtiyaç duyan ancak bu örnekleri çağdaşları arasında bulamayan kimselerdir. Bu kişiler, geçmişteki büyük örneklere bakarak cesaret kazanırlar. Amaçları kendi mutlulukları değil, uluslarının mutluluğudur. Tarihi anıtsal açıdan ele alanlara göre, "bir zamanlar var olan büyüklük, bir kez var olabildiğine göre, pekala yeniden var olabilecektir". Bu düşünce onları güçlendirir.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak, Nietzsche’ye göre, tehlike burada başlar. Geçmişteki olayların, anıtların öykünmeye değer bir şey olarak gösterilmesi ve onların yinelenebilmesi düşüncesi, geçmişteki bireysellikleri ortadan kaldırır. Geçmişte olan bir şeyin yinelenebilmesi için, içinde bulunduğu bütün durumların da olduğu gibi yinelenmesi gerekir ki bu imkansızdır. Ama anıtsal tarih inceleyicisi bu detaylarla uğraşmaz. Geçmişin böylesine öykünmeye değer bir şey olarak görülmesi, onun bozulmasına, olduğundan daha güzel bir biçimde yorumlanmasına ve hatta mitos haline getirilmesine yol açar. Böylece geçmişin anıtsal olarak incelenmesinin aşırıya kaçması sonucunda geçmişin büyük bir kesimi unutulur.

Koruyucu Tarih Algısı

Koruyucu tarihle ilgilenen kimseler, tarihi koruyan ve tarihe saygı duyan kimselerdir. İçinde yetiştiği kültüre saygı duyar, eskiden var olan şeylerin üstüne titrer, sahip çıkar ve içinde doğduğu koşulları koruyarak gelecek nesillere aktarmak ister.

Ancak koruyucu tarih anlayışı da aşırıya kaçarsa bazı tehlikeler doğar. Koruyucu tarih anlayışına sahip kimseler geçmişteki her şeye aynı ölçüde saygı duyar, her şeyi aynı önemde bulur ve bunun sonucunda en büyük olanın en küçük olan karşısında bir farkı kalmaz. Bununla birlikte, aşırıya kaçıldığında, anıtsal tarih gibi koruyucu tarih de geçmişe zarar verir. Eğer koruyucu tarih yaşama hizmet etmezse geçmişin kendisinin zarar görmesi kaçınılmaz olur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Koruyucu tarih anlayışına sahip kimse, geçmişi korumaya çalışırken bugünü görmezden gelir. Bunun sonucunda bugünden uzaklaşır, adeta geçmişte yaşar. Bu da yaşamın sürüp gitmesine, ilerlemesine engel olur. Her yeni olana savaş açar. Çünkü koruyucu tarih, yeniyi yaratmayı değil, ancak geçmişi korumayı bilir.

Eleştirel Tarih Algısı

Nietzsche’ye göre, anıtsal ve koruyucu tarihin yanında, zorunlu olarak üçüncü bir tarih anlayışına, eleştirel tarih anlayışına ihtiyaç vardır; ancak o da yaşamın hizmetinde kullanılmalıdır. Nietzsche bunu şöyle anlatıyor:

İnsanın yaşayabilmesi için geçmişi kırıp dökmeye ve ortadan kaldırmaya bir gücü olması ve bunu zaman zaman uygulaması gerekiyor. Buna da geçmişi mahkeme önüne çıkarmak, kılı kırk yararcasına sorguya çekmek ve sonunda mahkum etmekle erişilebilir.

Bu mahkemede yargıç, Nietzsche’ye göre, yaşamın kendisi olacaktır. Ancak bunun da aşırıya kaçılmasının bazı tehlikeleri vardır. Bunu ise şöyle anlatıyor:

Biz ancak bizden önceki kuşakların tortusu, kalıntısı olduğumuzdan, aynı zamanda bu kuşakların yanlış davranışlarının, tutkularının, yolsuzluklarının, hatta cinayetlerinin de tortularıyız, kalıntılarıyız; kendimizi bu bağlardan bütünüyle koparmamız olanaksızdır.

Biz bunları yargılasak da, bizim onların kalıntısı olduğumuz gerçeği değişmez. Biz ancak bu doğuştan olan yapımıza, doğamıza karşı savaşırız. Kendimize ikinci bir doğa yaratırız. Ancak bu tehlikelidir. Çünkü biz, geçmişi yargılamak değil, aslında, tortusu olmak isteyeceğimiz başka bir geçmiş yaratmak istiyoruzdur. Ancak geçmişi yadsırken bir sınır bulmak çok güçtür.

Çağdaş İnsanın Tarih Hastalığı ve Nietzsche Gözünden Tedavisi

Nietzsche’ye göre, çağdaş insan işte bu tarih hastalığına yakalanmıştır. Bunun sebebi ise tarihin bir bilim olması gerektiği düşüncesidir. Bu düşünceyle tarih ansiklopedilerde yer alan bilgi haline gelir ve böyle bir tarih anlayışı yaşama eşlik etmez. Salt bir bilgi haline getirilip yaşama eşlik etmeyen tarih bilgisi ise bugünü zayıflatır.

Tüm Reklamları Kapat

Nietzsche’ye göre çağdaş insanın tarihe bakışı bu görüş çerçevesinde şekillenmiştir. Çağdaş insan geçmişin geleneklerine, sanatına, dinine, kültürüne ve felsefesine öylesine gömülmüştür ki adeta yürüyen ansiklopedi haline gelmiştir. O, yalnızca geçmişteki kültürlerin başarılarını depolar ve onlarla yetinir. Bu açıdan pasif bir seyirciye benzer.

Bu tarih anlayışı onu edilgin kılmıştır, yaratıcı güçten yoksundur. Nietzsche, dolayısıyla, bu düşünceyle, bir ulusun fazla tarih bilgisiyle eğitilmesini de eleştirir. Ona göre insan her şeyden önce yaşamayı öğrenmeli ve tarihi de yaşamın hizmetinde kullanmalıdır. Yalnızca kitaplardan edinilen tarih bilgisiyle donatılmış insan kültürlü değildir. Bu insan yaşamın dışında yaşar, yalnızca tarih bilgisi vardır, yaşam için bilgisi yoktur. Bu türden insan bilgiyle doludur ancak bu bilgileri yalnızca geçmişten edinmiştir. Bu sebeple çağdaş insan kültürlü sayılamaz Nietzsche’ye göre. Çünkü kültürün temeli yaşamdır.

Peki bu tehlikelerden nasıl kaçınıp tarihi yaşamın hizmetinde kullanabiliriz?

Nietzsche’ye göre, tarihi yararlı hale getirebilmek için tarihe ölçülü yaklaşmamız gerekir. Tarih bilgisi her insan, her kültür ve her ulus için gereklidir ancak aşırıya kaçılmaması gerekir. Nietzsche’ye göre, öncelikle tarihi bir bilgi nesnesi olarak görmemeliyiz. Tarihi yaşamın hizmetinde kullanmalıyız ve tarihi yaşamla birlikte duyumlamalıyız.

Tüm Reklamları Kapat

Nietzsche’ye göre bu yaşamı verebilecek ve çağının problemlerini aşabilecek güç gençliktedir. Bunun için öncelikle çağının o içi boş eğitiminin zorunluluğuna olan inancın yıkılması gerektiğini söyler Nietzsche. Gençler kültür ve yaşam üzerine ‘’bilgi edinmişlerdir’’ ancak kültür ve yaşam üzerine bilgi edinilemez. Nietzsche’ye göre, bunu anlamak için, gençlerin içindeki uyuşturulmuş olan yaşamı deneyimleme ve yaşamla birlikte öğrenme arzusunun uyandırılması gerekir.

Modern insanın içi bu kötü eğitim sebebiyle kavramlarla dolmuştur, o, içinde bir yaşam olduğunun farkında değildir.

İçi boş bir var olma sağlanmıştır bana ama dolu ve yeşermiş bir yaşam değil. Bana önce yaşamı verin, ben de size ondan bir kültür yaratayım!

Bu yaşamı da yalnızca gençlik verebilir.

Gençliğin bağlarını çözün, böylece gençlikle birlikte yaşamı da kurtarmış olacaksınız.

Nietzsche’nin önerisi budur. Ama bu yaşam, Nietzsche’ye göre, henüz hastadır. Onu iyileştirmek için de öncelikle gençliği hastalık haline gelmiş tarihinden kurtarmak gerek. Bunun için de çare, tarihin dışına ve üstüne çıkabilmedir. Tarihin dışına çıkabilmek gerektiği ölçüde unutabilmekle; tarihin üstüne çıkabilmek ise yüzünü yaşama dönmekle mümkündür. Bunu da ancak yaşamı sürdürecek olan gençlik başarabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
59
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 40
  • Muhteşem! 14
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • Umut Verici! 6
  • Bilim Budur! 3
  • Üzücü! 2
  • Güldürdü 1
  • İnanılmaz 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 27/09/2023 11:58:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8602

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hidrotermal Baca
Etik
Basınç
Bilgisayar
Beyin
İngiltere
Homo Sapiens
Işık Hızı
Kan
Etimoloji
Maskeler
Fosil
Yağ
Deniz
Ara Geçiş Türleri
Sosyal Medya
Yılan
Kara Delik
Doğal Seçilim
Araştırmacılar
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Ölçüm
Deizm
Karanlık Enerji
Balık
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Uzaydan Bırakılan Çubuklarla Deprem Yaratma Projesi Gerçek mi? | Kinetik Bombardıman
Uzaydan Bırakılan Çubuklarla Deprem Yaratma Projesi Gerçek mi? | Kinetik Bombardıman
Kime Göre
Kime Göre "Deli"? Şeytanlardan Tımarhanelere Akıl Hastalıkları...
Karadelikler Hakkında YANLIŞ Bildiğiniz Her Şey! | Prof. Dr. Bayram Tekin (ODTÜ) (KISIM 1)
Karadelikler Hakkında YANLIŞ Bildiğiniz Her Şey! | Prof. Dr. Bayram Tekin (ODTÜ) (KISIM 1)
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Baran, et al. Çağdaş İnsan ve Tarih Hastalığı: Nietzsche Gözünden İnsanın Tarih Algısı ve Olası Tehlikeler. (24 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 27 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8602
Baran, B., Bakırcı, Ç. M. (2020, April 24). Çağdaş İnsan ve Tarih Hastalığı: Nietzsche Gözünden İnsanın Tarih Algısı ve Olası Tehlikeler. Evrim Ağacı. Retrieved September 27, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8602
B. Baran, et al. “Çağdaş İnsan ve Tarih Hastalığı: Nietzsche Gözünden İnsanın Tarih Algısı ve Olası Tehlikeler.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 24 Apr. 2020, https://evrimagaci.org/s/8602.
Baran, Burcu. Bakırcı, Çağrı Mert. “Çağdaş İnsan ve Tarih Hastalığı: Nietzsche Gözünden İnsanın Tarih Algısı ve Olası Tehlikeler.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 24, 2020. https://evrimagaci.org/s/8602.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close