Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Buz Neden Kaygandır?

Buzda Kayarak Düşmemek İçin Penguenlerden Neler Öğrenebiliriz?

Buz Neden Kaygandır? Deadspin
3 dakika
20,402
Tüm Reklamları Kapat

Herkesçe bilindiği üzere buz yüzeyi kaygandır... Peki neden öyle olduğunu biliyor muyuz? 

Buna verilecek bir cevabı 1886'da John Joly isimli İrlandalı bir fizikçi vermiştir. Joly, buz yüzeyindeki kayganlık olgusunu (sürtünmenin az oluşunu) şöyle açıklamıştır: Buz pateni gibi bir nesne buz yüzeyiyle temas ettiğinde (patencinin ağırlığıyla birlikte) değdiği yerde basınç yaratır. Bu basınç o kadar yüksek olur ki oradaki buz, sıvı bir tabaka oluşturarak buz üstünde kaymayı kolaylaştırır.

Tüm Reklamları Kapat

Buraya kadar her şey iyi güzel, öyle değil mi? Şimdi bir de şunu duyun: Çok soğuk derecelerde de (-30°C gibi) buz üstünde pekala kayılabilir. Peki patencinin ağırlığı bu derecelerdeki buzu eritmeye yetmezken (ve buz üstünde sıvı su oluşturamazken) nasıl oluyor da kaymak hala mümkün olabiliyor?

Belli ki kayganlığın sebebi sadece basınç ile alakalı değil... Evet, buz yüzeyindeki sıvı su, buz üstündeki sürtünmeyi azaltmasına azaltır ama -30°C gibi çok soğuk derecelerde bu erime, basınç sebebiyle değildir. O halde erimenin nedeni kayma esnasında sürtünmeden kaynaklı ısı olabilir mi? "Evet" diyorsanız, büyük bir ihtimalle buz üstünde hareketli olduğunuz için diyorsunuz ve haklısınız da... Erimenin nedeni, kısmen, sürtünme olabilir. Ama bir de sorunun cevabını buz üstünde kımıldamadan durarak vermeye çalışın... Hareketsiz kalamıyor, sağa sola kayıyorsunuz değil mi? Oysaki sabit durmaya çalıştığınız esnada hareket yok, ve dolayısıyla sürtünme de yok! Demek ki kayganlığın sebebi tam olarak sürtünme de değil!

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi, buza biraz daha yakından bakalım ve suyu oluşturan moleküllerden bahsedelim. Buz yüzeyindeki su molekülleri, yüzeyin altında kalan su moleküllerine göre daha oynaktır (hareketlidir) çünkü onları yerlerine sabitleyecek daha üst bir katman yoktur. Diğer bir ifadeyle, buz yüzeyinde iki tür su molekülü vardır: Sıvı suyun altında yer alan buz katmanına üç hidrojen bağıyla tutunan su molekülleri ve sadece iki hidrojen bağıyla tutunan hareketli su molekülleri. İşte bu hareketli su molekülleri, buz üzerinde tıpkı küçük tekerlekler gibi sürekli hareket etmekte ve enerjisini de ısıl titreşimlerden almaktadır. Yani buz yüzeyinde ince bir sıvı su katmanının varlığından ziyade, yüzeydeki su moleküllerinin hareketliliği buzun kaygan oluşundan sorumludur diyebiliriz. 

Yakın bir zaman önce, biri Amsterdam Üniversitesinde diğeri MPI-P'de profesör olan Daniel Bonn ve Mischa Bonn adlı iki fizikçi kardeşin önderliğini yaptığı bir araştırmada, ısıya bağlı kayganlığın sebebini moleküler düzeyde incelenmiştir. Ekibin yaptığı deneyler, artan ısıyla beraber yüzeydeki hareketliliğin de arttığını fakat diğer yandan sürtünmenin azaldığını ortaya koymuştur. Buna göre, yüzey hareketliliği 0°C'ye kadar artmaya devam etse de bu sıcaklık buz üstünde kaymak için elverişli değildir. -7°C, sürtünme en az olduğu için buz üzerinde kaymanın en elverişli olduğu sıcaklık olarak ölçülmüştür (tam da sürat pateni yarışlarında uygulanan ideal sıcaklık!). -100 °C'de ise yüzey sürtünmesi oldukça fazla olduğundan buz üzerinde kaymak bir hayli zordur. Araştırmacılar, -7 °C ve 0 °C arasındaki sıcaklıklarda buzun daha yumuşak hale gelerek patenin (veya diğer bir aracın) yüzeye daha fazla saplanmasına neden olduğunu ve bu yüzden bu sıcaklıklarda kaymanın daha zor olduğunu söylüyorlar. 

Buzda Kayıp Düşmemek İçin Penguenlerden Ders Alın!

200.000 yıllık geçmişimiz ve birkaç yüz yıllık bilimimiz ile, 4 milyar yıllık doğadan öğrenecek çok şeyimiz var. Bu da onlardan birisi... Buzlu günlerde dikkatli olmanızı temenni ederiz.  Penguen gibi düşünün...
200.000 yıllık geçmişimiz ve birkaç yüz yıllık bilimimiz ile, 4 milyar yıllık doğadan öğrenecek çok şeyimiz var. Bu da onlardan birisi... Buzlu günlerde dikkatli olmanızı temenni ederiz. Penguen gibi düşünün...
Sea Glass
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
27
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • İnanılmaz 9
  • Bilim Budur! 7
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 12:48:01 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2756

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Ş. Özdil, et al. Buz Neden Kaygandır?. (23 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2756
Özdil, A. Ş., Telimenli, C. C. (2018, May 23). Buz Neden Kaygandır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2756
A. Ş. Özdil, et al. “Buz Neden Kaygandır?.” Edited by C. Caner Telimenli. Evrim Ağacı, 23 May. 2018, https://evrimagaci.org/s/2756.
Özdil, Ayşegül Şenyiğit. Telimenli, C. Caner. “Buz Neden Kaygandır?.” Edited by C. Caner Telimenli. Evrim Ağacı, May 23, 2018. https://evrimagaci.org/s/2756.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close