Sosyal İletişim Bozukluğu nedir?

Sosyal İletişim Bozukluğu (SİB) sosyal ortamlarda iletişim kurmayı zorlaştıran bir nörögelişimsel durumdur. SİB genelde çoçuk gelişiminin ilk anlarında ortaya çıkar.

Bu bozukluk benzer davranışlar sebebi ile otizm ile bazen karıştırılır, ve bu da tedaviyi zorlaştırır. Daha doğru bir teşhis için doktorlar otizm olabilme olasılığını elemelidirler.^[1]

SİB yeni bulunmuştur. Eskiden otizmin bir parçası olarak bilinirken, 2013'de DSM-5-TR'ye eklenmiştir.^[2]

Sosyal İletişim Bozukluğunun semptomları

Sosyal İletişim Bozukluğu bireylerin farklı durumlarda iletişim yollarının değiştirmesinde zorlanmasına sebep olur. Bu tarz kişiler sözlük geliştirebilir, grameri ve bireysel kelimeleri anlayabilir, fakat pragmatik dilin farkında olamazlar.

SİB konuşmayı, yazmayı, jestleri ve işaret dilini etkileye bilir. SİB işaretlerine aşağıdekiler de eklenebilir:

1. İletişim şekillerinin veya tonlamaların ne zaman ve nasıl değiştiğini anlamakta zorlanmak. Örnek, oyun alanında ve sınıfta farklı şekilde konuşmak.^[3]
2. Bilgi paylaşmakta, sohbet başlatmakta, insanları selamlamakta ve sohbete katılmakta zorlanmak.
3. Fazla detay vermek veya sözlü ve sözsüz detayları yorumlamak için sürekli konuşmayı bölmek ve konuşma kurallarına uymakta zorlanmak
4. Şaka, alaycı laflar ve metafor kelimelerini anlamakta zorlanmak.
5. Göz teması kurmakta zorlanmak.
6. Başkalarının duygularını anlamakta ve ifade etmekde zorlanmak.

SİB belirtileri bireyin günlük hayatına, kişisel ve profesyönel ilişkilerine uzun süren etkili sonuçlar edebilir.^[4]

Bazıları iletişim kurmanın farklı şekillerinin olmasını anlaya bilir fakat sosyal durumlarda uygulamakta zorlanır.

Sosyal İletişim Bozukluğunun teşhisi

Uzmanlar ebeveynlere tanı konulmadan önce çoçuklarının 4 veya 5 yaşına gelene kadar beklemelerini önerirler.^[3] Bir konuşma-dil pataloğu tıbbi ve davranışsal tarihi ele alır, ebeveynler ve öğretmenlerle işbirliği yapar ve bir takım tanı testleri alırlar.

SİB'un anlaşılması için görüşme ve gözlem, duyma testleri ve anketler doğru teşhisin konulmasını belirler. Doktorlar, konuşmayı etkileyebilecek diğer nörolojik bozukluklar ve tıbbi durumları elemine ederler, örneğin zihinsel gelişim bozukluğu, global gelişim gecikmesi veya başka bir ruhsal bozukluk.^[3]

Sosyal İletişim Bozukluğunun nedenleri

Sosyal İletişim Bozukluğunun neden oluştuğu şuan bilinmiyor, buna rağmen eğer aile geçmişinde otizm, diğer iletişim bozuklukları veya özel bir öğrenebilme sorunu varsa, risk faktörü artıyor. SİB kendiliğinden de oluşa bilie veya aynı zamanda başka durumlarla birlikte de gelişe bilir:^[3]

1. Dil bozuklukları
2. Konuşma bozuklukları
3. Çoçukluk zamanlarında başlayan akıcılık sorunları (kekemelik)
4. Bilinmeyen diğer iletişim bozuklukları

Sosyal İletişim Bozukluğu vs Otizm Spektrum Bozukluğu

Sosyal İletişim Bozukluğu ola bireyler otizmli bireyler gibi iletişim kurmakta zorlanırlar, fakat otizmde kısıtlı ilgi dairesi ve tekrarlanan davranışlar da görülür.^[5]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

SİB otizmin teşhisinin bir parçası olmasına rağmen, otizmle birlikte tanı alamaz. SİB DSM-5'e dahil olduğu zamanlarda insanlar otizm veya başka türlü bilinmeyen bozuklukların tanısını aldılar.

2018 yılında yapılan bir çalışma, önceden yaygın gelişimsel bozukluk, diğer türlü belirtilmemiş (PDD-NOS) tanısı konmuş çoçukların 22%'sinin şimdi SİB tanısı alacağını bulmuştur. Önceden Asperger sendromu teşhisi konmuş olanların 6%'sının SİB teşhisi alacak.^[6]

Sosyal İletişim Bozukluğunun tedavisi

Ebeveynlerin, öğretmenlerin ve doktorların yapa bileceği bir çok tedavi yöntemi var, fakat konuşma-dil terapisi basit bir tedavidir. Uzmanlar, bire bir veya küçük grup etkinlikleri aracılığıyla konuşma becerilerini geliştirmeye yönelik çeşitli yöntemler kullanırlar.

İşte SİB tedavisinde kullanılan yollar:^[7]

1. Yapılandırılmış oyun buluşmaları düzenleyin: Bir arkadaşı davet edin ve çocuğunuz yapılandırılmış bir etkinlik yaparken etkileşimi gözlemleyin. Bu alandaki beceriler arttıkça, yeni yerler deneyebilirsiniz.
2. Kitap okuyun: Okurken, karakterlerin ne düşündüğünü ve nedenini tahmin edin ve kitap hakkında açık uçlu sorular sorun.
3. Oyunlar oynayın: Oynamak sınırları öğretir ve sıranızı beklemeyi öğretir. Oyun sırasında açık uçlu sorular sorun ve konuşmayı teşvik edin.
4. Konuşma pragmatik eğitimi: Bu uygulama deyimlerin anlamını ve selamları uygun şekilde nasıl kullanılacağını öğretir.
5. Sosyal metinler oluşturun: Bu metinleştirilmiş ipuçları insanlara belirli sosyal durumlar sırasında nasıl dil kullanacaklarını gösterir.
6. Hikayeler: Kitaplar ve anekdot hikayeler gibi medya, sosyal durumları açıklamak, problem çözme teşvik etmek ve sosyal durumlara uygun yanıtları öğretmek için önemli bir rol oynayabilir.
7. Görsel yardımlar bulundurun: Sözlü olarak hissettiklerini ifade edemedikleri zamanlarda, SİB'li kişiler resimler, oyuncaklar veya aksesuarlar kullanarak iletişim kurabilirler.

Konuşma-dil terapisinde günlük konuşmaları pratik yapmak da tedaviye eklenebilir. Doğru destekle, sabırla, ve zamanla birey dünyayı yönlendirecek doğru sosyal becerileri öğrenebilir. Stratejiler ideal olarak uzmanlar tarafından öğretilir ve evde pekiştirilir.

Sosyal İletişim Bozukluğu ile başa çıkmak

Sosyal iletişim tüm ev ortamını etkiler. Konuşma-dil terapisti ile çalışarak stratejiler öğrenen bireyler SİB’nun onların günlük hayatındaki etkilerini azalta bilirler.

Bu terapinin ne kadar efektif olmasını bir çok araştırma zamanla göstericek, fakat siz yakında en iyisini bulacaksınız.^[3] Doktor yardımıyla SİB bireyler sosyal durumlarda nasıl davranacaklarını yönlendire bilirler.