Bir Kedinin Mimikleri, Sahiplendirme Başarısını Etkiliyor mu?

Gülünç kedi suratları internette sizi büyüleyebilir, peki gerçek hayatta ilginizi nasıl çekerler? Görünen o ki bu işte pek iyi değiller.

Bu, kedilere özgü, olası her yüz ifadesinin karışık bir indeksini son dönemlerde geliştirmiş olan araştırmacıların vardığı sonuç. Bu araştırmacılar, her ne kadar saf tavırlara veya huysuz yüze sahip olsa da, bir kedinin görünüşünün barınaktan sahiplenilip sahiplenilmemesinde bir fark yaratmadığını, bunun yerine tüylü yavruların oyuncaklara ve eşyalara sürtünerek yuva bulma şanslarını artırdığını bulguladılar.

Peki neden kedi yüzleri incelenmeye başlandı?

2013 yılında evrim psikologları, kaşlarını daha sık kaldıran köpeklerin diğer köpeklerden daha hızlı sahiplenildiğini keşfettiler. Bir insanla karşılaştığında kaşlarını 20 kere kaldıran bir köpek, bunu yalnızca 5 kere yapan köpekten yaklaşık 2 kat daha hızlı yuva bulmaktaydı.

Araştırmacılar, köpeklerin bin yıl süren evcilleştirilmeleri sırasında onları, insanlara daha çekici kılmış olan kaş kaldırmanın, bir kalıtsal özellik olarak yaşlı köpekleri bile daha cana yakın ve bir yavru kadar sevimli gösterdiği sonucuna vardılar.

Aynı araştırmacılar, kedilerin de aynı şeyi yapıp yapmadığını merak ederek Kedi Yüz Hareketleri Kodlama Sistemi’ni (Cat Facial Action Coding System) geliştirdi. İnsanlar, şempanzeler, makaklar, gibonlar, orangutanlar ve köpekler için geliştirilen benzer bir program temel alınarak oluşturulan bu sistem, kedilerin kas sitemi ve anatomisine bağlı olarak yapabilecekleri her olası yüz hareketini kapsamaktaydı. Bu yüz hareketleri, 15 mimik, 7 kulak hareketi, dil, dudak, burun, göz kapakları ve gözbebeğini de içeren 6 diğer hareketten oluşmaktaydı. Daha sonra bilim adamları, İngiltere’de bulunan 3 hayvan barınağındaki 106 kediyi ziyaret ederek yaygın yüz ifadeleri ve vücut hareketlerinin bir listesini oluşturdu.

Bir sonraki adımda, kedilerin yüz ifadeleri ve hareketleriyle, sahiplenilme hızları arasında bir korelasyon arayarak kedilerin ne kadar hızlı sahiplenildiğini incelediler. Köpeklerin aksine, kediler yüz ifadelerinden dolayı daha hızlı sahiplenilmemekteydi. Buna karşın araştırmacılar, kafeslerinin içindeki oyuncaklara ve eşyalara sık sık sürtünen kedilerin, bunu yapmayan kedilerden yaklaşık %30 daha hızlı sahiplenildiğini bulguladılar ve Applied Animal Behaviour Science jurnalinde bildirdiler.

Araştırmacılar bunun, köpeklerle karşılaştırılığında, kedilerin insanların hoşuna gitmek için çok fazla evrimsel baskıyla karşılaşmadığı anlamına geldiğini söylemektedir. Bunun nedeni, kedilerin insanların yanında nispeten yakın zamanda yaşamaya başlaması ve insanların en iyi arkadaşı olan köpekten binlerce yıl sonra evcilleştirilmesi olabilir.

İsviçre’nin Zürih kentinde, Uygulamalı Etoloji ve Hayvan Psikolojisi Enstitüsü’nde evcil hayvanları inceleyen evrimsel biyolog Dennis Turner, araştırmanın gerçek hayat sahiplenmelerine yalnızca genel hatlarıyla benzediğini bu yüzden ikna olmadan önce daha fazla çalışma yapılması gerektiğini söylemekte, kedi ifadeleri, sahiplenilmede küçük bir rol oynuyorsa da şaşırmayacağını belirtmektedir. Ayrıca şunları da eklemekte:

Kedi yüz ifadesinin evcilleştirme sürecindeki seçilime bağlı olduğundan ciddi anlamda şüphe duyuyorum. Çünkü insanlar kedileri, yakın arkadaş olmak için değil haşarat yakalatmak için etrafında bulundurmaktaydı. Yüz ifadesi herhangi bir sebep için seçildiyse bile bu, farklı safkanların gelişimi sırasında son 200 yılda gerçekleşmişti. Bunlar, barınaklardan nadiren sahiplendirilen hayvanlardır.