Bdelloid Rotiferlerde DNA Hırsızlığı!

Sözünü ettiğimiz canlıların isimleri oldukça acayip, kabul etmek lazım. Bdelloidea, 450 farklı türü içerisinde barındıran bir rotifer sınıfıdır. Türkçeye "tekerlekliler" olarak çevirebileceğimiz rotiferler ise, evrimsel süreçte gerçek vücut boşluklarına sahip hayvanlarla, vücut boşlukları olmayan hayvanlar arasında geçiş özelliği gösteren bir canlı şubesidir. Çoğu tatlı sularda yaşayan mikroskobik veya ufak makroskobik hayvanlardır. Bir kısmı tuzlu sularda da bulunur. Rotiferler ise tek hücreli hayvanlar ile çok hücreli hayvanlar arasındaki geçişi temsil eden ara basamakları içerisinde bulunduran bir şubedir. 25 kadar türünün koloniler oluşturabildikleri bilinmektedir. Bunun haricinde rotiferler içerisinde hareketsiz türler bulunduğu gibi, planktonik olarak süzülen hayvanlar veya tamamen bağımsız hareket edebilen hayvanlar da bulunur. 

İşte bu rotiferlerin içerisinde bulunan bdelloid rotiferlerde oldukça ilginç özellikler tespit edilmiştir. Örneğin evrimsel açıdan son 40 milyon yıldır bdelloid rotiferlerin sadece dişilerden oluşan popülasyonlara sahip olduğu görülmektedir. Bu oldukça şaşırtıcıdır, çünkü 450 türü tespit edilmiş ve incelenmiş olmasına rağmen tek bir erkek birey bile tespit edilememiştir. Yapılan moleküler analizler, on milyonlarca yıldır popülasyonda hiçbir erkeğin bulunmadığını göstermektedir. Bu canlılar partenogenez adı verilen eşeysiz üreme yöntemiyle çoğalırlar. Dişiler yumurta üretiler; ancak bu yumurtalar erkekler bulunmadığı için döllenemez. Bu yumurtalar, ebeveynlerin kopyası olacak şekilde yavrulara dönüşürler.

Ancak burada bir sorun vardır: eşeysiz üreme, Hayvanlar Alemi için pek de kullanışlı bir yöntem değildir. Her ne kadar partenogenez birçok diğer hayvanda görülüyor olsa da, çoğu zaman bu diğer canlılarda özellikle kritik dönemlerde erkekler üretilerek eşeyli üremeye geçilir. Aksi takdirde hızla çeşitlilik yitirilecektir; bu yüzden bilim insanları mutlak olarak partenogenezle üreyen bir canlının nihayetinde soyunun tükenmesi gerektiğini düşünmektedirler. Çünkü eşeysiz üreme sırasında çeşitlilik giderek azalacak ve nihayetinde, popülasyonu etkileyen herhangi bir hastalık ya da olumsuz durum tüm bireylerin yok olmasına neden olacaktır. Ancak bdelloid rotiferler milyonlarca yıldır gayet rahat yaşıyor gibidirler.

Bdelloid rotiferler, popülasyonlarına yeni genler katmanın yolunu bulmuşlardır: DNA'ları yerler! Cambridge Üniversitesi ve Imperial College London'dan araştırmacıların bdelloid rotifera mRNA'sı üzerinde yaptığı incelemede, bu canlıların genlerinin %10'unun, türe ait olmayan genlerden oluştuğunu göstermişlerdir. Bu %10'luk kısım, 500 farklı canlı türünün, özellikle alglerin, mantarların ve mikroskobik diğer canlıların genlerinin bir karışımıdır! Bdelloid rotiferler, yedikleri canlıların DNA'larını sindirmek yerine, onları kendi genlerine katmaktadırlar. Bu sayede, aşırı kuraklığa dayanmak gibi çok ilginç ve normalde rotiferlerde pek görmediğimiz becerileri diğer canlılardan çalmayı başarmışlardır.