Balıklar (Pisces)
- Bilimsel Adı Pisces
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Balıklar
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Fish
- Üst Alan (Superdomain) Neomura
- Tip (Type) Ökaryotlar (Eukaryota)
- Alem (Kingdom) Hayvanlar (Animalia)
- Alt Alem (Subkingdom) Gerçek Dokulular (Eumetazoa)
- Tip (Type) Parahoxlu Hayvanlar (Parahoxozoa)
- Klad Bilateria
- Klad Nephrozoa
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Üst Sınıf (Superclass) Balıklar (Pisces)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Tanım ve Genel Bilgiler
Balıklar; solungaçlı, sucul, omurgalı hayvanlardır. Genellikle Miksiniler, Taşemenler, Kıkırdaklı Balıklar ve Kemikli Balıklar olarak dört ayrı grup altında kategorize edilirler. Balıkların birçoğu soğukkanlıdır (ektotermiktir) ve bulundukları suların sıcaklığına göre vücut sıcaklıkları da değişir. Buna rağmen büyük beyaz köpekbalığı veya tuna gibi büyük ve aktif yüzücülerin bir kısmı, etraflarındaki suya göre daha yüksek bir vücut sıcaklığını koruyabilmektedir. Balıklar, suyun altında akustik yöntemlerle iletişim kurmayı başarabilirler. Bu iletişim çoğu zaman beslenme, öfke ve çiftleşme ile ilgilidir.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
İlginç bir şekilde, modern taksonomide balıklar, diğer tüm omurgalıları kapsayan bir taksonomik klad olarak da gösterilebilmektedir; çünkü Dört Üyeliler, yani tetrapodlar, balıklardan ayrılarak evrimleşmiş bir gruptur. Bu grup aldında amfibiler, sürüngenler, memeliler ve kuşlar bulunur. Bir diğer deyişle, modern taksonomide tüm bu canlılar "balık" olarak kategorize edilebilmektedir. Ancak klasik taksonomide bu tetrapodlar balıklardan ayrılır ve balıklar; monofiletik değil, parafiletik bir grup olarak alınır. Bu yaklaşım, evrimsel biyolojiden gelen veriler çoğaldıkça geçerliliğini yitirmektedir.
Balık olarak kategorize edilebilecek en eski canlılar Kambriyen Dönem'e aittir. Bu atasal balıklarda gerçek bir omurga bulunmaz; sadece notokord bulunur. Ancak bu notokord sayesinde, ataları konumundaki omurgasızlardan daha atik ve hızlı olabilmeyi başarmışlardır. Paleozoik Dönem boyunca evrimleşmeyi sürdüren balıklar, çok sayıda türe ayrılmıştır. Bu süreçte birçok balık türünde, avcılara karşı savunma sağlayan zırhlar evrimleşmiştir. Gerçek anlamda çeneye sahip olan ilk balık, Silüryen Dönem'de evrimleşmiştir ve bu noktadan sonra köpekbalıkları gibi üst düzey avcılar evrimleşmiştir.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Balıklar, bilinen suların neredeyse tamamında bulunmaktadır. En yüksek dağ tepesindeki su akıntılarından, Güneş ışığının asla ulaşamadığı okyanus diplerine kadar her su gövdesinde balıkları bulmak mümkündür.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
Bugüne kadar 33.600 civarında balık türü tanımlanmıştır. Bu sayı, bilinen diğer tüm omurgalılardan daha fazladır. 2006 itibariyle IUCN Kırmızı Liste içerisinde 1173 balık türü bulunmaktadır. Balıklar sularda yaşadığı ve sular da, araştırması zor habitatlar olduğu için, balık popülasyonlarına yönelik veriler oldukça kısıtlıdır.
İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar
Dünyanın her yerinde balıklar, insanlar için önemli bir besin kaynağıdır. Sadece avcılık yoluyla değil, akukültür adı verilen balık besiciliği yoluyla da insanlar beslenme ihtiyaçlarını gidermek amacıyla balıkları kullanmaktadırlar. Bunun haricinde spor olarak balık avlamak, evcil hayvan olarak beslemek veya gösteriş/süs amacıyla da balık akvaryumları kurmak da insanların balıklarla etkileşim yöntemleri arasında yer almaktadır.
Etimoloji
Balıkların bilimsel adı olan "Craniata", Antik Yunan'daki kranion (κρανίον) veya Orta Çağ Latincesindek crānium, yani "kafatası" sözcüğünden türetilmiştir. İngilizcedeki adı olan "fish" ise Orta Çağ İngilizcesindeki "fisch" sözcüğünden gelmektedir. Bu sözcük, Proto-İndo-Avrupa dillerinde "*peysk-" olarak geçmektedir - ki bu da, Latincede balık anlamına gelen piscis sözcüğünden gelmektedir. Türkçedeki "balık" sözcüğü ise "yapışmak, cıvık olmak" anlamındaki "bal-" kökünden türetilmiştir; "çamur", "balçık" gibi sözcüklerden gelmektedir. Türkçedeki ilk kullanımına 11. yüzyıldan önce yazılmış olan Uygurlar'a ait bir öyküde rastlanmaktadır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 5
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Wiktionary. Fish. (8 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 9 Temmuz 2018. Alındığı Yer: Wiktionary | Arşiv Bağlantısı
- S. Nişanyan. Balık. (9 Temmuz 2018). Alındığı Tarih: 9 Temmuz 2018. Alındığı Yer: Nişanyan Sözlük | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/12/2024 00:54:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7271
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.