Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Av ve Avcıların Göz Konumlarının Evrimi

Av ve Avcıların Göz Konumlarının Evrimi
4 dakika
7,318
Tüm Reklamları Kapat

Evrimin izlerini doğanın her köşesinde görmek mümkündür. Baktığımız her canlı, şu anda var olduğundan çok daha iyi inşa edilebilecekken, "eldeki malzemenin olabildiğince iyisi" şeklinde vücut planlarına sahiptir. Örneğin eğer ki vücut planlarımız özgürce, hayal gücümüzün gittiği yere kadar inşa edilebilir olsaydı, avlar ile avcıların bundan çok daha karmaşık saldırı ve savunma sistemleri olabilirdi. Bunları bilim-kurgu filmlerinde ve bazen sanat eserlerinde görebiliyoruz. Ancak doğada bunlara rastlamıyoruz. Çünkü doğadaki canlıların vücutları, evrimsel süreç içerisinde, var olan malzemenin en uyumlu kombinasyonlarının hayatta kalmasıyla var oluyor ve sürekli değişiyor. Çevre değiştikçe, "en uyumlu olan" canlıların tanımı ve nitelikleri de değiştiği için, evrimin yönü de değişiyor. Buna rağmen bazı genel geçer özellikler, evrimin bariz izlerinin canlılar üzerinde sürekli korunmasını sağlıyor. Bunlardan başlıcası da hayvanlarda gözlerin kafa üzerindeki konumları... Popular Science Türkiye Temmuz 2014 sayısında buna şöyle yer veriyor:

Avlayan ve avlanan olmak evrim sürecinde türlere yeni beceriler kazandırdı. Aslında başın arkasında göz geliştirmek değil belki ama görüş açısını genişletmiş olmak da bu avantajlardan biri. Bazı türler biz insanlardan çok daha iyi görüş kapasitesine sahip. Örneğin keçiler 320 derecelik bir açıyı görüyorlar. Ancak söz konusu başın arkasında yer alan ve avcıdan kaçmayı garantileyen bir gözse eğer, her şeyden önce böyle bir durum zaten evrimin doğasına aykırı. Neden mi? En önemlisi şu; evrim sadece avlanan türleri değil, avcıları da koruyor ve geliştiriyor.

Tüm Reklamları Kapat

İkincisi; tüm hayvanların önceliği önlerinde uzanan yolu, yani gittikleri yeri görebilmektir. Dolayısıyla gözlerin önde olması kaçınılmaz. Ama mevcut gözlerin yanı sıra arkada fazladan bir göz olsaydı, ön ve arkadan eş zamanlı toplanan görsel veriyi işleyebilecek çok daha gelişmiş bir beyin mekanizmasına ihtiyaç duyulurdu. Hareket anında bu iki veriyi eşleştirme ve gidilecek yolu belirleyebilir olma becerisi mevcut beyin mekanizmasıyla sağlanamaz. Bu nedenle daha güzel bir çözüm gelişti; Ön ve arkada değil de, kafanın iki yanında oluşan gözler. Tıpkı tavşanlarda olduğu gibi. Ama bunun dezavantajları yok değil. Gözler iki yanda olunca merkezde kalan ufak bir bölge kör nokta haline geliyor.

Normalde bir insan, yeni bir canlı tasarlayacak olsaydı, çeşitli mekanizmalar kullanarak gözlerin 360 derecenin tamamını kusursuz veya kusursuza yakın bir şekilde görmesini sağlayabilirdi. Doğanın da bunu sağlamak (veya en azından bu başarıya yaklaşmak) için bazı yöntemleri ve denemeleri olmuştur elbette. Örneğin bukalemunlar gibi bazı sürüngenlerin gözleri son derece esnek bir şekilde hareket edebilir; ancak buna rağmen görüş derinlikleri son derece sınırlıdır. Çünkü doğa, asla kusursuz olamaz.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimin kusurlu yapısının en temel nedenlerinden biri, popülasyonlar içerisindeki çeşitliliğin sonsuz olmamasıdır. Örneğin memeli hayvanlarda çok nadiren 2'den fazla göze sahip canlılar var olur ve bu var olanların gözleri de çok nadiren işlevsel olabilir. Çünkü 2 gözden 4 göze sıçramak, evrimsel süreç için çok büyük bir aşamadır. Bu sebeple, bileşik olmayan gözler neredeyse her zaman 2 tanedir; çoğu zaman bundan fazlasına erişemez. Ancak popülasyon içerisinde bu sıçramalara neden olan varyasyonlar var olabilseydi ve bu çeşitlilik canlıya avantaj sağlıyor olsaydı, evrimsel süreç içerisinde 4 gözlü canlılar da evrimleşebilirdi.

Av-avcı ilişkisinde de benzer bir durum söz konusudur. Yukarıdaki fotoğrafı inceleyecek olursanız, tipik bir "av" olan tavşanın gözlerinin kafanın iki tarafında olduğunu görürsünüz. Gözler kafanın iki yanına ayrıldıkça, canlının gördüğü açı genişler. Böylece arkadan, üstten, yanlardan gelen avcıları tespit edebilirler. Ancak buna karşılık av konumundaki hayvanların ödemek zorunda oldukları bir bedel vardır: gözler birbirinden ayrıldıkça, 3 boyutlu görüş yeteneği azalır. Çünkü 3 boyutlu görüş (özellikle de bu 3 boyuttan "derinlik" boyutu), iki gözün görüş alanlarının birbiriyle çakıştığı bölgelerde oluşturulur. Eğer ki gözler iki yana ayrıksa, bu görsel alan çakışması ya çok az olur ya da hiç olmaz. Bu sebeple bu canlılar etraflarını büyük oranda 2 boyutlu görürler; ancak yine de daha geniş bir alanda hareketi tespit ederek av olmaktan kurtulabilirler. Avcılarda ise gözler ön tarafta, birbirine yakın olacak şekilde evrimleşmiştir. Çünkü bu, onlara yüksek bir derinlik algısı katar ve genelde hızla kaçabilen avlarının hareketlerini çok daha isabetli bir şekilde tespit edebilirler. Birbirine yakın gözlerde çakışan görüş alanları çok daha fazladır; ancak buna karşılık geniş bir açı görülemez.

Elbette bu sorunun üstesinden bazı ek adaptasyonlarla gelinebilirdi (ve hala da gelinebilir). Ancak ne yazık ki doğa, öngörüsü olan bir üretme mekanizmasına sahip değil. Doğa, kör bir şekilde işleyen evrimle yeni türler yaratabiliyor. Bu yasanın işleyebilmesi için de, uygun varyasyonların var olması gerekiyor. Eğer ki avlarda ve avcılarda bu sorunların çözümüne yönelik varyasyonlar mutasyonlar, transpozonlar, crossing-over gibi mekanizmalarla yaratılamazsa, o yöne doğru bir evrimin işlemesi de mümkün olmuyor. Bu yüzden doğada, şu anda olabileceğinden binlerce kat daha iyi tasarımlar yerine, idareten varlıklarını sürdürebilen canlılar görüyoruz. Elbette bu canlıların bazılarının baş döndürücü, spesifik bazı özellikleri olabiliyor. Ancak bu, bir bütün olarak o canlıların olabileceklerinden çok daha zayıf özelliklerle donandıkları gerçeğini değiştirmiyor. Bu da, evrimin eldeki malzemeyi kullanarak hayatta kalabilen canlılar yaratmakta usta; ancak bundan daha iyisini yapmaktan aciz bir doğa yasası olduğunu gösteriyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Teşekkür: Bu yazıya katkıları için Halit Eray Bozkurt'a teşekkür ederiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 10:55:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2549

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Av ve Avcıların Göz Konumlarının Evrimi. (13 Ağustos 2014). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2549
Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2014, August 13). Av ve Avcıların Göz Konumlarının Evrimi. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2549
E. Ağacı, et al. “Av ve Avcıların Göz Konumlarının Evrimi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 13 Aug. 2014, https://evrimagaci.org/s/2549.
Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Av ve Avcıların Göz Konumlarının Evrimi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 13, 2014. https://evrimagaci.org/s/2549.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close