Aşırı Kan Şekeri ve Yağlanma, Kardiyovasküler Sistemi Nasıl Bozuyor?
Heart Stroke Prod
Kan damarlarımızın ve lenf damarlarımızın iç yüzünü kaplayan, damarlarımıza esneklik ve dayanıklılık sağlayan tek katlı, yassı ve büyük organımızın adı endotelyumdur.[1] Bu organımızı oluşturan hücreler endotel hücreler olarak adlandırılır. Endotel hücrelerimizin görevi hem damar ile kan arasında fiziksel bir bariyer oluşturmak hem de bazı hücresel bileşenleri üretilip salmaktır.[1], [2] Bu hücresel bileşenlerden bazıları damar esnekliğini arttırıcı ve pıhtılaşmayı önleyici maddeler olarak görev yapar. Dolaşımda bu görevler üstlenen maddeler vazodilatör faktörler olarak adlandırılır. Bunun aksi etkinliğini gösteren maddeler ise vazokonstriktör maddeler olarak adlandırılır.[1]
Endotel hücreler bu hücresel bileşenleri kontrollü bir şekilde salgılayarak kardiyovasküler (kan, kan damarları ve kalbin oluşturduğu sistem) sistemimizin dengede kalmasından sorumludur.[2] Endotel hücreler salgıladığı faktörlere ya kendisi üretip kendisi yanıt verir ya da komşu hücrelere bu faktörleri göndererek onların bir cevap oluşturmasını sağlar. Bu şekilde kardiyovasküler sistemimizde bir homeostazi (iç denge) sağlanmış olur.[2]
Sağlıklı endotelyumda eNOS (Endotel Nitrik Oksit Sentaz) geni, vazodilatör etkinliği bilinen vasküler NO (Nitrik Oksit) üretiminin çoğundan sorumludur. Endotelden salınan NO, vasküler düz kasın gevşemesi, vasküler tonunun ılımlı kalması, vasküler düz kas hücrelerinin çoğalmasını ve göçünü düzenlemek gibi pekçok görevi vardır.[3]
NO ekspresyonunun azalması, NO biyoyararlanımının kaybı veya NO yıkımının artması genellikle vazodilatasyon tepkilerinin kaybıyla gelişir.[3] Vazodilatasyonun kaybı ile beraber serum nitrik oksit (NO) miktarı azalırken, vazokonstriktör maddeler artar. Bu bir dengesizlik durumudur. Endotelyumda meydana gelen bu değişiklik endotel disfonksiyon olarak bilinir. Kısaca endotel disfonksiyon, vazokonstriktör maddelerin artışı ve vazodilatör maddelerin azalışı ile oluşur.[4]
Endotel hücrelerin bozulduğu bu karmaşık sürecin temelini oluşturan en yaygın nedenlerden biri oksidatif strestir. Oksidatif stres sağlıklı endotel hücrelerin kurduğu homeostaziyi bozarak endotel disfonksiyona neden olur.[5]
Oksidatif stres hücre içindeki reaktif oksijen türlerinin (ROS) artması ile meydana gelir. Hücre içi ROS artışının nedeni hücrede pro-oksidan ve antioksidan dengenin pro-oksidanlar yönünde artması sonucu olur.[5] Hücrelerde ROS'nin artışı tip-2 diyabet, obezite, ateroskleroz, kanser gibi pek çok hastalığın oluşumu ve ilerlemesinde rol almaktadır.[3]
Hiperglisemik ve hiperlipidemik koşullar, endotelyumu bozan ve oksidatif stresi indükleyen mekanizmaların altında yatan süreçler arasında gelmektedir.[5], [6] Hiperlipidemi ve hiperglisemi pro-inflamatuar ve pro-koagülan faktörlerin artmasında ve NO salınımının bozulmasında rol alabildiğinden dolayı endotel disfonksiyona sebep olan mekanizmalar arasında gösterilebilirler.[5], [6]
Dolayısıyla kan şekeri ve kan lipitlerinin dengesinin korunması kişinin reaktif oksijen türleri yönünden yoksunlaşmasına ve dolayısıyla endotelyumun sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Şayet yüksek kan glukozu ve kan lipitlerinin dengesizleşerek yarattığı hiperlipidemi durumunu, endotelyumda bulunan endotel hücrelerin fonksiyon bozukluğu kazanmasına yol açarak aterosklerosis, koroner arter hastalığı, karotis arter hastalığı gibi kardiyovasküler hastalıklara yol açabilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
7
-
7
-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ a b c M. Lukitasari, et al. (2020). Cardiovascular Protection Effect Of Chlorogenic Acid: Focus On The Molecular Mechanism. F1000 Research Ltd, sf: 1462. doi: 10.12688/f1000research.26236.1. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c F. E. L. Cardoso, et al. (2020). Suplementação De Vitamina D E Seus Análogos Para Tratamento De Disfunção Endotelial E Doenças Cardiovasculares. Jornal Vascular Brasileiro. doi: 10.1590/1677-5449.190150. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c L. Pang, et al. (2019). Lipoic Acid Antagonizes Paraquat-Induced Vascular Endothelial Dysfunction By Suppressing Mitochondrial Reactive Oxidative Stress. Toxicology Research, sf: 918-927. doi: 10.1039/c9tx00186g. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Uyar, et al. (2019). Evaluation With Endothelial Nitric Oxide Synthase (Enos) Immunoreactivity Of The Protective Role Of Astaxanthin On Hepatorenal Injury Of Remote Organs Caused By Ischaemia Reperfusion Of The Lower Extremities. Gastroenterology Review/Przegląd Gastroenterologiczny, sf: 161-172. doi: 10.5114/pg.2019.88620. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c d D. D. Murugan, et al. (2020). Edible Bird’s Nest Protects Against Hyperglycemia-Induced Oxidative Stress And Endothelial Dysfunction. Frontiers in Pharmacology. doi: 10.3389/fphar.2019.01624. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b J. Li, et al. (2022). Atherosclerosis Vascular Endothelial Secretion Dysfunction And Smooth Muscle Cell Proliferation. Journal of Healthcare Engineering, sf: 1-13. doi: 10.1155/2022/9271879. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/05/2025 00:38:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11591
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
