Aşağı Burunlu Maymunlar (Catarrhini)
Science Direct
- Taksonomi
- Taksonomi
- Bilimsel Adı Catarrhini
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Aşağı Burunlu Maymunlar
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Down nose monkeys
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Aşağı Şube (Infraphylum) Gerçekçeneliler (Gnathostomata)
- Klad Teleostomi
- Klad Euteleostomi
- Klad Sarcopterygii
- Klad Dipnotetrapodomorpha
- Klad Tetrapodomorpha
- Klad Eotetrapodiformes
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sinapsitler (Synapsida)
- Klad Eupelycosauria (Eupelycosauria)
- Klad Sphenacodontia (Sphenacodontia)
- Klad Sphenacodontoidea (Sphenacodontoidea)
- Klad Terapsitler (Therapsida)
- Klad Teriyodontlar (Theriodontia)
- Klad Eutheriodontia (Eutheriodontia)
- Klad Sinodontlar (Cynodontia)
- Klad Epicynodontia (Epicynodontia)
- Klad Eucynodontia (Eucynodontia)
- Klad Probainognatiyenler (Probainognathia)
- Klad Prozostrodontia (Prozostrodontia)
- Klad Mammaliamorpha (Mammaliamorpha)
- Klad Mammaliaformes (Mammaliaformes)
- Sınıf (Class) Memeliler (Mammalia)
- Üst Bölük (Superdivision) Theriimorpha (Theriimorpha)
- Alt Sınıf (Subclass) Theriiformes (Theriiformes)
- Üst Birlik (Superlegion) Trechnotheria (Trechnotheria)
- Birlik (Legion) Cladotheria (Cladotheria)
- Klad Tribosphenida (Tribosphenida)
- Alt Sınıf (Subclass) Doğuran Memeliler (Theria)
- Aşağı Sınıf (Infraclass) Eteneliler (Eutheria)
- Takım (Order) Primatlar (Primates)
- Alt Takım (Suborder) Kuru Burunlu Primatlar (Haplorhini)
- Aşağı Takım (Infraorder) Simiyenler (Simiiformes)
- Küçük Takım (Parvorder) Aşağı Burunlu Maymunlar (Catarrhini)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Tanım ve Genel Bilgiler
Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) kardeş taksonudur. En önemli özellikleri burun deliklerinin aşağı doğru olmasıdır. Babunların, makakların, mandrillerin, kolobus ve proboscis maymunlarının bulunduğu Eski Dünya maymunları (Cercopithecoidea) ile insansı maymunlar (Hominoidea) birlikte bu küçük takımı oluştururlar. Eski Dünya maymunlarının burunları basık değildir ve dardır. Burun açıklıkları ise aşağı bakar. Taksonomik sınıflandırmada bu anatomik özellik baz alınır. Ayrıca Yeni Dünya maymunlarından farklı olarak prehensil adı verilen kavrayıcı bir uzun benzeri kuyruğa değil, kısa ve güçsüz bir kuyruğa sahiptirler. Bu tip maymunlarda 3 renkli (trikromatik) görüş bulunmaktadır. Eski Dünya maymunlarının 8 adet premolar dişi bulunmaktadır. Basık tırnak yatakları ve tübüler kulak kemikleri bulunur. 12 değil, 8 premolar dişleri vardır. Çoğu türde cinsel dimorfizm diye tanımlanan cinsiyetler arası dış görünüş farklılığı bulunur. Modern insan (Homo sapiens) dışında kavrayıcı ayaklara sahiptirler.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Yeni Dünya Platyrrhini ve Eski Dünya Catarrhini arasındaki ayrım, burun deliklerine göre yapılır. Yeni Dünya maymunları ile ayrılmaları yaklaşık 35 milyon yıl önce yaşanmıştır. Catarrhini içerisinde Cercopithecoidea ve Hominoidae ailesinin ayrılması ise 25 milyon yıl önceye uzanır. Büyük insansı maymunlardan gibonların ayrılması ise 15-19 milyon yıl önceye gider. Her ne kadar ayrılmaları 30 küsür milyon yıl önceyi bulsa da, Avrasya'da Catarrhini üyelerinin görülmesi 17 milyon yıl öncede başlar.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Bilimsel metodu geliştiren Homo sapiens dışınıda Afrika ve Asya'da dağılım gösterirler.
Davranış ve Etoloji
Kimi ağaçlar üzerinde yaşarken (arboreal), tamamen karada yaşayan (terrestial) türler de bulunmaktadır. Ağaçlar üzerinde yaşayan türlerin baş parmakları, ağaçlara asılı kalmaya elverişli bir biçimde evrimleşmiştir. Diürnal (gündüzcül) yaşam tarzları vardır. Çoğu sosyal gruplar halinde yaşar.
Diyet ve Metabolizma
Çoğu hem etçil hem otçuldur (hepçil) ancak genel olarak yeşillik ile beslenmeyi tercih ederler. Aralarında vejetaryen olan türler de bulunur.
Etimoloji
Antik Yunanca platu- "düz", rhin- ise "burun" demektir. Düz burunlu anlamına gelen Platyrrhini kullanılır. Burun delikleri yanlara ve dışa bakar. Antik Yunanca cata- "aşağı", rhin- ise "burun" anlamına gelir. Bu da aşağı burunlular anlamında kullanılır. Çünkü burun delikleri aşağı doğru bakar.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çağrı Mert Bakırcı. Taksonomi - 2: İnsanlar Ve Yakın Akrabalarının Taksonomik Sınıflandırılması Üzerine.... (9 Haziran 2011). Alındığı Tarih: 7 Ocak 2020. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- WA. Catarrhini Infraorder. (13 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 7 Ocak 2020. Alındığı Yer: Web Archive | Arşiv Bağlantısı
- Carlos G. Schrago, Claudia A. M. Russo. (2003). Timing The Origin Of New World Monkeys. Oxford Academic, sf: 1620–1625. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 19:49:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8176
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
