İklim değişiklikleri ile orman yangınlarının oluşması arasında bir ilişki var mıdır?

İklim Değişikliği ve Ormanlar

ORMANLARIN ÖNEMİ

Ormanlar, karalar üzerinde yaşayan türlerin yarıdan fazlasına yaşanabilir bir ortam sunmanın yanı sıra, bitki örtüsünde ve toprakta büyük miktarlarda karbon depolayarak atmosferdeki karbon dengesini düzenlemekte, küresel ısınmanın yavaşlatılmasına olanak sağlamaktadır. Ormanlar, yerel ve bölgesel yağışın düzenlenmesine yardımcı olarak başta içme suyu olmak üzere tarım ve endüstrinin ihtiyaç duyduğu suyu sağlar. Ayrıca ormanlar, milyonlarca insan için, besin, ilaç, içme suyu ve sınırsız rekreasyonel, estetik yararlar açısından yaşamsal bir kaynaktır.

Karbon biriktirmenin önemi küresel olduğu için, ormanlar Yerküre iklimini etkilemesi açısından önemli bir rol oynamaktadır. Ormandaki bitkiler ve topraklar, karbondioksiti (CO2)

Fotosentez yoluyla tutarak ve solunum yolu ile salarak, küresel karbon dengesini yönetir ve düzenler.

FOTOSENTEZ NEDİR?

Yeşil bitkiler fotosentez sırasında havadaki karbondioksiti (CO2)ve topraktaki (H2O) suyu kullanarak bir taraftan organik madde glikoz üretirken bir taraftan da havaya oksijen vermektedir. Bu kimyasal reaksiyona ait denklem aşağıda olduğu gibidir:

Yukarıdaki denklem gereği yapılan hesaplamalar, bu olay sırasında havadan alınan 264gr CO2 ve topraktan alınan 108 gr Su ile 180 gr Glikoz ve 192 gr Oksijen üretildiğini ortaya koymaktadır. Bu sayısal bilgileri daha basite indirger isek; fotosentez olayı sırasında her 264 gr.lık CO2 tüketimine karşın 192 gr Oksijen üretildiği anlaşılmaktadır. Bitkiler ürettikleri bu glikozu bünyelerinde meydana gelen bir dizi kimyasal reaksiyonlar sonucunda Selüloz, Lignin, Reçine, Yağ vb. çeşitli organlarında depolamaktadır.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ORMANLARA ETKİLERİ

İklim değişikliğinin, yeryüzünün birçok bölgesinde ormanlar ve bunun sonucunda da orman ürünleri üzerinde gözlenmeye başlanan olumsuz etkilerini arttırması bekleniyor. IPCC’nin (Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli) 3. Değerlendirme Raporundaki iklim öngörülerine göre, küresel ortalama yüzey sıcaklıkları 2100 yılına kadar 1,4 -5,8 ºC arasında yükselebilecektir. Kısa zaman dönemindeki bu kadar hızlı sıcaklık değişiklikleri, ormanları ciddi düzeyde etkileyecektir.

İklim değişikliğinin ormanlar ve ormancılık sektörü üzerindeki en önemli potansiyel etkileri maddeler biçiminde şöyle özetlenebilir:

• Ağaç türlerinin artan sıcaklıklara yanıt olarak kuzeye ya da dağlar gibi daha yüksek rakımlara kayacağı bekleniyor. Bunun anlamı ormanların coğrafya üzerinde dağılımlarının değişeceğidir. Türler zaman içinde bir bölgeden başka bir bölgeye hareket ederek uyum gösterebilecekken, yer değişikliği oranları, gelecekteki doğal dayanıklılık özelliğinde önemli farklılıklara neden olabilecektir.
• 
  
• Orman ekosistemleri karbon tüketicisi olmakla birlikte orman yangınlarında tersi bir rol oynamakta, atmosfere karbondioksit, metan, karbon monoksit, azot dioksit ve diğer azot oksitleri vermektedirler. Özellikle uzun süreli bölgesel kuraklıklar ile birleşen sıcak hava dalgalarının, orman yangınlarının sıklığı ve şiddeti ile açık bir bağlantısı vardır. Daha yüksek sıcaklıklarda, orman yangınlarının daha sık, daha geniş alanlı ve daha şiddetli olmasına yol açacaktır. Ağaç türlerinin alansal yayılışındaki, ormanın tür bileşimindeki ve zararlı böcek popülâsyonunun oluşumunda ve büyüklüğündeki önemli değişiklikler, orman yangınlarının dinamiğini de etkileyecektir.
• 
  
• Araştırmacıların bulgularına göre, küresel ısınma devam ettikçe, böcek popülâsyonundaki artış da hızla katlanacaktır. 2007 yılı aşırı sıcaklıklardan dolayı özellikle Akdeniz ve Ege yöresindeki çam ormanlarında Çam Kese Böceği popülâsyonunda çok fazla miktarda böcek popülâsyonunda artışlar ve zararlar oldu. Orman Zararlısı böceklerin üremelerindeki artışlar ağaçların çap artımlarının durmasına nihayetinde de yok olmasına neden olacaktır. Böceklerin yayılmasını önlemek için kullanılan ilaçlarda hem insan hem de diğer canlıların sağlığını tehdit ediyor. Ayrıca Böcek popülâsyonundaki artışın, bizim için birkaç ısırığa mal olmayacağını hatırlatan araştırmacılar, böceklerden insanlara bulaşan sıtma gibi hastalıklarında küresel çapta sağlık sorunları yaratacağını öngörüyorlar.
• 
  
• İklim değişikliğinin; artan ısı ve artan yağışların etkisi ile odun artımında artışlar sağlayabileceği bilinmekle birlikte, uzun vadede toprağın yapısında meydana gelecek kimyasal değişikliklerin hangi sonuçları doğuracağı tartışılmaktadır.