Tanrı neden kötülüklere engel olmaz?

Bazı dinlere göre dünya zaten iyiler için cehennem kötüler için cennettir. Dünya bir sınav yeridir ve zaten başımıza her türlü bela gelebilir. O yüzden kötülüğün olması normaldir.

Ancak bazıları da "madem tanrı ne yapacağımızı , sonunda nerede olacağımızı biliyor, neden böyle bir girişimde bulunmuş?" diyor. Burada da "cehenneme neden gittiğini öğrenirsin" derler bu bence saçmadır.

Bence en temel soru neden tanrı gibi yüce olan varlık koca evrende insan gibi aciz yaratıklardan tapınmalarını istiyor olmalı.

Bunun için de "sanatçı sanatını göstermeli" deniyor ki bu tanrıyı küçük düşürür. Tanrı için söylenen kâfirlerden nefret etme, kızma ve benzeri şeyler onu ufaktır, insanı özellikler verir.

Her ne kadar tanrı için "mükemmel ve sonsuz bilgili varlık" gibi tanımlar olsa da:

Biz tanrıyı anlamlandıramıyoruz.

Tanrının ne olduğunu bilemiyoruz.

Her tanrı profili öznel ve tanrıyı mutlaka tahrif ediyor.

Bunun gibi konuları Youtube'da Diamond Tema'nın videolarını izleyerek öğrenebiliriz. Ayrıca Medium'da yazıları da var. Gerçekten tarafsız ve kaliteli. Onun dışında bir arkadaş daha var bu sorulara cevap yazan. Kendimce cevaplarını beğeniyorum . Görürse bu soruya da cevap verir herhalde.

Tanrı kötülüğü durdurmak istiyor da gücü mü yetmiyor; o zaman her şey gücü yeten değil.

Gücü yetiyor da durdurmak mı istemiyor; o zaman kötü niyetli.

Hem gücü yetiyor hem de durdurmak mı istiyor; o zaman kötülük nerenden çıktı?

Hem gücü yetmiyor hem de durdurmak istemiyor mu; o zaman ona neden Tanrı diyoruz?"

Epikuros

Kötülük nereden gelir? Eğer Tanrı mükemmelse ve "kötülük" kavramı mükemmel olanın mükemmelliğini elinden alacaksa Tanrı iyi olmak zorundadır. O halde kötülük nereden gelir? Buna südur teorisine inanan filozoflardan yola çıkarak yanıt vermeye çalışacağım.

Südur ya da taşma teorisine inanan filozoflar Tanrı'nın yaratma eyleminde olmadığını savunmaktadırlar. Onlara göre Tanrı o kadar iyidir ve mükemmeldir ki varlıklar bir kaptan suyun taşması gibi Tanrı'dan taşarlar. Bir zorunluluk sonucu meydana gelirler yani. Bu yüzden varlıkların var oluşları sırasında bir hiyerarşi ortaya çıkar. Bu hiyerarşinin en üst noktasında Tanrı ya da BİR vardır. Bu BİR'den Tanrı'nın kendi kendinin farkına varması sonucu Tanrısal akıl ya da Nous ortaya çıkar. İlk defa çokluk burada ortaya çıkar. Nous'tan sonra Ruh ortaya çıkar ve böylelikle maddenin oluşumuna kadar oluşum devam eder. Dikkat ederseniz Tanrı mükemmel ve BİR idi. BİR'den çokluk çıkmaya başladığı an kötülük olgusu da baş göstermeye başlar. Plotinos'a göre BİR'den yani Tanrısal ışıktan uzaklaşıldığı ölçüde kötülük belirmeye başlar. Südur teorisine inanan filozoflar kötülük problemini bu şekilde halletmeye çalışmışlardır. Sahi Tanrı'dan bir zorunlulukla uzaklaşan bu varlıkların suçu nedir?

Bu sorunun ortaya çıkması insanın, tanrıya insani özellik vermesinden kaynaklanmaktadır. Tanrıya iyi ya da kötü demek ona insani özellik vermek demektir. Çünkü iyi ya da kötü olmak insana ait birer özelliklerdir. Kainatın yaratıcısına, onun yarattıklarına ait özellikler vermeye çalışmak böyle soruları ortaya koymaktadır. "Eğer tanrı iyiyse neden kötülüğü ortadan kaldırmaz?" sorusu da buna bir örnektir. Bahsedilen iyilik kime göre iyi yada bahsedilen kötülük kime göre kötülüktür? Elbette ki insana göre. Bir örnek verecek olursak:

Aciz bir insana işkence eden birini düşünelim. İnsana göre aciz olan mazlum, işkence eden ise kötüdür. Peki işkence edenin kötü olması göreceli değil midir? İşkence ettiği kişi bu işkenceyi kimi insanlara göre hak ettiği için işkence eden de kötü sayılmaz.

Bir adamın 4 kişi tarafından dövülmesi insani olarak onaylanmaz. Şiddet insan için kötüdür. Ancak dayak yiyen vatana ihanet etmişse ve 4 milliyetçi tarafından dövülüyorsa insanlar için bu onaylanır ve hatta destek verilir bir durum haline gelir. Ancak milliyetçi olmayan ve vatanı bir değer olarak görmeyen biri, masum bir adamın 4 kişi tarafından dövülmesini reddeder ve bunun kötü olduğunu düşünür.

İnsanlar için iyi veya kötü böyle göreceli bir durumdur. İnsanlar arasında bile böyle ayrılıklar söz konusu iken kainatı yaratan tanrının bu işe katılması saçmalıktır.

Öte yandan bahsi geçen kötülüğün ortadan kaldırılması durumunda insanlar bunu fark edebilirler miydi? Yine aynı örnek üzerinden gidelim.

Şiddet gibi bir eylem tanrı tarafından kötü kabul edilip ortadan kaldırılsaydı insanlar şiddetin varlığından bile haberdar olmayacaklardı. Bu durumda tanrının şiddeti kaldırdığı kimse tarafından bilinmeyecekti. Zaten şiddetin varlığı şiddetsizliğin değerini yüceltir. Çirkin olmasa güzelin değeri bilinmezdi. Eğer tüm insanlar uçsaydı uçmak güzel sayılır mıydı? Sıradanlaşır ve değerini kaybederdi. Kötülüğün olmadığı bir hayat ta bunun gibi değersiz olurdu.

Bu, din felsefesinde yıllardır tartışılan bir konu. Teistler bu soruya [birçok kişiyi ikna etmese de] özgür irade ve şüpheci teizm ile ve başka birçok şekilde cevap vermeye çalışmışlardır. Burada bunlardan kısaca bahsetmenin doğru olmayacağını sanıyorum; tatmin edici olmaktan uzak olacaktır. Kaynak kısmına bu konu hakkında bir makale linki ekledim. Verilebilecek muhtemel cevaplar detaylı bir şekilde anlatılıyor.