Sıfır, aritmetikte 0 rakamını simgeler. Bugünkü sayı sisteminde sıkça kullanılan sıfır, bir niteliğin yokluğunu temsil eder. Toplamada toplandığı sayıyı değiştirmeyen etkisiz, çarpmada sonucu sıfır yapan yutan, bölmede ise bir sayıya bölündüğünde 0 sonucu çıkar. Ancak bir sayıyı böldüğünde sonuç tanımsızdır. 0 sayısı pozitif ve negatif olmayan bir sayıdır. "0" Roma rakamlarında gösterilemeyen tek rakamdır.
Sıfır sözcüğü Arapça sifr (anlamı: boş, şifre) sözcüğünden türemiştir. Sifr ise Sanskritte "boş” anlamına gelen sunya sözcüğünün tercümesidir.
Sıfır farklı uygarlıklarda birbirinden bağımsız olarak keşfedildi. Sıfırın ilk kez 5.000 yıl önce Mezopotamya'da Sümerler tarafından kullanıldığı biliniyor. Sümerler sıfırı günümüzdeki şekilde değil sadece bir “yer tutucu” olarak kullandılar. Örneğin Sümerler döneminde 115 sayısı üç sütun kullanılarak yazılıyordu.
Sıfırın MÖ 1770 itibarıyla Antik Mısırlılar, MÖ ikinci binyılın ortalarında Babiller, MÖ 450 yıllarında Orta Amerika'da yaşayan Mayalılar tarafından kullanıldığına dair kanıtlar vardır. MS 800 civarında ise Hintliler sıfıra benzer bir sembol kullanmışlardır. Hindistan'dan yayılan sıfır, MS 1400 yıllarında Avrupa'da da benimsenmiş ve kullanılmıştır. Hârezmî tarafından yeniden tanımlanan sıfır sayısının, Orta Çağ'da Endülüs'ten Avrupa'ya geçtiği düşünülmektedir.
Hârezmî yaptığı matematik ve algoritma hesaplamalarında boşluklara küçük bir daire çizer ve bunlara sifr derdi. Hem şekil hem de sayısal anlamdaki ilk gerçek sıfır bu küçük daireler olarak kabul edilir.
Sıfır,Avrupa'ya 13'üncü yüzyılda Fibonacci sayesinde ulaştı. Fibonacci, Hint-Arap rakamlarını ve sıfırı Avrupa'ya tanıtarak matematiksel işlemleri kolaylaştırdı. O döneme kadar Roma rakamlarıyla yapılan işlemler oldukça karmaşıktı ve sıfır gibi bir kavram bulunmuyordu. Fibonacci, sıfırın matematiksel işlemleri ne kadar kolaylaştırdığını fark etti ve bu yeniliği tüm Avrupa’ya yaydı.
Sıfır olmadan hayatımız oldukça farklı olurdu. Örneğin, şu anda kullandığımız bilgisayarlar ve cep telefonları çalışmazdı. Bilgisayarların temelini oluşturan ikili sistem (0 ve 1) sıfıra dayanır. Sıfırın olmadığı bir dünyada teknolojik gelişmeler oldukça yavaş ilerlerdi. Matematiksel işlemler çok daha karmaşık ve zor olurdu. Bu sebeple sıfır, sadece bir rakam değil, hayatımızın her alanında büyük bir devrimi temsil eder.
Kaynaklar
- Maths History. Egyptian Numerals. Alındığı Tarih: 20 Kasım 2024. Alındığı Yer: Maths History | Arşiv Bağlantısı
- W. Durant. (1950). The Age Of Faith (The Story Of Civilization, #4). ISBN: 9780965000758.
