Mantar yetiştiriciliğine nereden başlanmalı?

Aylar süren bir eğitimin ardından ''mantar yetiştiricisi'' ünvanını almış olmamla birlikte bu soruya gönül rahatlığıyla cevap veriyorum. :)

Genellikle evde yetiştiricilik için mantar miseli ve yetiştirme ortamı (odun talaşı veya saman gibi) içeren bir ''mantar yetiştirme kiti'' seçebilirsiniz. Yakın zamanda kesilmiş kütüklere erişiminiz varsa, aldığınız mantar miseli ile emprenye edilmiş ve kütükteki önceden delinmiş deliklere taktığınız tahta dübeller yardımıyla da ''kütükte yetiştiricilik'' yapabilirsiniz.

Ancak her şeyden önce, mantarın yaşam döngüsü ve morfolojisi hakkında bilgi sahibi olmalıyız. Bunun için dört temel aşamadan söz edebiliriz: Spor çimlenmesi , kolonizasyon , meyve verme ve sporulasyon.

1. Aşama: Bir bitki tohumu gibi, bir mantar sporu da çevre koşulları uygun olduğunda filizlenir/tomurcuklanır. Genellikle bu, yüksek nem ve o belirli tür için uygun bir sıcaklık anlamına gelir. Spor çimlendiğinde, ondan bir miselyum ipliği çıkar. Miselyum iplikleri, bir substrat (yani kompost) boyunca yayılarak, su ve besinleri toplar ve mantar gövdeleri oluşur.
2. Aşama: Miselyum gövdesi yeterli besin maddelerine eriştiğinde, belirli çevresel koşullar mantar olarak bilinen meyve gövdelerinin oluşumunu tetikleyecektir. Bundan sonraki ilk aşamaya ''hif düğümü'' denir . Bu, hif ipliklerinin bir araya gelerek bir mantar yetiştirmeye hazırlandığı zamandır.
3. Aşama: Daha sonra miselyumun yüzeyinde küçük bir görünür çıkıntı kümesi oluşur (bunu kompost yatağının üzerinde, beyaz ve süngerimsi bir yapı olarak görüyoruz). Büyüdükçe, primordia olarak bilinen, sadece birkaç milimetre büyüklüğündeki minyatür mantarlara benzemeye başlarlar. Bunlara yaygın olarak ''pin'' deniyor.
4. Aşama: Bu noktadan itibaren, nem ve sıcaklıklar uygun kaldığı sürece, pinler tam boy mantarlara dönüşmeye devam eder. Sıcaklıklara ve türlere bağlı olarak, bir pinin tam boy mantara dönüşme süreci kısa veya uzun sürebilir.Mantar olgunlaştıkça, lameller mantarın alt tarafında görünür hale gelmeye başlar ve sporlar salınmaya başlar. İşte bir mantarın yaşam döngüsü böyledir!

Kompost: mantar yetiştirme işlemi için organik maddelerden oluşan bir tür beslenme ortamıdır ve çeşitli organik büyümenin fermantasyonu sonucu oluşur.

Buraya İstiridye mantarı için örnek bir kompost reçetesi yazıyorum:

*Talaş % 44 + Sap-saman % 45 + Kepek % 9 + Kireç taşı %2 Saman % 90 + Buğday kepeği % 10

*Pamuk tohumu kabuğu % 98 + Kireç taşı % 2

*Mısır koçanı % 49 + Sap-saman % 49 + Kireç taşı %2

FunGuy Grow Supply

Sıcaklık ve nem: Miselyum, çoğunlukla 24-27°C gibi sıcaklık aralıklarında hızla büyür ve substratın içine yayılır. sıcaklık bu aşama çok düşük olursa büyüme yavaşlar, yüksek olursa mantar miselyumları geri dönüşsüz biçimde bozulabilir. Her mantar türü, doğal ortama göre farklı sıcaklık aralıklarında gelişir. Örneğin Kültür mantarı (Agaricus bisporus) 15-18°C'yi tercih ederken, bazı istiridye mantarları (Pleurotus spp.) daha geniş bir sıcaklık aralığında, 12-28°C arasında da yetişebilir.

Yüksek nem, mantarın gelişmesini ve doğru boyutlarda mantarların üremesini sağlar. Nem oranının çok düşmesi, mantar oluşma süreci engellenebilir ve mantarlar kuruyarak verimsiz hale gelebilir. Ayrıca düşük nem, mantarın yüzeyinin çatlamasına yol açar.

Bazı mantar türlerine örnek sıcaklık ve nem gereksinimlerini yazıyorum:

Kültür Mantarı (Agaricus bisporus): Sıcaklık: Miselyum için 24-27°C, olgunlaşma için 15-18°C.

Nem: %85-95 arası.

İstiridye Mantarları (Pleurotus spp.): Sıcaklık: 12-28°C arasında, ancak genellikle 20-25°C idealdir. Nem: %80-90 arası.

Shiitake Mantarları (Lentinula edodes): Sıcaklık: 13-21°C. Nem: Yüksek nem (%80-90) gereklidir. Shiitake mantarları nemli ormanlarda yetiştiğinden, bu koşulların değişimi önemlidir.

Peki ama hangi mantarı seçmeliyiz? Evet, hangi mantarı seçmeniz ve ona göre bir ortam oluşturmanız önemli. Bazı mantarlar yüksek nem, yüksek sıcaklık isterken bazıları tam tersi veya daha komplike yetiştirme koşulları isteyebiliyor. Ev gibi ortamlarda yetiştiricilik yapmak, mantar kompostunun bulunduğu ortamı aşırı nemli yapmasından dolayı tehlikeli olabilir. Evde mantar yetiştiriciliği, küçük çaplı bir ''deneyim''den fazlası değil.

Bu yüzden önce hangi mantarı yetiştirme deneyimine ulaşacağınızı seçmeniz, daha sonra türüne göre hangi kompost ortamı hazırlayacağınıza karar vermelisiniz. Bana göre önce satılan hazır miselli mantar kitlerinden edinmek ve bunun üzerinden ilerlemek çok daha basit.

Kaynak kısmına bu konuyla ilgili birçok site ekleyeceğim. Kendinize uygun olan bir yöntemi seçebilirsiniz. Başarılar!