İlaç Nedir?
İlaç (Tıbbi farmasötik ürün), insan üzerinde hastalıklardan korunma, tanı, tedavi, fonksiyon düzeltme gibi işlevleri olan bir veya birden fazla maddeyle förmüle edilmiş etken maddeli dozaj şekli. Tıpta kullanılan ve biyolojik etkisi olan (biyoaktif) bitkisel ve hayvansal kaynaklı kimyasal karışımlar bütünü.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ilacı şu şekilde ifade eder: ''Fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları yararlı olacak şekilde değiştirmek ya da incelemek amacıyla kullanılan / kullanılması öngörülen bir madde ya da ürün.''
İlaçlar Vücudumuz Tarafından Nasıl Emilir?
İlacın istenen etkileri göstermesi için vücut tarafından emilmesi, dolaşıma katılması, etki yerine ulaşması, metabolize olarak vücuttan atılması gereklidir. İlaçların absorbsiyonu (emilmesi) uygulandıkları yerden genellikle kan veya lenf dolaşım sistemine geçiş yaparak etki eder.
Bu süreç çoğunlukla mide, bağırsak, karaciğer ve bazı enzimlerin etkisiyle gerçekleşir. Uygulama yollarına göre ilaçların bazı absorbsiyon hızları şu şekildedir
- Deri: değişken.
- Oral: 30-90 dakika.
- Rektal: 5-30 dakika.
- Cilt altı: 15-30 dakika.
- Dil altı: 3-5 dakika.
Neden Oral Yolla Alınan İlaçları Su ile Birlikle Almalıyız?
İlaçların içilme şekilleri de emilimi için oldukça önemli bir husustur. Sıvı, granül, kapsül veya tablet şeklinde oral ilaçlar bulunabilir. İlaç molekülünün büyüklüğü suda veya yağda eriyebilme özelliğiyle doğru orantıdadır.
İlacı bol su ile içmek, yemek borusu ve mide de oluşabilecek potansiyel tahrişi azalttığı ve bağırsak tarafından emilimi kolaylaştırdığı için önerilen bir durumdur. Farklı bir sıvıyla ilaç alımı, ilaçta bulunan bileşimleri olumsuz etkileyerek yan etkilere sebep olabilir ya da etkileşime girdiği maddelerle bağırsaktan emilimi baskılayıcı nitelikte olabilir. Bunun için en iyi seçenek sudur.
İlaç içerken / içtikten sonra - önce yemenin veya içmenin zararlı / yan etkiye sebep olabilecek bazı tüketim materyalleri:
- Alkol: alkolle birlikte alınan ilaçlar ''alkol kızarıklığı'' ya da ''disülfiram benzeri reaksiyon'' olarak adlandırılan etkilere sebep olabilir. Alkol ile etkileşime giren birçok ilaç vardır.
- Greyfurt: Greyfurtta bulunan furanokumarin denilen kimyasal maddenin 100'den fazla ilaçla etkileşim haline girdiği biliniyor. Bu, kullanılan ilaçların yan etkisinin artmasına sebep oluyor. Greyfurt ile etkileşime giren bazı ilaç türleri: Kolesterol düşürücü statinler. Bazı aritmi (kalp ritim bozukluğu) ilaçları. Bazı ani psikotik ilaçlar.
- Meyan Kökü: Siyah meyan kökünün glisirizin denilen kimyasal içerdiği bililniyor. Glisirizin potasyum seviyesinin düşmesine sebep olarak kan basıncını (tansiyon) etkileyebilir.
- Çay ve kahve: Demir eksikliği anemisi tedavisi için verilen demir sülfat tabletleri kullanılmadan öncesinde ve sonrasında çay, kahve, yumurta, süt ve süt ürünleri tüketmemek gerekir. Bunların bağırsakta demir emilimi azalttığı görülmüştür.
Sonuç
Doktorunuzun yazdığı ilaçları amacı dışında herhangi bir rahatsızlık için kullanmayınız. Son tüketim tarihi (STT) geçen ilaçlardan uzak durunuz. Eczacınızın ya da doktorunuzun önerdiği kullanım şekline göre kullanınız. Verilen ilaç hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak isterseniz ilaç kutusu içinde bulunan prospektüsü okuyabilirsiniz. Herhangi bir ağır yan etki durumunda en yakın sağlık kuruluşuna gidiniz. [1][2]
Kaynaklar
- bbc. İlaç Kullanırken Hangi Yiyecek Ve Içecekleri Tüketmemeliyiz? - Bbc News Türkçe. (30 Aralık 2022). Alındığı Tarih: 26 Eylül 2023. Alındığı Yer: BBC News Türkçe | Arşiv Bağlantısı
- cengiz pata. İlacı Nasıl Yutalım? | Yeditepe Üniversitesi Hastanesi. Alındığı Tarih: 26 Eylül 2023. Alındığı Yer: teditepe üni hastanesi | Arşiv Bağlantısı