Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
5

P-değerlerinin yanlış anlaşılması veya p-hacking, yanlış sonuçlara nasıl yol açar ve bu hataların önlenmesi için hangi önlemler alınabilir?

375 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Fatma Nur İnakçı
Bilim Sever Okuyucu

P-değeri olayını biraz açayım, çünkü genelde yanlış anlaşılıyor ve bunun bazı ciddi sonuçları olabiliyor. P-değeri aslında elde ettiğimiz sonuçların tesadüfen ortaya çıkma olasılığını gösterir. Genellikle 0.05’in altındaki p-değerleri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilir, ama bu, bulduğumuz şeyin kesinlikle doğru olduğu anlamına gelmez. P-değeri sadece "Eğer null hipotez doğruysa bu sonuçları tesadüfen elde etme ihtimalimiz düşük" demektir. Başka bir deyişle düşük p-değeri, hipotezimizin kesinlikle doğru olduğunun bir garantisi değildir. Bu ayrımı yapmak önemli. Null hipoteze de parantez açmak gerekirse test etmek istediğimiz olayın "hiçbir şeyin değişmediğini" veya "etki olmadığını" varsayan hali. Yani araştırmamızın başında genellikle "Bu etki yoktur" veya "Bu iki şey arasında fark yoktur" diye düşündüğümüz durumu ifade eder. Örneğin bir ilacın etkili olup olmadığını test ediyorsak null hipotez şunu der: "Bu ilacın hastalık üzerinde hiçbir etkisi yoktur." Yani null hipotez, test ettiğimiz etkinin aslında mevcut olmadığını varsayar. Araştırmamızın amacı elimizdeki verilerle bu hipotezi çürütmek ya da yeterli kanıt bulamadığımız durumda kabul etmek.

Eğer elde edilen p-değeri düşükse (genellikle 0.05'in altında), bu null hipotezin doğru olma olasılığının düşük olduğunu gösterir ve bizi alternatif hipotezin doğru olabileceğine yönlendirir. Ama bu, null hipotezin kesinlikle yanlış olduğu anlamına gelmez sadece elimizdeki verilerle desteklenmediği anlamına gelir. Yani özetle null hipotez test ettiğimiz etkinin veya ilişkinin aslında var olmadığını kabul eden başlangıç noktasıdır.

P-hacking ise biraz daha sinsi bir durum. Temel olarak araştırmacılar verilerle oynayıp sonuçları istatistiksel olarak anlamlı hale getirmeye çalıştıklarında ortaya çıkıyor. Mesela hipotezi değiştirmek, analiz yöntemini uydurmak veya sadece anlamlı sonuçları raporlamak gibi hilelerle yapılıyor. Bu da tesadüfen ortaya çıkan sonuçların aslında önemliymiş gibi görünmesine neden olabiliyor.

Tüm Reklamları Kapat

Böyle hataların önüne geçmek için birkaç önlem almak şart. Önceden hipotezi ve analiz planını belirleyip kayıt etmek (ön kayıt yapmak), p-hacking’i büyük ölçüde önler. Ayrıca yeterli sayıda denek kullanarak çalışmak tesadüfi hataları azaltır ve sonuçları daha güvenilir kılar. P-değerine ek olarak etki büyüklüğü ve güven aralıklarını da değerlendirmek de önemli. Sonuçların farklı çalışmalarda tekrarlanabilir olması da işin doğruluğunu artırır.

Özetle, p-değeri tek başına çok şey ifade etmez ve doğru yorumlanmadığında veya p-hacking gibi şeyler işin içine girdiğinde, yanıltıcı olabilir. Ama doğru önlemlerle, daha sağlam sonuçlara ulaşmak mümkün. [1][2][3][4][5][6]

Kaynaklar

  1. Springer. İstatistiksel Testler, P Değerleri, Güven Aralıkları Ve Güç: Yanlış Yorumlamalara Yönelik Bir Rehber. Alındığı Tarih: 18 Ekim 2024. Alındığı Yer: linkspringer | Arşiv Bağlantısı
  2. gale. Önemli Noktalar: P Değerlerinin Yorumlanması. Alındığı Tarih: 18 Ekim 2024. Alındığı Yer: Gale Akademik OneFile | Arşiv Bağlantısı
  3. Daniel B. Mark, Kerry L. Lee, Frank E. Harrell Jr, et al. Klinik Araştırmalarda P Değerlerinin Ve Hipotez Testlerinin Rolünün Anlaşılması. Alındığı Tarih: 18 Ekim 2024. Alındığı Yer: jamanetwork | Arşiv Bağlantısı
  4. theanalysisfactor. Understanding P-Values. Alındığı Tarih: 18 Ekim 2024. Alındığı Yer: theanalysisfactor | Arşiv Bağlantısı
  5. G. E. P. Box. Statistics For Experimenters: An Introduction To Design, Data Analysis, And Model Building. ISBN: 9780471093152.
  6. D. S. Moore. (1993). Introduction To The Practice Of Statistics. ISBN: 9780716722502. Yayınevi: W.H. Freeman.
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close