Maskeler 100 nanometre gibi ufacık virüsleri nasıl engelleyebiliyor?

Maskelerin delik büyüklüğü ile virüslerin boyutu arasında doğrudan bir ilişki yoktur; çünkü SARS-CoV-2 gibi virüsler kendi başlarına, 100 nanometrelik boyutları ile bulaşmazlar. Aerosol ve damlacık yoluyla bulaşan virüsler, tükürük parçacıkları gibi çok daha iri parçacıkların içine yüzlercesi gömülmüş halde yer değiştirir ve bulaşırlar. Bu nedenle maskelerin tekil virüsleri değil, virüsleri taşıyan damlacık ve aerosolleri engellemesi gerekmektedir. Maskeler bunu başarıyla yapabilmektedir.

Ek olarak, neredeyse hiçbir maskenin tek katlı olmadığı hatırlanmalıdır: Karmakarışık bir örgü ve çok sayıda katmandan oluşan maskelerin porları (açıklıkları) tam olarak üst üste gelmez. Buna bağlı olarak delik açıklığı belli bir boyutta olan maskenin gerçek delikleri çok daha küçük olmaktadır. Yani bir pora girebilen bir parçacık, bir sonraki katmanda durdurulabilmektedir.

Durdurulan ve maskeye yapışan virüslü damlacıklar ve aerosol parçacıklar buharlaştıktan sonra geride virüsleri bırakabilirler. Bu yüzden maskeler, üreticiler tarafından belirlenen yönergeler çerçevesinde kullanılmalı ve tekrar kullanılmak üzere üretilmeyen maskeler düzgünce tıbbi atık kutularına atılmalıdır (veya plastik poşete sarılarak çöpe atılmalıdır).

Ayrıca maskelerin koruyuculuğunun %100 olması şart değildir; hatta birçok maske zaten bu kadar başarılı bir filtreleme yapamaz (bu, bilinen bir gerçektir). Her maskenin filtreleyebildiği parçacık düzeyi farklıdır ve üretici tarafından özel olarak yapılan/yaptırılan testlerle belirlenir. Maske terminolojisi uluslararası bir şekilde denetlenmediği için, hangi maskelerin ne düzeyde koruma sağladığını evrensel olarak belirlemek zordur. Ancak genel olarak N95 olarak nitelendirilen ve FDA onaylı maskeler, 300 nanometrenin altındaki cisimlerin %85-90 kadarını, 100 nanometrelik cisimlerin %54.9-%92'sini filtreleyebilmektedir.^[1][3]

Bir maskenin koruma başarısı aşağıdaki faktörlere göre değişebilir:

• Maskenin nasıl üretildiği (malzeme ve üretim biçimi),
• Maskenin kaç katmandan oluştuğu,
• Maskenin por genişliği,
• Maskenin ne kadar düzgün takıldığı (maske kenarındaki açıklıkların ne düzeyde kapatıldığı),
• Virüs saçan hastanın ve virüsten korunmaya çalışan kişinin maske takıp takmadığı (ve taktığı maske türü)
• Virüs saçan hastanın ve maskeyi takan kişinin akciğer kapasitesi (dakikada verilen ve alınan havanın litre cinsinden miktarı),
• Virüs saçan hastanın, hastalığın hangi evresinde olduğu,
• Virüs saçan hastanın konuşma, öksürme, hapşırma, bağırma gibi davranışlardan hangilerini, ne süreyle sergilediği,
• Maske takan kişinin hasta kişiyle ne süreyle aynı ortamda bulunduğu,
• Bulunulan ortamın açık mı kapalı mı ortam olduğu.

Dolayısıyla maskeler, kusursuz bir savunma aracı değildir; fakat yeterince fazla kişi tarafından, yeterince koruyucu maskeler takılacak olursa, virüsün temel üreme sayısını düşürerek salgını yavaşlatma ve hatta durdurma gücüne sahiplerdir. Yani maskeler, sadece bireysel bir önlem aracı olarak görülmemeli, pandemiyle mücadelede etkili yöntemlerden biri olarak kullanılmalıdır.

Sonuç olarak, maskelerin tek başına pandemiyi durduramıyor olması, maskelerin sizi korumadığını ve pandemiyi yavaşlatmadığını göstermez. Maskelerin kusursuz olmadığı zaten bilinen bir gerçektir. Eldeki bütün veriler, yaygın maske kullanımının pandemiyi dikkate değer miktarda yavaşlatabildiğini göstermektedir.^[2][4][5][6]